Ông Trump lắc đầu, Ukraine cạn dần hi vọng nhận tên lửa Tomahawk

Trong hơn ba thập kỷ qua, tên lửa Tomahawk được xem là một trong những biểu tượng sức mạnh quân sự của Mỹ - thứ vũ khí đã định hình khái niệm “đòn tấn công phẫu thuật” trong chiến tranh hiện đại. Với khả năng bay ở độ cao cực thấp, ôm sát địa hình và né tránh radar đối phương, Tomahawk có thể tấn công chính xác mục tiêu ở khoảng cách từ 1.600 đến 2.500 km, mang theo đầu đạn nặng gần nửa tấn thuốc nổ.

“Lá bài tẩy” của Mỹ

Tên lửa này từng được sử dụng hàng nghìn lần trong các chiến dịch lớn: từ vùng Vịnh năm 1991, không kích Nam Tư năm 1999, Afghanistan năm 2001, Iraq năm 2003, đến Syria và Libya những năm sau đó. Thậm chí, chỉ vài tháng trước, khoảng 30 quả Tomahawk được Mỹ phóng vào các cơ sở hạt nhân của Iran.

Tên lửa hành trình chiến thuật Tomahawk Block IV. Ảnh CNN

Điểm đáng chú ý là dù công nghệ đã xuất hiện từ cuối Chiến tranh Lạnh, Tomahawk vẫn không hề “lỗi thời”. Phiên bản mới nhất Block V, ra mắt năm 2021 có hệ thống dẫn đường quán tính kết hợp GPS, điện tử cải tiến và tầm bắn vượt xa các biến thể trước. Với tốc độ hành trình gần 900 km/h, Tomahawk bay thấp chỉ vài chục mét so với mặt đất, khiến radar phòng không khó phát hiện và đánh chặn.

Tổng thống Volodymyr Zelensky nhiều lần công khai đề nghị Mỹ viện trợ Tomahawk - loại tên lửa mà Kiev tin rằng có thể xoay chuyển cục diện chiến trường, giúp tấn công sâu vào các căn cứ và nhà máy công nghiệp quốc phòng bên trong lãnh thổ Nga.

Trong các cuộc phỏng vấn với truyền thông Mỹ, ông Zelensky nhấn mạnh: “Chúng tôi không thể chỉ dựa vào UAV tự chế. Ukraine cần Tomahawk - loại vũ khí có thể khiến Nga phải ngồi lại bàn đàm phán”.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW, Washington), nếu được cung cấp vài chục quả Tomahawk, Ukraine hoàn toàn có thể tấn công các mục tiêu chiến lược như nhà máy sản xuất UAV Shahed ở Tatarstan hay căn cứ không quân Engels-2 tại Saratov - nơi triển khai máy bay ném bom chiến lược Nga. Tuy nhiên, để thực sự tạo ra tác động mang tính “thay đổi cuộc chơi”, các chuyên gia cho rằng Kiev cần hàng trăm quả, điều gần như bất khả thi trong điều kiện hiện nay.

Tổng thống Donald Trump đã bác bỏ khả năng chuyển giao. Ông nói thẳng: “Chúng ta cần Tomahawk cho chính nước Mỹ. Dù có nhiều, nhưng không đủ để chia sẻ”.

Phạm vi tấn công của Tomahawk nếu được triển khai ở Ukraine. Ảnh CNN

Không giống Mỹ, Ukraine không có nền tảng kỹ thuật để sử dụng Tomahawk ngay lập tức. Đây là loại tên lửa chủ yếu phóng từ tàu chiến và tàu ngầm, chỉ gần đây mới có biến thể phóng từ mặt đất từ hệ thống Typhon, được phát triển sau khi Mỹ rút khỏi Hiệp ước INF với Nga năm 2019. Typhon về cơ bản là một container di động, có thể phóng Tomahawk hoặc SM-6, nhưng Mỹ chưa từng chuyển giao hệ thống này ra nước ngoài.

Ông Zelensky tuyên bố Kiev đang phát triển tên lửa hành trình nội địa có tầm bắn tương đương - được đặt tên “Flamingo”, song dự án này vẫn mù mờ và gặp trở ngại về kinh phí cũng như năng lực sản xuất.

Giới quan sát nhận định, ngay cả khi Ukraine chế tạo được Flamingo, số lượng hạn chế và độ tin cậy chưa được chứng minh sẽ khó so sánh với một hệ thống được thử lửa hàng chục năm như Tomahawk.

Moskva cảnh báo

Điện Kremlin đã phản ứng gay gắt trước khả năng Ukraine sở hữu Tomahawk. Người đứng đầu Cơ quan Tình báo đối ngoại Nga (SVR), Sergey Naryshkin, cảnh báo rằng việc Mỹ chuyển giao loại tên lửa này sẽ là “bước leo thang nguy hiểm”, bởi Tomahawk có khả năng mang đầu đạn hạt nhân chiến thuật.

Ông nhấn mạnh, Nga sẽ coi đây là hành động thù địch trực tiếp, “đe dọa an ninh toàn cầu và buộc Moskva phải có biện pháp đáp trả tương xứng”.

Trước đó, Tổng thống Vladimir Putin cũng đã gọi điện trực tiếp cho ông Trump ngay trước chuyến thăm Washington của Zelensky vào ngày 16/10, nhằm cảnh báo hậu quả nếu Mỹ phá vỡ thế cân bằng chiến lược ở châu Âu.

Tàu khu trục tên lửa dẫn đường USS Porter phóng tên lửa tấn công mặt đất Tomahawk về phía Iraq vào năm 2003. Ảnh CNN

Kể từ khi chiến sự bùng nổ, nhiều hệ thống vũ khí phương Tây từng được kỳ vọng là “thay đổi cuộc chơi” - từ xe tăng Abrams, tiêm kích F-16 đến Patriot, nhưng đều không thể xoay chuyển cán cân chiến trường. Các chuyên gia cho rằng Tomahawk dù ưu việt, cũng không nằm ngoài quy luật đó.

Một cựu sĩ quan Không quân Mỹ nhận xét: “Tomahawk có thể gây tổn thất nặng cho một vài mục tiêu chiến lược, nhưng không đủ để thay đổi cục diện. Nga có mạng lưới phòng không dày đặc và năng lực phản đòn mạnh mẽ. Chiến tranh hiện nay là cuộc đấu về công nghiệp, không phải chỉ là số lượng tên lửa”.

Trong bối cảnh phòng không Ukraine đang kiệt quệ vì các đợt tập kích tên lửa và UAV Nga, ưu tiên hàng đầu của Kiev vẫn là tìm kiếm thêm hệ thống phòng không hiện đại để bảo vệ hạ tầng và dân cư, hơn là trông chờ vào một loại tên lửa tấn công tầm xa.