Ngăn chặn và đẩy lùi bạo lực học đường

Giữa tháng 9 vừa qua, tại tỉnh An Giang, một nữ sinh lớp 8 bị nhóm bạn cùng lớp và một số thanh thiếu niên bên ngoài trường chặn đánh ngay trước cổng trường, phải nhập viện điều trị chấn thương vùng đầu, cổ. Tại tỉnh Nghệ An, mâu thuẫn giữa hai nam sinh lớp 11 và 12 Trường Trung học phổ thông Đặng Thai Mai dẫn tới xô xát, khiến một em tử vong. Gần đây nhất, ngày 4-11, tại tỉnh Lào Cai, mâu thuẫn giữa hai nam sinh lớp 8 Trường Trung học cơ sở Quang Trung lại kết thúc bằng vụ việc nghiêm trọng: Một em dùng hung khí tấn công bạn rồi đẩy xuống hồ nước…

Khảo sát “Young Voice - Tiếng nói trẻ em Việt Nam 2023” do Viện Nghiên cứu quản lý phát triển bền vững (MSD) thực hiện với hơn 1.700 học sinh tại 7 tỉnh, thành cho thấy, gần 70% trẻ từng chứng kiến hoặc trải nghiệm bạo lực học đường, bao gồm bắt nạt, bạo lực ngôn từ và cô lập; hơn 60% học sinh không biết chia sẻ với ai khi gặp vấn đề về tâm lý hay mâu thuẫn bạn bè. Những con số ấy phản ánh thực tế nhiều học sinh đang lớn lên trong áp lực học tập, gia đình và mạng xã hội mà thiếu kỹ năng tự vệ, thiếu kênh hỗ trợ cảm xúc.

Tình trạng bạo lực học đường nếu không được ngăn chặn kịp thời sẽ để lại hậu quả nặng nề: Tổn thương thể chất và tinh thần cho nạn nhân; tạo tâm lý sợ hãi, thu mình trong tập thể, phá vỡ môi trường giáo dục an toàn, nhân văn; ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của thế hệ trẻ, cũng như an toàn xã hội nói chung.

Trong mọi định hướng đổi mới giáo dục, việc xây dựng môi trường học đường an toàn, thân thiện và bình đẳng phải được xem là nhiệm vụ trọng tâm, quan trọng không kém nội dung chương trình đào tạo. Một môi trường lành mạnh giúp học sinh phát triển hài hòa về thể chất, trí tuệ và cảm xúc; khơi dậy năng lực sáng tạo và hình thành lối sống tích cực. Để làm được điều đó, không thể chỉ trông chờ vào nhà trường, mà cần sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình, nhà trường và xã hội.

Vì vậy, để ngăn chặn hiệu quả bạo lực học đường, các cơ sở giáo dục cần tăng cường giáo dục đạo đức, kỹ năng sống cho học sinh; thường xuyên tổ chức hoạt động tư vấn tâm lý học đường, giáo dục pháp luật, giáo dục an toàn giao thông. Nhà trường cần chủ động phối hợp với phụ huynh nắm bắt tâm lý, tình hình học tập của học sinh, nhất là với các em có biểu hiện bất ổn, học lực yếu, gia đình gặp biến cố, để kịp thời hỗ trợ.

Cơ quan chức năng và mỗi gia đình cần kiểm soát, giáo dục trẻ sử dụng mạng xã hội an toàn, có trách nhiệm; ngăn chặn việc bán rượu, bia, chất kích thích cho trẻ vị thành niên; đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng về hệ lụy của bạo lực học đường. Song song với đó, môi trường giáo dục phải đề cao các giá trị nhân văn, yêu thương, tôn trọng, sẻ chia. Những giá trị ấy cần được lồng ghép vào mọi hoạt động giáo dục, từ chính khóa đến ngoại khóa, để hình thành, củng cố kỹ năng sống cho học sinh.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cùng các địa phương cần xây dựng cơ chế phối hợp thông tin giữa nhà trường, phụ huynh và cơ quan chức năng để phát hiện, xử lý sớm các vụ bạo lực; tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên chủ nhiệm, nhân viên tư vấn tâm lý trong công tác phòng ngừa, can thiệp khi có dấu hiệu bạo lực học đường.

Bạo lực học đường không chỉ là vấn đề của vài cá nhân, mà là thước đo chất lượng của môi trường giáo dục và hệ giá trị xã hội. Ngăn chặn và đẩy lùi tình trạng này là trách nhiệm chung của cả cộng đồng, để mỗi trường học thực sự trở thành không gian an toàn, nhân văn, nuôi dưỡng nhân cách và chắp cánh ước mơ của học sinh - những công dân tương lai của đất nước.