Mắc ung thư ở giai đoạn muộn chẳng khác nào mang “án tử”. Đánh vào tâm lý lo lắng của nhiều người, các dịch vụ về tầm soát ung thư ồ ạt xuất hiện, nhiều người có điều kiện sẵn sàng chi hàng chục triệu cho những gói tầm soát ung thư Vip nhằm ngăn chặn, phòng ngừa bệnh tật từ sớm.
Thế nhưng tầm soát ung thư thế nào để mang lại hiệu quả thì không phải ai cũng rõ, nhất là giữa thời buổi trắng đen, lẫn lộn, nhiều bệnh viện, phòng khám quảng bá rầm rộ, thổi phồng công dụng của các gói tầm soát ung thư để thu tiền của bệnh nhân với giá rất cao.
Thổi phồng công dụng
Quả thật, chỉ cần vài thao tác sẽ cho ra rất nhiều quảng cáo về xét nghiệm chất chỉ điểm khối u trong máu để phát hiện bệnh ung thư. Một số bệnh viện tư cũng quảng cáo các gói xét nghiệm tầm soát ung thư, sàng lọc ung thư với các chương trình giảm giá, khuyến mãi gây “sốc” từ 30-45% cho một gói khám. Đặc biệt trên YouTube, TikTok, nhiều clip cũng được lồng ghép quảng cáo không được kiểm chứng, kiểm định rõ ràng về các phương pháp xét nghiệm tìm dấu ấn ung thư.
Theo lời quảng cáo của các phòng khám, bệnh viện này, việc khám sức khỏe và tầm soát ung thư định kỳ 1 năm/lần là biện pháp hữu hiệu để bảo vệ sức khỏe và mang lại sự sống dài lâu. Việc tầm soát ung thư trọn gói sẽ giúp phát hiện cùng một lúc nhiều bệnh ung thư và nhiều bệnh lý khác chỉ trong vòng một ngày thăm khám, cam kết chính xác 99,9%, không phát sinh chi phí(!).
Một bệnh viện tư nhân quảng cáo gói tầm soát ung thư VIP sẽ giúp khách hàng “chỉ đích danh các bệnh lý ung thư, với hơn 60 danh mục bao gồm: khám; xét nghiệm; siêu âm; chụp CT; chụp MRI; nội soi toàn bộ ống tiêu hóa, giảm giá tới 45%”. Cũng theo lời quảng cáo thì đây là gói có thể tầm soát sớm 15 loại ung thư: ung thư gan, ung thư phổi, ung thư đường tiêu hóa, ung thư buồng trứng, ung thư cổ tử cung, ung thư tiền liệt tuyến, ung thư da… đánh giá hơn 50 bệnh lý: thiếu máu, tình trạng dự trữ sắt, viêm gan, xơ gan, suy thận, tiểu đường, nguy cơ gout, mỡ máu, viêm gan B, viêm gan C, tuyến giáp, u giáp, đánh giá mạch máu não, u nang, bệnh lý đường tiêu hóa, tử cung, buồng trứng, bất thường tại vú, chức năng tim,…
Còn một bệnh viện khác quảng cáo gói tầm soát ung thư chỉ 2 triệu đồng nhưng “soi bệnh từ đầu đến chân, từ trong ra ngoài”, có thể khám, xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh với 29 danh mục thiết yếu: phát hiện được ung thư gan, ung thư phổi, ung thư vú, ung thư vòm họng… và các bệnh lý nguy hiểm về hô hấp, thần kinh, cơ xương khớp, tim mạch, nội tiết,..
Đặc biệt nhiều bệnh viện, phòng khám tư, cá nhân còn quảng cáo gói tầm soát ung thư qua xét nghiệm máu. Theo một phòng khám tư ở Hà Nội, xét nghiệm máu định lượng các yếu tố chuyên biệt (SCC, CEA, AFP, PSA, CA, NSE, TSH,...) sẽ giúp phát hiện ung thư phổi, gan, dạ dày, đại trực tràng, mật tụy, tiền liệt tuyến (đối với nam), vú, buồng trứng, cổ tử cung (đối với nữ).
Còn một bệnh viện quốc tế lại lấy hình ảnh một hoa hậu Việt đã từng sử dụng dịch vụ tầm soát ung thư bằng xét nghiệm máu để quảng bá. “Thực hiện tầm soát sức khỏe với công nghệ soi máu sống cấp độ tế bào Darkfield, chủ động phát hiện trước các vấn đề về sức khỏe có nguy cơ gặp phải. Với sự hỗ trợ của hệ thống thiết bị y tế chuẩn châu Âu, bác sĩ sẽ đánh giá các chỉ số phân tích, thông qua đó chẩn đoán chính xác các bệnh lý có nguy cơ mắc phải trước 5 năm như: ung thư, nguy cơ đột quỵ, các bệnh tiềm ẩn về gan, thận, lão hóa,... ngay cả khi không có triệu chứng hoặc các xét nghiệm máu thông thường không phát hiện ra”, bệnh viện này khẳng định trên fanpage.
Lại có một nick Đ.N cũng khẳng định gói “xét nghiệm tầm soát ung thư” ngay tại nhà, chính xác một trăm phần trăm khi tìm dấu ấn ung thư, sẽ giúp bệnh nhân không phải đi lại, chờ đợi mất thời gian, chi phí đi lại cho nhân viên lấy mẫu máu chỉ mất 10.000 đồng.
Lạc giữa ma trận
Không chỉ “trăm hoa đua nở” các gói tầm soát ung thư, kèm đó là hàng loạt các quảng cáo quá sự thật, thậm chí là sai lệch như “chỉ một xét nghiệm ra nhiều bệnh”, “tầm soát ung thư đa điểm, từ đầu đến chân, từ trong ra ngoài chỉ với một gói khám trong vòng một ngày”... đã khiến không ít người dân tiền mất, tật mang.
Bà Đ.T.C (Cầu Giấy, Hà Nội) cũng từng là nạn nhân của tầm soát ung thư bằng máu của một bệnh viện trên địa bàn Hà Nội. Bị mắc tiểu đường, huyết áp cao nên cứ 6 tháng bà C lại xét nghiệm máu một lần để kiểm tra mỡ máu, tiểu đường, men gan. Một lần nghe nhân viên lấy máu tư vấn bùi tai gói tầm soát ung thư bằng xét nghiệm máu giá rẻ mà có thể phát hiện nhiều bệnh ung thư, bà C cũng thử một lần cho biết. Khi nhận được kết quả, bà mất ăn mất ngủ vì chỉ số ung thư gan tăng cao. Vậy là bà phải nhờ cô con gái xin nghỉ việc mấy ngày đưa đi các bệnh viện lớn để xét nghiệm. Chỉ đến khi các bệnh viện đều chung kết luận bà không bị ung thư gan, mà chỉ bị men gan tăng cao, cần ăn uống, tập thể dục điều độ, bà mới thở phào nhẹ nhõm.
Thế nhưng trường hợp chị T.T.L (Kim Giang, Hà Nội) thì ngược lại. Lâu nay vốn không tin vào những gói tầm soát ung thư được quảng bá rầm rộ trên mạng xã hội, bởi chính chồng chị năm nào cũng đi kiểm tra, xét nghiệm đều đặn 6 tháng một lần nhưng vẫn không phát hiện ra bệnh ung thư. Gia đình anh vốn có gen di truyền bệnh viêm gan B, đã từng có người mất vì ung thư gan, nên chồng chị rất cẩn thận đi thăm khám kiểm tra thường xuyên mà chẳng phát hiện ra điều gì bất thường. Thế nhưng không hiểu sao chỉ sau vài tháng đi xét nghiệm, kiểm tra không có vấn đề gì, anh bỗng phát bệnh ung thư gan khi đang công tác nước ngoài và được thăm khám, chữa trị tại đó?
Cẩn trọng với các gói tầm soát ung thư
Theo TS.BS Phạm Văn Thái - Phó giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai thì tầm soát ung thư có vai trò rất quan trọng giúp cho việc phát hiện sớm, chẩn đoán kịp thời các bệnh ung thư, khi đó hiệu quả điều trị sẽ cao, giảm được chi phí điều trị cho bệnh nhân, giảm tỉ lệ tử vong trong cộng đồng.
“Tuy nhiên không phải tất cả các bệnh ung thư đều có thể sàng lọc phát hiện sớm. Có nhiều bệnh ung thư không có biểu hiện bệnh đặc hiệu nào kể cả xét nghiệm lâm sàng. Nên đôi khi rất khó để phát hiện sớm. Mỗi phương pháp, công cụ phát hiện ung thư sớm chỉ có giá trị nhất định, gợi ý các nhà chuyên môn lâm sàng về ung thư làm các đánh giá tiếp theo để chẩn đoán bệnh, chứ không thể chính xác 100 %”, TS.BS Phạm Văn Thái cho biết.
Cũng theo TS.BS Phạm Văn Thái, không có một phương pháp, một công cụ nào có thể chẩn đoán tất cả các bệnh ung thư, vì thực tế có hàng trăm loại bệnh ung thư. Sàng lọc phát hiện sớm ung thư chỉ có giá trị với các bệnh ung thư có phương pháp, kĩ thuật xét nghiệm có giá trị chẩn đoán cao, phát hiện sớm như ung thư vú, đại trực tràng, ung thư cổ tử cung, ung thư gan...
“Không phải mọi bệnh ung thư ở giai đoạn sớm đều có thể phát hiện được. Khi đi khám, người bệnh có kết quả bình thường không có nghĩa là đã loại trừ bệnh ung thư. Nhưng khi có kết quả bất thường thì cũng không có nghĩa là đã bị ung thư. Đó chỉ là các dấu hiệu gợi ý để làm tiếp các phương pháp chẩn đoán tiếp theo. Việc xét nghiệm máu có tác dụng sàng lọc, gợi ý, loại trừ, phát hiện sớm các bệnh ung thư chứ không có nghĩa là chẩn đoán được bệnh ung thư. Ví dụ một chất chỉ điểm khối u trong máu tăng cao có thể nghĩ đến bệnh đó để làm các bước tiếp theo xác định xem có phải là ung thư không, chứ không phải là đã mắc bệnh ung thư”, TS.BS Phạm Văn Thái nhấn mạnh.
Theo TS.BS Phạm Văn Thái, để sàng lọc tất cả các bệnh ung thư rất tốn kém, người bệnh sẽ mệt mỏi và mất nhiều thời gian vì làm nhiều xét nghiệm. Vì vậy cần cân nhắc trên từng đặc điểm của đối tượng nguy cơ, trong đó có tiền sử gia đình, tiền sử bản thân, đối tượng, độ tuổi, giới tính… để định hướng sàng lọc các loại ung thư. “Chúng ta không thể sàng lọc ung thư tất cả các bộ phận trên cơ thể cùng một lúc. Ví dụ trong gia đình người thân có tiền sử bị ung thư vú, ung thư đại tràng... thì nên sàng lọc loại ung thư này. Hoặc trên đối tượng là nam giới có tiền sử hút thuốc lá thì phải tầm soát ung thư phổi. Hay những người mắc viêm gan B thì nên tầm soát ung thư gan... Để sàng lọc ung thư có hiệu quả, bệnh nhân nên đến các cơ sở y tế có chuyên khoa ung bướu, ung thư, có kinh nghiệm, uy tín để được khám, tư vấn lựa chọn các gói sàng lọc ung thư phù hợp với kinh tế cũng như đặc điểm đối tượng”, TS.BS Phạm Văn Thái khuyến cáo.
Theo các chuyên gia y tế, nhiều cơ sở quảng cáo xét nghiệm máu để phát hiện sớm ung thư là không chính xác, vì xét nghiệm máu chỉ để phát hiện chất chỉ điểm ung thư, hoặc dấu ấn ung thư. Tuy nhiên, thực tế trong y khoa, vai trò của chất chỉ điểm khối u là theo dõi và đánh giá, theo dõi kết quả điều trị, không phải để sàng lọc. Ngoài ra, một số chất chỉ điểm không chỉ tăng khi người bệnh bị ung thư mà cũng có thể tăng trong trường hợp người bệnh bị viêm nhiễm thông thường, mắc các bệnh phổ biến.
Vì vậy, xét nghiệm chất chỉ điểm để sàng lọc ung thư không có ý nghĩa quá lớn. Để phát hiện bệnh ung thư, ngoài xét nghiệm máu, cần phải làm thêm các xét nghiệm lâm sàng khác nhau để chẩn đoán chính xác. Không chỉ bằng phương pháp xét nghiệm máu, mà người bệnh cần được khám lâm sàng, nội soi, siêu âm và thực hiện các xét nghiệm khác mới đủ tiêu chí chẩn đoán có mắc bệnh hay không.
https://antg.cand.com.vn/Phong-su/loan-tam-soat-ung-thu--i715113/
