Nga và Mỹ tranh cãi về vấn đề vũ khí trên không gian

Thông tấn Nga Interfax ngày 25/4 cho biết, Nga đã bỏ phiếu phủ quyết một dự thảo nghị quyết tại Hội đồng Bảo an LHQ về việc cấm triển khai vũ khí hủy diệt hàng loạt, bao gồm vũ khí hạt nhân, trên không gian vũ trụ. Văn kiện này do Mỹ và Nhật Bản phối hợp đệ trình, được giới thiệu lần đầu tiên hồi tháng trước, nhận được 13/15 phiếu ủng hộ tại Hội đồng Bảo an. Trung Quốc bỏ phiếu trắng với dự thảo nghị quyết. Để được thông qua, dự thảo cần nhận được tối thiểu 9/15 phiếu thuận và không có bất cứ phiếu phủ quyết nào từ nhóm 5 thành viên thường trực, gồm Nga, Trung Quốc, Mỹ, Pháp và Anh.

Ngay sau cuộc họp, Đại sứ Nga tại LHQ Vasily Nebenzya lập luận rằng, Moscow bỏ phiếu phản đối bởi Nga muốn "có lệnh cấm đối với tất cả vũ khí trên không gian chứ không chỉ vũ khí hủy diệt hàng loạt".

Ông Nebenzya nêu rõ, bản dự thảo vừa được đệ trình "bị chính trị hóa" và có những nội dung lặp lại một điều ước quốc tế đã có hiệu lực, nhưng không được mở rộng. Trên thực tế, Nga và Mỹ đều nằm trong nhóm 115 quốc gia kí kết Hiệp ước Ngoài không gian năm 1967, trong đó cấm các bên đưa vào "quỹ đạo quanh Trái đất bất cứ vật thể nào mang vũ khí hạt nhân hoặc vũ khí hủy diệt hàng loạt nào khác".

Đại sứ Nga cho biết thêm, Moscow sẽ thúc đẩy một nghị quyết mới về vấn đề này tại Hội đồng Bảo an. "Tôi nhắc lại rằng Mỹ và đồng minh của họ cách đây một thời gian đã công bố kế hoạch triển khai vũ khí ngoài không gian", ông Nebenzya cảnh báo.

Đáng chú ý, theo Reuters, trước khi Hội đồng Bảo an bỏ phiếu về dự thảo do Mỹ và Nhật Bản đưa ra, Nga phối hợp Trung Quốc nêu đề xuất sửa đổi văn kiện đó theo hướng kêu gọi tất cả các quốc gia "ngăn chặn vĩnh viễn việc bố trí vũ khí ngoài không gian; đe dọa hoặc sử dụng vũ lực trên không gian, từ không gian chống lại Trái đất và từ Trái đất chống lại các vật thể ở ngoài vũ trụ". Tuy nhiên, đề xuất của Nga-Trung không được áp dụng do nhận được 7 phiếu ủng hộ, 7 phiếu chống và 1 phiếu trắng.

Trái ngược với lập luận của Nga, Đại sứ Mỹ tại LHQ Linda Thomas-Greenfield cho hay, dự thảo nghị quyết của nước này tập trung đảm bảo "các quốc gia thành viên LHQ không phát triển bất cứ loại vũ khí hạt nhân hoặc vũ khí hủy diệt hàng loạt nào khác được thiết kế đặc biệt để đưa vào quỹ đạo quanh Trái đất"; đồng thời bày tỏ thất vọng trước việc Hội đồng Bảo an không thể thông qua văn kiện.

Theo bà Thomas-Greenfield, hậu quả của một vụ nổ hạt nhân ngoài không gian sẽ rất thảm khốc, có thể "phá hủy hàng ngàn vệ tinh hiện do các quốc gia và các doanh nghiệp trên khắp thế giới vận hành; đồng thời làm tê liệt các dịch vụ liên lạc, khí tượng, nông nghiệp, thương mại và an ninh quốc gia trọng yếu". "Đây là sự bỏ lỡ cơ hội khôi phục niềm tin vào cam kết của các nước trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí", Đại sứ Thomas-Greenfield nêu quan điểm.

Nga và Mỹ gần đây cho thấy nhiều bất đồng trong vấn đề kiểm soát vũ khí ngoài không gian. Hồi đầu năm, Mỹ tuyên bố Nga đã phát triển được một loại vũ khí chuyên diệt vệ tinh có thể triển khai trên không gian. Một số nguồn tin phương Tây mô tả thiết bị của Nga có thể được vận hành bằng năng lượng hạt nhân.

Tuy nhiên, Tổng thống Nga Vladimir Putin cuối tháng 2/2024 nêu rõ, Moscow "không có bất cứ kế hoạch nào triển khai vũ khí hạt nhân trên không gian". "Cái gọi là kế hoạch triển khai vũ khí trên không gian của Nga chỉ là lời nói dối mà một số quan chức phương Tây đưa ra", ông Putin khẳng định. "Lập trường của chúng tôi rất rõ ràng và minh bạch: Chúng tôi luôn kiên quyết phản đối và hiện đang phản đối việc triển khai vũ khí hạt nhân trong không gian". Tổng thống Putin cũng chỉ trích Mỹ vì không phản hồi tích cực với đề xuất mà Nga phối hợp Trung Quốc đưa ra từ năm 2008 về việc cấm triển khai vũ khí trên không gian.

Hiện chưa rõ liệu Mỹ có ủng hộ dự thảo nghị quyết thay thế tại Hội đồng Bảo an mà Nga đề cập hay không. Giới quan sát lo ngại việc Nga-Mỹ không đạt được các đồng thuận về vấn đề kiểm soát vũ khí ngoài không gian có thể làm dấy lên nguy cơ của một cuộc chạy đua vũ trang nguy hiểm mới.

Theo Reuters, Tổng Thư ký LHQ António Guterres gần đây đã cảnh báo "căng thẳng địa chính trị và sự ngờ vực (giữa các nước) khiến nguy cơ chiến tranh hạt nhân leo thang lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ". Ông mô tả bộ phim "Oppenheimer" kể về Robert Oppenheimer, người đứng đầu dự án phát triển bom nguyên tử của Mỹ trong Thế chiến II, "đã mang hiện thực khắc nghiệt về ngày tận thế hạt nhân đến với hàng triệu người trên thế giới". "Nhân loại sẽ không thể tồn tại sau phần tiếp theo của Oppenheimer", ông Guterres phát biểu.

https://cand.com.vn/the-gioi-24h/nga-va-my-tranh-cai-ve-van-de-vu-khi-tren-khong-gian-i729340/