Bên cạnh những tuyến phố chính luôn sạch sẽ, ít rác thải, nhiều tuyến phố, con ngõ ở Hà Nội vẫn xuất hiện tình trạng túi ni lông, hộp xốp, chai lọ ngổn ngang ngay bên dưới biển "Cấm đổ rác", "Có camera giám sát”... Nghịch lý này đã tồn tại từ lâu phần nào cho thấy sự "bất lực" của công nghệ trong việc xử lý những các vi phạm về vệ sinh đô thị.
Khi biển cấm, camera bị... phớt lờ
Theo quan sát của phóng viên Báo Hànộimới, nhiều tuyến phố tại Hà Nội đều có cắm biển "Cấm đổ rác" ngay tại ngã ba, lối rẽ vào ngõ nhỏ để cảnh báo người dân không vi phạm quy định về việc đổ rác sai giờ, sai quy định, sai vị trí. Tuy nhiên, thực tế cho thấy điều ngược lại khi nhiều người dân vẫn tùy tiện đổ rác không đúng nơi, đúng thời gian quy định.
Đơn cử, trưa 10-10, tại khu vực ngõ chợ Khâm Thiên (phường Văn Miếu - Quốc Tử Giám), mặc dù không phải giờ thu gom rác nhưng một số người vẫn mang rác chất đống tại vỉa hè, lấn cả xuống lòng đường dù biển “Cấm đổ rác” và mức phạt kèm theo cách đó không xa. Anh Nguyễn Văn Tân, người dân khu vực phố Khâm Thiên cho biết: "Nhiều người đi xe máy từ nơi khác mang rác đến đổ như một thói quen. Do đó, lối rẽ vào ngõ chợ Khâm Thiên trở thành “điểm đen” rác thải".
Tương tự, tại phố Nguyễn Công Hoan (phường Giảng Võ), cứ khoảng 200m lại có một đống rác tự phát. Điều đáng nói, các điểm vi phạm không phải là những khu vực khuất tầm nhìn mà nằm ngay tại các vị trí có biển cấm rõ ràng. Ngoài ra, trên các tuyến phố Trần Khát Chân (phường Bạch Mai); Phan Huy Chú, Nguyễn Khắc Cần (phường Cửa Nam); Lò Đúc, Yec-xanh (phường Hai Bà Trưng); Nguyễn Cơ Thạch, Trịnh Văn Bô (phường Từ Liêm)..., tình trạng đổ rác dưới biển cấm vẫn diễn ra phổ biến. Thậm chí, tại nhiều địa điểm, biển cấm đổ rác đã bị che lấp hoặc hoen ố bởi những túi rác chất chồng.
Đáng nói, bên cạnh việc đặt các biển cảnh báo cấm đổ rác, nhiều địa điểm cũng được gắn camera giám sát, ghi cảnh báo để nhắc nhở người dân. Tại ngã tư phố Linh Lang - Phan Kế Bính (phường Ngọc Hà), ngay phía trên biển cấm đổ rác là một camera giám sát, song những đống rác thải sinh hoạt vẫn nằm ngổn ngang trên vỉa hè, dưới lòng đường.
Tương tự, tại ngõ 294 và 433 phố Đội Cấn, cổng chợ Đội Cấn, trên các tấm biển cấm vứt rác và đồ cũ đều ghi rõ khu vực có camera giám sát. Tuy nhiên, vào nhiều khung giờ khác nhau, một số người vẫn cố tình đeo khẩu trang mang rác đến đổ rồi rời đi nhanh chóng. “Biển thì có, camera cũng có nhưng tôi thấy nhiều người phớt lờ điều này. Lâu dần, khi biết không bị xử phạt, người ta coi như chuyện bình thường và thoải mái mang rác đến đổ”, bà Nguyễn Thị Hồng, một người dân tại phố Đội Cấn nói.
Đừng để camera giám sát thành đồ trang trí
Thực hiện chỉ đạo của UBND thành phố Hà Nội, tháng 3-2025, 4 quận cũ là Ba Đình, Hoàn Kiếm, Đống Đa, Hai Bà Trưng đã thực hiện lắp đặt camera xử lý vi phạm, trong đó có vi phạm về môi trường. Hệ thống camera giám sát được lắp đặt sẽ ghi nhận, trích xuất hình ảnh người vi phạm để xử lý tự động. Nhưng thực tế, sau khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, việc xử phạt bằng camera tại các phường thuộc địa bàn nêu trên dường như chưa được chú trọng.
Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới về vấn đề này, lãnh đạo nhiều địa phương cho biết hiện các đơn vị vẫn chưa khởi động lại việc xử phạt vi phạm môi trường thông qua camera giám sát. Các số liệu xử phạt hầu như không có hoặc nếu có thì cũng rất khiêm tốn. Đơn cử như tại phường Kim Liên, theo thống kê từ tháng 7-2025 đến nay, các lực lượng chức năng đã xử lý vi phạm về môi trường đối với 12 trường hợp, mức xử phạt trung bình là 750.000 đồng. Tuy nhiên, theo thông tin từ UBND phường Kim Liên thì 12 trường hợp này không phải qua camera giám sát mà do lực lượng tuần tra, bắt quả tang vi phạm. Hiện phường chưa sử dụng hệ thống camera để xử lý vi phạm về môi trường.
Theo bà Nguyễn Thùy Dương, Trưởng phòng Kinh tế, Hạ tầng và Đô thị phường Hai Bà Trưng, mặc dù các tuyến phố chính không còn vi phạm, song ở một số tuyến phố, ngõ nhỏ vẫn còn tình trạng đổ trộm rác, đổ rác lộn xộn. Đặc biệt, tình trạng đổ trộm tại các khu vực giáp ranh gây khó khăn cho lực lượng chức năng. Việc truy vết không dễ dàng vì người vi phạm thường hoạt động về đêm và di chuyển liên tục. Từ tháng 7-2025 đến nay, phường tập trung tuyên truyền, vận động người dân nâng cao ý thức không đổ rác trộm, đổ sai quy định. Trường hợp đã được nhắc nhở nhiều lần mà vẫn tái phạm thì lúc đó mới xử phạt. "Phường sẽ tiếp tục phối hợp với công an, đơn vị môi trường và người dân để giám sát, ghi nhận, xử lý các trường hợp vi phạm, đồng thời rà soát, khôi phục hệ thống camera cũ và triển khai lắp mới theo lộ trình phù hợp”, bà Nguyễn Thùy Dương chia sẻ.
Việc đổ rác sai quy định bất chấp biển cấm và camera giám sát cho thấy khoảng trống trong ý thức chấp hành của một bộ phận người dân. Bên cạnh đó, nghịch lý này cũng phản ánh thực tế là việc sử dụng công nghệ trong xử lý vi phạm môi trường vẫn chưa được quan tâm đúng mức. Khi công nghệ và quy định không đi kèm giám sát thường xuyên, xử lý nghiêm minh thì cũng dễ bị vô hiệu hóa. Và tình trạng đổ rác thải bừa bãi gây ô nhiễm môi trường, mất mỹ quan đô thị chưa biết khi nào mới có thể được cải thiện.
