Hiểu đúng “tầm soát đột quỵ” để khỏi mất tiền oan

Ma trận của những gói xét nghiệm đột quỵ

Đột quỵ não là một bệnh lý xảy ra đột ngột, diễn tiến nhanh, biến chứng nặng nề. Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 15 triệu người mắc đột quỵ. Trong đó, khoảng 5 triệu người tử vong và 5 triệu người thương tật vĩnh viễn do đột quỵ, làm gia tăng gánh nặng kinh tế cho gia đình và cộng đồng. Đặc biệt, nghiên cứu trên tạp chí The New England Journal of Medicine (NEJM) năm 2018, được Hội Đột quỵ thế giới dẫn lại cho thấy, cứ 4 người trên 25 tuổi thì có một người sẽ bị đột quỵ trong đời.

Tại Việt Nam, Bộ Y tế cho biết mỗi năm ghi nhận thêm 200.000 ca đột quỵ, khoảng 50% trường hợp tử vong, nhiều người sống sót sau tai biến phải sống chung với các di chứng về thần kinh, vận động... Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, chủ yếu là người từ 55 tuổi trở lên. Tuy nhiên, tỷ lệ đột quỵ ở người trẻ tuổi đang có xu hướng tăng lên, trung bình khoảng 2% mỗi năm, số lượng nam giới cao gấp bốn lần nữ giới. Trong đó, nhiều người bệnh không biết mình mang yếu tố nguy cơ, đến khi bị đột quỵ, đo huyết áp, thử đường huyết mới phát hiện.

Gần đây, liên tục xảy ra các trường hợp đột ngột tử vong do đột quỵ, khiến nhiều người dân lo lắng, sợ hãi. Chính vì thế, dịch vụ tầm soát đột quỵ ngày càng được nhiều người quan tâm. Chỉ cần lên mạng gõ từ khóa “tầm soát đột quỵ”, sẽ cho ra hàng nghìn kết quả. Có rất nhiều cơ sở y tế quảng cáo các gói tầm soát đột quỵ, với mức giá khác nhau, từ vài triệu đến vài chục triệu đồng.

Một trang Facbook của bệnh viện M.H, quảng cáo: Đột quỵ là một trong những nguyên nhân tử vong hàng đầu và có thể xuất hiện ở bất kỳ ai. Mọi người nên chủ động tầm soát các yếu tố nguy cơ như: Tăng huyết áp, đái tháo đường, xơ vữa động mạch, bệnh tim mạch,... giúp điều trị kịp thời và ngăn ngừa các biến chứng tiềm ẩn từ đột quỵ. Hiện nay, chụp cộng hưởng từ (MRI) được xem là công cụ “vàng” tầm soát đột quỵ não với độ chính xác cao, cho phép phát hiện các điểm bất thường ẩn sau các lớp xương mà các phương pháp tạo ảnh khác khó có thể nhận ra.

Khi chúng tôi liên hệ qua đường dây nóng thì được nhân viên tại đây tư vấn rất nhiệt tình. Theo như nhân viên này, tại bệnh viện M.H có đội ngũ bác sĩ chuyên môn cao, giàu kinh nghiệm, nhiều năm công tác tại các bệnh viện lớn, uy tín. Trang thiết bị hiện đại và quy trình linh hoạt, tiết kiệm thời gian. Được khám ưu tiên ở tất cả các hạng mục khi chọn khám trọn gói. Sau khi quảng cáo cơ sở vật chất, con người tại đây, nhân viên của bệnh viện cho biết, hiện bệnh viện đang có ưu đãi giảm giá tới 30% cho tất các các gói tầm soát. Nếu như đồng ý, phía bệnh viện sẽ gửi báo giá cụ thể qua zalo. Qua bảng báo giá của bệnh viện M.H, gói tầm soát thấp nhất cũng lên đến 4,5 triệu đồng (đã giảm 30% ưu đãi), gói cao lên đến cả vài chục triệu đồng.

Một bệnh viện tư khác có tên L.M cũng đưa ra những gói khuyến mại vô cùng hấp dẫn như, miễn phí gói tầm soát nếu đi nhóm hoặc gia đình 3 người. Theo như quảng cáo, tại cơ sở này có máy MRI 1.5 Tesla Signa Creator mới, phân phối bởi Tập đoàn GE Healthcare Mỹ, với dải ứng dụng lâm sàng rộng, bước sóng an toàn phù hợp, trang bị công nghệ AI trong khảo sát hình ảnh. Máy dễ dàng phát hiện mọi bất thường trong cơ thể và thể hiện rõ qua hình ảnh chụp. Các gói đều tích hợp thăm khám cùng bác sĩ và các chỉ định cận lâm sàng khác, giúp bạn và người thân sớm phát hiện các nguy cơ sức khỏe, từ đó an tâm tận tưởng cuộc sống trọn vẹn. Sau khi liên hệ, chúng tôi cũng được báo giá cụ thể cho từng gói, gói tầm soát rẻ nhất cũng khoảng 4 triệu đồng.

Để so sánh mức giá với một số bệnh viện, phóng viên đã liên hệ với Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, nhân viên tư vấn cho biết không có gói khám tầm soát ung thư cụ thể để tìm bệnh. Tại đây sẽ dựa vào từng độ tuổi và tình trạng, nhu cầu sẽ có xét nghiệm riêng, giá từ 2 triệu đồng trở lên cho một lần tầm soát.

Tương tự tại bệnh viện Đống Đa, thông tin giá các kỹ thuật như MRI sọ não khoảng 3 triệu đồng, điện não đồ từ 300 nghìn đồng..., chưa bao gồm chi phí khám. Tuy nhiên, bệnh nhân vẫn được bảo hiểm hỗ trợ, giảm giá khám. Trong khi đó tại Bệnh viện SIS Cần Thơ, khi phóng viên liên hệ được nhân viên tư vấn báo giá rất cụ thể. Gói dịch vụ bao gồm khám, chụp MRI não, mạch máu não, đánh giá chức năng gan, thận, hô hấp, mỡ máu, đái tháo đường, có giá 8-9 triệu đồng.

Do quá lo lắng cho sức khỏe của mình, thời gian gần đây đã có rất nhiều người tìm đến các bệnh viên tư, quảng cáo trên mạng xã hội để tầm soát đột quỵ. Anh Nguyễn Công Tâm (Mỹ Đức, Hà Nội), cho biết, anh là người có thâm niên uống rượu và hút thuốc lá lâu năm, gần đây cảm thấy sức khỏe có vấn đề nên muốn đi khám thông qua gói tầm soát đột quỵ. Anh Tâm cho biết: “Tôi được một người bạn khuyên nên đi kiểm qua sức khỏe qua gói tầm soát đột quỵ. Thế nhưng khi tìm hiểu, đặc biệt là trên mạng xã hội tôi cũng không biết nên đi làm ở cơ sở nào. Nơi nào cũng nói tốt, có máy móc hiện đại, bác sĩ giỏi nhưng giá lại rất khác nhau. Có nơi chỉ báo giá 2 triệu đồng, nơi lại lên cả chục triệu, thậm chí vài chục triệu”.

Như ông Nguyễn Văn An (60 tuổi, Thanh Xuân, Hà Nội), từng bị đột quỵ sau khi thức dậy, tổng chi phí điều trị và thuốc lên tới 150 triệu đồng. Ông An kể lại: “Ngay sau khi tôi xuất viện, con trai đã đưa tôi và đứa cháu nội mới 17 tuổi đi tầm soát đột quỵ. Tuy nhiên bác sĩ cho rằng đây là việc làm không cần thiết và tốn kém”.

Không yên tâm, con trai ông An lại lên mạng tìm gói dịch vụ tại bệnh viện khác, chi phí 15-22 triệu đồng, gồm chụp cộng hưởng từ (MRI) não, chụp mạch cảnh, CT-scan, siêu âm mạch máu, đo điện tim, đo chỉ số ABI/TBI (huyết áp cổ chân - cánh tay), tìm đột biến gene, chụp soi đáy mắt, xét nghiệm máu...

Người tư vấn cho biết có ba gói tầm soát, gồm: cơ bản, nâng cao và chuyên sâu. Trong đó, gói cơ bản dành cho người chưa có triệu chứng hoặc gặp một số vấn đề có thể tăng nguy cơ đột quỵ. Gói nâng cao giúp phát hiện những bất thường chuyên sâu hơn để phòng ngừa. Gói tầm soát chuyên sâu giúp phát hiện những nguy cơ hiếm gặp. “Con tôi nó bảo, thà bỏ trước ra vài chục triệu để đổi lấy sự yên tâm, đến khi bệnh nó đến lại trở tay không kịp, hối hận cả đời”, ông An cho biết.

Tương tự là trường hợp của chị Lê Thu Thúy (Ba Đình, Hà Nội), đầu năm 2024 chị cũng đưa 5 người trong nhà đi khám tầm soát đột quỵ, chi phí lên đến cả trăm triệu đồng. Chị Thúy kể: “Thấy xung quanh mình có nhiều người đột quỵ quá nên tôi cũng thấy bất an. Một lần lên mạng xã hội thấy quảng cáo có các gói tầm soát đột quỵ, có máy móc hiện đại, bác sĩ giỏi nên quyết định đưa cả nhà đi kiểm tra. Thôi thì cứ đi cho an tâm, bệnh nó chẳng tránh một ai cả”.

Không mang lại hiệu quả

PGS.TS Nguyễn Huy Thắng, Chủ tịch Hội Đột quỵ TP. Hồ Chí Minh cho biết, việc tầm soát đột quỵ là nhằm tìm các yếu tố nguy cơ mà người bệnh không phát hiện trước đó như tăng huyết áp, tiểu đường, tăng cholesterol máu. "Tầm soát đột quỵ là nhu cầu chăm sóc và quan tâm sức khỏe tích cực, tuy nhiên người dân cần đến những địa chỉ uy tín, các bệnh viện lớn để có lời khuyên từ các bác sĩ. Việc làm quá nhiều các gói tầm soát gây tốn kém, không mang lại hiệu quả, đặc biệt áp dụng trên phổ rộng những người khỏe mạnh hoàn toàn", PSG.TS Thắng cho biết.

Bên cạnh đó, việc chụp MRI sọ não chỉ nhằm vào nhóm nguy cơ cao, nếu áp dụng sàng lọc rộng rãi là không cần thiết. Xét nghiệm gene sàng lọc đột quỵ có chi phí lớn nhưng hiệu quả chưa được chứng minh và không nằm trong các khuyến cáo của chuyên ngành đột quỵ.

Nhiều người cho rằng, đột ngột tử vong đều là do đột quỵ, tuy nhiên các bác sĩ cho rằng, đột tử thường gặp hơn và có thể gây tử vong rất nhanh nếu không được cấp cứu kịp thời. Vì thế người dân cần phân biệt rõ đột quỵ và đột tử, không nên tin theo các chiến dịch quảng cáo tầm soát đột quỵ toàn diện.

Hầu hết trường hợp đột quỵ (>90%) đều có nguyên nhân do có bệnh nền trước đó, như tăng huyết áp, tiểu đường, tăng cholesterol máu, béo phì, hút thuốc lá... Nói về vấn đề này, bác sĩ Trần Quang Thắng, Trưởng khoa Cấp cứu và Đột quỵ, Bệnh viện Lão khoa Trung ương, cho rằng tầm soát có lợi cho sức khỏe song có thể gây tâm lý hoang mang và không phải ai cũng cần đi tầm soát. Chưa kể, nhiều trường hợp xuất huyết não dị dạng không thể phát hiện thông qua siêu âm như dị dạng mạch nhỏ... "Đổ xô đi xét nghiệm tầm soát khiến người bệnh hoang mang, thậm chí yên tâm giả tạo, vừa tốn kém tiền bạc, tâm lý vừa khó dự phòng hết 100% bệnh", bác sĩ Trần Quang Thắng khuyến cáo.

Các bác sĩ khuyên, đột quỵ là bệnh có thể dự phòng bằng các biện pháp chống yếu tố nguy cơ như điều trị rối loạn lipid máu, kiểm soát đường huyết, kiểm soát chỉ số huyết áp... Đối với nhóm dự phòng cấp một, tức chưa từng đột quỵ, cần khám định kỳ cứ 6 tháng một lần để phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ và kiểm soát sớm ngay từ đầu. Người đái tháo đường, huyết áp, mỡ máu nên đi khám một tháng một lần.

Đối với nhóm dự phòng cấp hai, tức đã từng bị đột quỵ, bác sĩ nhận định nguy cơ cao tái phát. Bệnh nhân cần tuân thủ chỉ định thăm khám, điều trị, không ngưng thuốc hay bỏ thuốc giữa chừng. Không sử dụng thực phẩm chức năng thay thế thuốc điều trị. Người bệnh cần có chế độ dinh dưỡng giàu vitamin, khoáng chất, hạn chế ăn quá nhiều chất béo, kiểm soát cân nặng, ngăn tình trạng béo phì. Mọi người cần xây dựng lối sống lành mạnh, hạn chế chất kích thích để cơ thể khỏe mạnh.

https://antg.cand.com.vn/Khoa-hoc-Ky-thuat-hinh-su/hieu-dung-tam-soat-dot-quy-de-khoi-mat-tien-oan-i738312/