- Trung Quốc mở cửa trở lại sau đại dịch Covid-19: Nguy cơ thúc đẩy lạm phát toàn cầu
- Điều gì xảy ra nếu ông Trump đòi Trung Quốc khoản nợ nghìn tỷ USD trái phiếu thời nhà Thanh?
Chi tiêu lớn vì mục tiêu “không Covid” và doanh thu thuế giảm trong đại dịch đã khiến các địa phương ở Trung Quốc rơi vào khoản nợ khổng lồ. Kết quả là, giải pháp chưa từng có tiền lệ được đưa ra để giải quyết các khoản nợ này.
 |
|
Du khách tham quan Lạc Sơn Đại Phật ở tỉnh Tứ Xuyên, Trung Quốc |
Theo thống kê, đến tháng 12-2022, các chính quyền địa phương Trung Quốc đã tích lũy khoản nợ 35 nghìn tỷ nhân dân tệ (NDT) do phải chi cho các biện pháp phòng ngừa dịch Covid-19 và bị ảnh hưởng bởi doanh thu thuế giảm. Nếu so sánh, gánh nặng nợ cấp tỉnh của Trung Quốc cao hơn tổng GDP của Đức khoảng 20%. Việc siết chặt ngành bất động sản cũng ảnh hưởng đến kho bạc của chính quyền địa phương. Doanh thu liên quan đến bán đất thường chiếm hơn 30% thu nhập của chính quyền địa phương và từ năm 2019 đến 2021, tỷ lệ này là khoảng 40%. Nhưng doanh thu bán đất năm ngoái đã giảm gần 1/3 so với năm 2021.
Ông Wenye Sun, nhà phân tích tại công ty nghiên cứu Trivium China cho biết, nợ của chính quyền địa phương là một “vấn đề đau đầu” đối với nền kinh tế Trung Quốc. “Rủi ro thực sự là nhiều chính quyền cấp thấp sẽ không thực hiện được nghĩa vụ trả nợ của họ. Trong trường hợp xấu nhất, điều này sẽ châm ngòi cho một cuộc khủng hoảng tài chính”, ông Wenye Sun nhận định.
Các khoản nợ tiềm ẩn tích lũy thông qua các phương tiện tài chính của chính quyền địa phương, các cơ chế được sử dụng để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng, có thể làm tăng hơn gấp đôi tổng gánh nặng nợ đã thống kê. Houze Song, một chuyên gia nghiên cứu về nền kinh tế Trung Quốc tại viện nghiên cứu chính sách MacroPolo, ước tính rằng, khoản nợ được nắm giữ trong các phương tiện tài chính của chính quyền địa phương đã chiếm hơn 70% GDP.
Đối mặt với ngân sách ngày càng cạn kiệt, một số thành phố tự trị đang chuyển sang những cách mới để gây công quỹ. Như trường hợp ở Lạc Sơn, tỉnh Tứ Xuyên, giải pháp đưa ra là “thả nổi” tài sản địa phương. Theo đó, thành phố Lạc Sơn lên kế hoạch bán quyền điều hành khu di tích Đại Phật, một bức tượng đá nổi tiếng cao 71m có từ thời nhà Đường. Vào tháng 8-2022, họ đã công bố kế hoạch bán bản quyền 30 năm đối với bức tượng Phật khổng lồ, với giá khởi điểm 1,7 tỷ NDT. Tương tự, huyện Long Giang ở Quý Châu, một tỉnh nghèo phía Tây Nam Trung Quốc, đã bán đấu giá quyền điều hành nhà tang lễ địa phương với giá 126,8 triệu NDT. Vào tháng 9-2022, các nhân viên của mạng lưới giao thông công cộng ở thành phố Lan Châu, tỉnh Cam Túc đã được yêu cầu vay một khoản tiền từ một ngân hàng địa phương để trang trải tiền lương từ tháng 6 đến tháng 9. Công ty nhà nước nợ khoảng 90 triệu NDT tiền lương chưa trả, nhưng đã hứa với công nhân rằng họ sẽ trả nợ ngân hàng thay cho họ.
Việc Trung Quốc mở cửa lại nền kinh tế được dự báo sẽ giúp cân bằng sổ sách. Doanh thu từ thuế trong tháng 12-2022 đã tăng gần 70% so với tháng 12-2021. Theo chính sách không Covid, Bắc Kinh đã đưa ra các đợt cắt giảm thuế trên quy mô kỷ lục để giúp các doanh nghiệp tồn tại - điều này ảnh hưởng đến thu nhập của thành phố. Từ năm 2020 đến năm 2021, 15 chính quyền cấp tỉnh đã tăng hơn gấp đôi thu nhập từ tiền phạt. Một số cơ quan quản lý giao thông địa phương đã dùng đến cách yêu cầu lái xe nộp “khoản tiền phạt” 2.000 NDT/tháng để trang trải chi phí cho bất kỳ vi phạm nào có thể xảy ra trong tương lai.
Tuy nhiên, một số chuyên gia hoài nghi về mức độ hiệu quả của các bước mà chính quyền địa phương thực hiện. Luo Zhiheng, một nhà kinh tế đã cảnh báo rằng, biện pháp mà chính quyền địa phương sử dụng có thể giống như “câu cá trong hồ cạn” để cố gắng vắt kiệt tiền của người dân. Chuyên gia Houze Song của viện chính sách MacroPolo cho rằng, các chính quyền địa phương đã “ưu tiên đảo nợ thay vì trả nợ”. “Kết quả là nợ tiếp tục tăng nhanh hơn GDP. Bán tài sản hoặc tiền phạt sẽ chỉ mang lại sự trợ giúp nhỏ để giải quyết nợ nần”, ông nói.
