Theo Cục Thuế, khu vực hộ kinh doanh cá thể và kinh doanh trực tuyến vẫn là nhóm gặp nhiều thách thức nhất trong việc nâng cao tuân thủ tự nguyện.
Phân tich tại Hội thảo “Thúc đẩy tự giác tuân thủ, đóng góp đầy đủ thuế - xây dựng kỷ nguyên hùng cường”, đại diện Cục Thuế cho biết, phần lớn hộ kinh doanh là người lớn tuổi, kinh doanh nhỏ lẻ, ít có thói quen ghi chép sổ sách, ngại thủ tục hành chính, nhất là thủ tục điện tử. Nhiều người lo rằng minh bạch doanh thu đồng nghĩa với việc bị "nhìn thấy" toàn bộ hoạt động và dễ bị kiểm tra.
Không chỉ vậy, thói quen tiêu dùng “không lấy hóa đơn” cũng khiến hộ kinh doanh chưa thấy động lực phải xuất hóa đơn theo quy định. Ngoài ra, vẫn còn một bộ phận nhỏ cố tình vi phạm, như kê khai gian dối, trốn thuế, mua bán hóa đơn hoặc cấu kết gian lận.
Bà Nguyễn Thị Cúc, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế chia sẻ tại hội thảo.
Trong khi đó, ông Hoàng Duy Chính, Phó trưởng Ban Tài chính - Kế toán, Tổng Công ty CP Bưu chính Viettel (Viettel Post) cũng chia sẻ, việc tuân thủ nghĩa vụ thuế trong lĩnh vực thương mại điện tử hiện vẫn gặp nhiều khó khăn. Nguyên nhân trước hết là sự thiếu hiểu biết và tâm lý e ngại thuế. Phần lớn người bán nhỏ chưa nắm rõ ngưỡng doanh thu tính thuế, loại thuế phải nộp và quy trình kê khai.
“Họ không có ý định trốn tránh nhưng chưa được hướng dẫn bằng ngôn ngữ đơn giản, gần gũi, dễ hiểu. Bên cạnh đó, thủ tục kê khai điện tử còn phức tạp, khiến nhiều người sợ sai, sợ bị xử phạt, từ đó chọn né tránh thay vì chủ động thực hiện nghĩa vụ”, ông Chính cho hay.
Một điểm yếu khác, theo ông Chính, là chưa có cơ chế "tự sửa sai lần đầu" cho người nộp thuế. Những sai sót nhỏ không được phát hiện, cảnh báo kịp thời, sau một thời gian lại bị xử lý hành chính, làm giảm động lực tự giác - yếu tố quan trọng trong quản lý thuế hiện đại.
Từ góc độ doanh nghiệp, đại diện Viettel Post cho rằng, để khơi dậy tinh thần tự giác nộp thuế, cần chuyển cách tiếp cận từ “quản lý” sang “đồng hành”. Người bán hàng online, sàn thương mại điện tử và đơn vị giao hàng không nên chỉ được xem là đối tượng chịu giám sát, mà cần được coi là đối tác cùng tham gia thực hiện nghĩa vụ thuế.
Ông Chính đề xuất, cơ quan thuế cần hướng dẫn bằng ngôn ngữ dễ hiểu, tăng cường hỗ trợ trực tuyến, đồng thời xây dựng các công cụ thân thiện giúp người bán dễ dàng kê khai, nộp thuế. Ngoài ra, cần thiết lập cơ chế phối hợp giữa cơ quan thuế, sàn thương mại điện tử và doanh nghiệp giao hàng để triển khai hình thức thu hộ, nộp thay, thay vì chỉ dựa vào biện pháp hành chính hoặc xử phạt.
Tương tự, bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế, Trọng tài viên Trung tâm trọng tài Quốc tế VIAC, Nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế - cho rằng, để người dân và doanh nghiệp tuân thủ thuế tốt hơn, cơ quan thuế trước hết cần chuyển từ tư duy "quản lý và áp đặt" sang "đồng hành và hỗ trợ".
Theo bà Cúc, hiện nay việc nộp thuế được thực hiện tự động. Bà Cúc đề xuất cần thêm tính năng nhắc chậm nộp thuế tự động. Theo quy định trong luật xử phạt vi phạm hành chính, chỉ cần chậm khai thuế quá một số ngày nhất định, mức xử phạt hành vi vi phạm của cá nhân được áp dụng như nhau, không phân biệt số tiền. Đây là điều rất bất hợp lý, gây tâm lý e ngại và chưa thực sự công bằng.
"Chẳng hạn, nếu chậm kê khai nộp thuế từ 64 đến dưới 90 ngày, mức phạt có thể dao động từ 8 - 15 triệu đồng, không phân biệt số tiền chậm nộp. Điều này dẫn đến tình trạng bất cập, ví dụ một cá nhân chỉ chậm khai thuế thu nhập cá nhân với số tiền 300.000 đồng, nhưng vẫn bị phạt đến 8 triệu đồng", bà Cúc nêu ví dụ.
Ngoài ra, người kinh doanh vừa chịu ngưỡng thuế, vừa phải gánh nhiều chi phí ngoài thuế như phí quản lý chợ, chi phí đảm bảo an toàn thực phẩm, chi phí vận hành… Điều này khiến họ gặp nhiều áp lực trong kinh doanh. Nếu có chính sách giúp giảm các chi phí ngoài thuế đó, họ sẽ sẵn sàng tuân thủ nghĩa vụ thuế tốt hơn. Như vậy, muốn nâng cao tuân thủ, không chỉ có chính sách thuế mà cần đồng bộ thể chế, giảm chi phí, tạo thuận lợi thật sự cho người nộp thuế.
Theo bà Cúc, dù chính sách thuế đã được cải cách, một số bất cập trong thực thi vẫn tồn tại, đôi khi tác động ngược lại với mục tiêu quản lý thuế. Do đó, cần tiếp tục hoàn thiện, cải cách đột phá chính sách thuế, hướng đến giảm sâu chi phí xã hội, nâng cao tính tuân thủ và tăng cường minh bạch, bình đẳng về nghĩa vụ thuế.
https://vtcnews.vn/lam-gi-de-nguoi-kinh-doanh-tu-nguyen-nop-thue-ar972881.html
