Chỉ còn vài tháng nữa là Tết, các doanh nghiệp đang cấp tập vay vốn để sản xuất hàng hoá theo mùa vụ. Câu chuyện lãi suất cho vay lại trở thành chủ đề nóng, nhất là trong bối cảnh lãi suất huy động đang có xu hướng tăng lên. Vậy, lãi suất cho vay có cơ hội giảm thêm?
Số liệu thống kê từ các ngân hàng cho biết nhu cầu tín dụng từ giữa tháng 8 tiếp tục tăng trở lại, khiến nhiều ngân hàng điều chỉnh lãi suất huy động ở một số kỳ hạn để thu hút vốn đáp ứng nhu cầu. Theo đó, bước sang tháng 11/2024, một số ngân hàng tăng lãi suất huy động thêm khoảng 0,1 – 0,6%, đẩy lãi suất huy động cao nhất lên mức 7%/năm kỳ hạn 12 tháng với các khoản gửi tiết kiệm lớn. Các chuyên gia nhận định việc các ngân hàng tăng lãi suất tiền gửi cũng là điều dễ hiểu trong bối cảnh áp lực lạm phát vẫn đang rất lớn.
Bên cạnh đó, các ngân hàng còn phải cạnh tranh với các kênh đầu tư khác có tính hấp dẫn hơn về mức sinh lời như lãi suất trái phiếu doanh nghiệp, cổ phiếu, bất động sản… Trong báo cáo triển vọng kinh tế nửa cuối năm 2024 vừa được công bố mới đây, Công ty chứng khoán KB Việt Nam dự báo, cầu tín dụng kỳ vọng hồi phục kéo theo nhu cầu huy động vốn, từ đó khiến đà tăng của lãi suất huy động tiếp diễn vào cuối năm.
Lãi suất huy động tăng, dĩ nhiên gây áp lực lên lãi suất cho vay. Kể từ đầu năm đến nay, xu hướng lãi suất cho vay vẫn tiếp tục giảm theo chủ trương khuyến khích đầu tư và hỗ trợ doanh nghiệp của Chính phủ. Theo thống kê, mặt bằng lãi suất cho vay giảm khoảng 2,5%/năm trong năm 2023; 10 tháng năm 2024, lãi suất cho vay bình quân giảm tiếp 0,76%/năm so với cuối năm 2023. Việc lãi suất cho vay vẫn tiếp tục giảm từ đầu năm 2024 tới nay được đánh giá đã tạo cơ hội cho doanh nghiệp tiếp cận vốn dễ dàng hơn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh và mở rộng đầu tư. Tuy vậy, các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, đặc biệt là những doanh nghiệp đang cố vực dậy sau khủng hoảng vì dịch bệnh vẫn kỳ vọng lãi suất cho vay sẽ giảm tiếp.
Song, theo các chuyên gia, xu hướng tăng nhu cầu tín dụng và tình hình nợ xấu trong thời gian tới có thể tiếp tục gây áp lực lên lãi suất cho vay. Hiện tỷ lệ nợ xấu nội bảng tính đến cuối tháng 9/2024 đạt mức 4,55%, gần bằng mức cuối năm 2023, nhưng tăng gấp đôi so với năm 2022. Theo đó, các ngân hàng phải trích lập dự phòng rủi ro nhiều hơn, ảnh hưởng đến lợi nhuận và hạn chế khả năng giảm lãi suất cho vay. Ngoài ra, áp lực tỷ giá cũng ảnh hưởng lớn đến khả năng giảm lãi suất.
Chia sẻ câu chuyện về lãi suất từ góc độ quản lý, Thống đốc NHNN Nguyễn Thị Hồng cho biết thời gian qua diễn biến trên thị trường tiền tệ quốc tế rất phức tạp. Đồng USD biến động mạnh, có giảm vào tháng 9/2024 nhưng sau đó tăng rất mạnh vào tháng 10. Do đó, việc ổn định thị trường ngoại hối và tỷ giá rất khó khăn, phụ thuộc lớn vào cung – cầu ngoại tệ thực của nền kinh tế. “Áp lực tỷ giá khiến lãi suất khó giảm thêm. Nếu NHNN giảm lãi suất thì tỷ giá lại tăng, ảnh hưởng đến tâm lý thị trường, nhà đầu tư nước ngoài sẽ rút vốn khi tỷ giá diễn biến không như kỳ vọng. Do đó, thời gian qua, NHNN đã tích cực chỉ đạo các ngân hàng thương mại tiết giảm tối đa chi phí hoạt động để giảm lãi suất cho vay”, bà Hồng thông tin.
Với vấn đề nợ xấu gia tăng, bà Hồng cho biết nhu cầu vốn tín dụng đang có xu hướng tiếp tục tăng, thời gian tới sẽ áp lực đối với mặt bằng lãi suất và nợ xấu là trở ngại khiến ngân hàng thương mại khó giảm thêm lãi suất cho vay, vì lãi suất phản ánh rủi ro của nền kinh tế. Tuy nhiên, NHNN cho biết vẫn sẽ cố gắng tiết giảm chi phí để giảm lãi suất cho vay, hỗ trợ doanh nghiệp. Mới đây, cơ quan này đã có văn bản yêu cầu các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài tập trung thực hiện các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh trong năm 2024 và những năm tiếp theo.
Theo đó, NHNN yêu cầu các tổ chức tín dụng tiếp tục triển khai hiệu quả các giải pháp, nhiệm vụ theo chỉ đạo của NHNN trong năm 2024 nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tháo gỡ khó khăn, thúc đẩy hoạt động sản xuất kinh doanh; bám sát chỉ đạo, chủ trương của Chính phủ, NHNN; tiếp tục triển khai quyết liệt các giải pháp nhằm tiết giảm chi phí, rà soát tình hình thu phí đang áp dụng tại tổ chức tín dụng để xem xét, miễn giảm các loại phí không cần thiết, công khai mức phí cung ứng trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng; đơn giản hóa thủ tục cho vay, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào quy trình cho vay để giảm mặt bằng lãi suất cho vay nhằm hỗ trợ doanh nghiệp, người dân phát triển sản xuất kinh doanh, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Cùng với đó, NHNN cũng đã ban hành các quyết định về lãi suất tiền gửi tại các tổ chức tín dụng và chi nhánh ngân hàng nước ngoài; trong đó, quy định cụ thể mức lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi không kỳ hạn và có kỳ hạn dưới 1 tháng bằng VND là 0,5%/năm; loại tiền gửi từ 1 tháng đến dưới 6 tháng là 4,75%.
Ông Nguyễn Đức Lệnh, Phó Giám đốc NHNN chi nhánh TP Hồ Chí Minh nhận định với việc ban hành quyết định này, cùng các giải pháp về cải cách hành chính, nâng cao chất lượng dịch vụ ngân hàng, tiếp tục đổi mới mô hình giao dịch và tiết giảm chi phí đầu vào sẽ là cơ cở quan trọng để các tổ chức tín dụng và ngành ngân hàng giảm lãi suất cho vay hoặc giữ ổn định lãi suất cho vay bền vững.
