- Tổng thống Zelensky lên tiếng về đề xuất ngừng bắn của ông Putin
- Ông Zelensky từ chối công nhận Crimea của Nga
Cuộc gặp gỡ tại Vatican giữa Tổng thống Mỹ và Tổng thống Ukraine là một sự kiện ngoại giao đầy bất ngờ, được tổ chức kín đáo trong bối cảnh cuộc chiến kéo dài 3 năm.
Bên trong không gian cao vút của Vương cung thánh đường Thánh Peter hôm 26/4, sự trang nghiêm của buổi lễ tưởng niệm cố Giáo hoàng Francis tạm thời gián đoạn do một hoạt động bất ngờ gần lối vào. Những người đàn ông mặc áo choàng đen vội vã di chuyển về phía những chiếc ghế đệm đỏ, trong khi các mật vụ Mỹ cảnh giác theo dõi từ xa. Những người có chức sắc đi ngang qua đều tránh xa khu vực đó.
Cuộc gặp tình cờ giữa hai nhà lãnh đạo Mỹ-Ukraine trong bối cảnh đặc biệt.
Khi các vị khách cố gắng quan sát, một cảnh tượng đặc biệt đã diễn ra: Tổng thống Mỹ Donald Trump ngồi đối mặt lần đầu tiên với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, kể từ sau vụ tranh cãi tại Phòng Bầu dục dẫn tới việc ông Zelensky phải rời khỏi Nhà Trắng 57 ngày trước.
Ông Trump nhận xét về ông Zelensky ngày hôm sau: "Tôi thấy ông ấy điềm tĩnh hơn. Tôi nghĩ ông ấy hiểu được tình hình và muốn đạt được một thỏa thuận".
Cuộc gặp chớp nhoáng
Theo Văn phòng Báo chí Tổng thống Ukraine, ông Trump và ông Zelensky trò chuyện khoảng 15 phút khi tham dự lễ tang Giáo hoàng Francis hôm 26/4. Đây là một cuộc gặp không được báo trước, và cả hai bên đều thận trọng không tiết lộ kỳ vọng.
Trong khi ông Trump ban đầu tỏ ra miễn cưỡng tham gia các cuộc gặp bên lề lễ tang, việc tình cờ ông và ông Zelensky cùng di chuyển trong khu vực diễn ra sự kiện đã dẫn đến cuộc trò chuyện. Các quan chức Vatican nhanh chóng bố trí ba chiếc ghế tại một góc khuất để hai nhà lãnh đạo có thể trao đổi riêng.
Chiếc ghế thứ ba ban đầu dự định cho một phiên dịch viên, dù có đồn đoán rằng nó dành cho Tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Nhưng ông Macron chỉ chào hỏi ngắn gọn trước khi rời đi, nhường chỗ cho cuộc đối thoại trực tiếp giữa ông Trump và ông Zelensky.
Theo Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Mike Waltz, ông Trump quyết tâm trao đổi trực tiếp với Zelensky nhằm tìm cách kết thúc cuộc chiến tranh lớn nhất châu Âu hiện nay. Nội dung cuộc trò chuyện không được tiết lộ chi tiết, chỉ có những thông tin chung được cung cấp sau đó.
Ông Trump cho biết ông Zelensky yêu cầu thêm viện trợ vũ khí — một yêu cầu mà ông cho là "bình thường" — và hai bên cũng đề cập ngắn gọn đến vấn đề Crimea. Theo đề xuất hòa bình của Mỹ, Crimea sẽ được công nhận là lãnh thổ Nga, điều mà ông Trump khẳng định khó có thể đảo ngược.
Những ngày then chốt sắp tới
Sau cuộc gặp ngắn ngủi với ông Zelensky, ông Trump chỉ trích gay gắt Tổng thống Nga Vladimir Putin, phát biểu được đánh giá là mạnh mẽ nhất của ông cho đến nay, làm dấy lên dự đoán ở một số nơi rằng ông Trump có thể đang theo đuổi một cách tiếp cận khác đối với cuộc xung đột.
Ông Trump nói về ông Putin trước khi trở lại Washington để bắt đầu các nỗ lực ngoại giao tiếp theo: "Tôi muốn ông ấy ngừng bắn, ngồi xuống và ký một thỏa thuận". Tuy nhiên, việc ông Trump có duy trì lập trường cứng rắn với Nga hay không vẫn còn là dấu hỏi.
Bất chấp những hình ảnh mang tính biểu tượng về cuộc gặp tại Vatican, chưa rõ liệu có bất kỳ thay đổi thực chất nào trong tiến trình đàm phán hòa bình hay không. Dù vậy, đối với ông Trump — người trong tháng này từng công khai chỉ trích ông Zelensky — việc đồng ý đối thoại đánh dấu một sự thay đổi lớn trong quan hệ giữa hai nhà lãnh đạo.
Những nỗ lực của ông Trump nhằm chấm dứt cuộc chiến Ukraine đến nay gặp nhiều trở ngại, và chính ông cũng thừa nhận rằng việc làm trung gian hòa bình khó khăn hơn dự đoán.
Một số cố vấn bày tỏ lo ngại về việc đầu tư quá nhiều nguồn lực vào một cuộc xung đột chưa có dấu hiệu kết thúc. Ông Trump cũng thể hiện sự thất vọng sau khi Nga tiến hành cuộc tấn công tên lửa quy mô lớn nhất vào Kiev trong nhiều tháng qua, ngay khi các cuộc đàm phán vẫn đang tiếp diễn.
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio cho biết tuần tới sẽ là thời điểm then chốt để quyết định Mỹ có tiếp tục theo đuổi nỗ lực hòa bình này hay không.
Dù còn nhiều khó khăn, cuộc gặp tại Vatican mang lại chút hy vọng rằng biện pháp ngoại giao trong xung đột Ukraine vẫn còn khả thi. Riêng ông Trump, ông không giấu được sự ấn tượng trước bối cảnh đặc biệt của cuộc gặp. "Đó là một cuộc gặp tuyệt đẹp, trong văn phòng đẹp nhất mà tôi từng thấy".
