Hiện nay, nhiều công trình xây dựng nhỏ lẻ đang gấp rút hoàn thiện dịp cuối năm nhưng cũng vì thế mà tình trạng lơ là trong việc bảo đảm an toàn lao động càng trở nên nóng hơn.
Vụ kính và bê tông rơi từ công trình tại phố Tôn Đức Thắng hồi cuối tháng 10 làm 1 người tử vong và 1 người bị thương nặng là lời cảnh báo rõ ràng về những rủi ro từ việc thi công cẩu thả, thiếu trách nhiệm.
Nhiều công trình vi phạm
Vụ tai nạn lao động tại phố Tôn Đức Thắng xảy ra ngày 22-10-2025. Một tấm kính lớn và mảng bê tông bất ngờ rơi từ công trình đang phá dỡ tại số nhà 121 xuống đường đã làm 1 người tử vong và 1 người bị thương nặng. Đáng nói, đây không phải là trường hợp cá biệt do việc thi công cẩu thả, thiếu trách nhiệm.
Trước đó, tháng 4-2024, vụ sập mái kính (giếng trời) do tu sửa căn nhà 7 tầng tại số 22, ngõ Tức Mạc (phường Cửa Nam, quận Hoàn Kiếm cũ) cũng khiến 2 người tử vong, 2 người bị thương. Cơ quan chức năng xác định nguyên nhân của vụ việc là do phương pháp thi công không bảo đảm, tình trạng che chắn và xử lý vật liệu cẩu thả.
Khảo sát thực tế tại nhiều tuyến phố trên địa bàn Hà Nội, phóng viên Báo Hànộimới ghi nhận, việc lập rào che chắn và áp dụng các biện pháp bảo vệ khác trong công tác thi công ở nhiều công trình xây dựng nhỏ lẻ hiện vô cùng tạm bợ. Từ trục đường lớn đến ngõ nhỏ tại các phố: Sơn Tây, Đội Cấn, Trần Thái Tông, Nguyễn Khánh Toàn, Cầu Giấy, Đại Mỗ, Hoàng Mai…, hình ảnh phổ biến là các công trình đang thi công được che chắn sơ sài, vật liệu rơi vãi và công nhân làm việc không trang bị quần áo, thiết bị, vật dụng bảo hộ lao động.
Điển hình, công trình xây dựng nhà cao tầng tại ngõ 216 phố Đội Cấn (phường Ngọc Hà) gần như không có rào chắn, trong khi chân công trình là lối đi lại của người dân. Đất đá, cát sỏi tràn ra mặt đường, vừa gây cản trở giao thông, vừa tiềm ẩn nguy cơ tai nạn.
Tại ngõ 76, phố Trần Thái Tông (phường Cầu Giấy), giàn giáo dựng sát mép đường, phía trên công nhân vẫn thi công mà không có dây đai hay lưới chắn, cát bụi phủ mờ khu dân cư xung quanh. Người dân sống cạnh các công trình cho biết tình trạng thi công cẩu thả diễn ra thường xuyên.
Chị Nguyễn Hoài Vân (phường Cầu Giấy) chia sẻ: "Mỗi lần đi qua công trình này tôi phải di chuyển thật nhanh vì việc che chắn rất tạm bợ, lưới che phủ rách nát, thủng nhiều chỗ. Công nhân đưa vật liệu từ tầng 1 lên các tầng chỉ bằng thiết bị tời kéo thô sơ, rất nguy hiểm".
Tương tự, tại nhiều công trình mặt phố Nguyễn Phong Sắc, Nguyễn Khánh Toàn (phường Nghĩa Đô), phố Nhân Hòa (phường Yên Hòa), Cầu Giấy (phường Cầu Giấy) hoặc nhiều ngõ nhỏ thuộc phường Xuân Phương, Đại Mỗ, Hoàng Mai..., hình ảnh khá phổ biến là việc tập kết vật liệu ngay trên vỉa hè, dùng máy tời thô sơ để nâng vật liệu lên cao trong khi người đi bộ vẫn qua lại bên dưới.
Cần kiểm soát nghiêm túc
Hiện nay, tại các địa phương, việc kiểm soát về an toàn lao động tại công trình xây dựng nhỏ lẻ chủ yếu dừng ở việc có văn bản nhắc nhở, kiểm tra trực tiếp và yêu cầu thực hiện các quy định về bảo hộ lao động, che chắn đúng quy định. Số công trình vi phạm bị xử phạt vì những vấn đề liên quan đến mất an toàn thi công rất ít.
Theo Phó Chủ tịch UBND phường Hoàng Mai Vũ Hùng Quân, hiện phường chưa xử phạt công trình nào vi phạm quy định về an toàn lao động, không che chắn khi xây dựng. Tuy nhiên, phường đã ban hành nhiều văn bản yêu cầu các cá nhân, tổ chức, chủ đầu tư siết chặt an toàn công trình xây dựng, như thường xuyên kiểm tra, gia cố, che chắn các hạng mục công trình, hệ thống thoát nước, cống rãnh, hố móng... Trong quá trình xây dựng, hoàn thiện, sửa chữa, bảo trì công trình, đơn vị thi công phải có biện pháp che chắn, hạn chế tối đa ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư, không gian, kiến trúc cảnh quan khu vực.
"Thời gian tới, phường sẽ tiếp tục đôn đốc các chủ công trình thực hiện nghiêm quy định, nếu phát hiện vi phạm sẽ xử phạt nghiêm", ông Vũ Hùng Quân nhấn mạnh.
Hiện nay, việc xác định trách nhiệm các bên khi để xảy ra tai nạn tại các công trình xây dựng được quy định tương đối rõ ràng, cụ thể. Tuy nhiên, trên thực tế, đa số các công trình vi phạm đều chỉ bị nhắc nhở thay vì xử phạt.
Theo Giám đốc Công ty Luật AEC Trần Hoàng Vũ, Điều 31 Nghị định số 16/2022/NĐ-CP quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng đã nêu rõ các mức xử phạt. Đối với hành vi thi công xây dựng không che chắn, hoặc có che chắn nhưng để rơi vãi vật liệu xây dựng xuống các khu vực xung quanh, hoặc để vật liệu xây dựng không đúng nơi quy định, phạt tiền từ 3-5 triệu đồng với xây dựng nhà ở riêng lẻ, buộc che chắn theo quy định và khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường (nếu có).
"Trong trường hợp chủ công trình xây dựng nhỏ lẻ tiếp tục thi công dù đã bị lập biên bản vi phạm, có thể bị phạt từ 80-100 triệu đồng. Ngoài ra, chủ công trình còn bị tước chứng chỉ hoặc tịch thu phương tiện, phải thực hiện biện pháp khắc phục như buộc che chắn và xử lý ô nhiễm", ông Trần Hoàng Vũ cho biết.
Tại các công trình đang thi công thường ngổn ngang vật liệu, hạ tầng chưa hoàn thiện nên tiềm ẩn nhiều nguy cơ về tai nạn, thương tích. Đã có những tai nạn thương tâm liên quan đến việc thi công thiếu an toàn, cẩu thả trong xây dựng. Điều này đòi hỏi chính quyền các địa phương phải thực sự nghiêm khắc trong việc kiểm tra, xử lý, buộc các chủ công trình thực hiện đúng các yêu cầu về an toàn trong thi công xây dựng để bảo đảm sự bình an cho người dân, tránh những hậu quả đáng tiếc.
