Trong bối cảnh an ninh lương thực toàn cầu tiếp tục đối mặt với nhiều thách thức nghiêm trọng và phức tạp, từ biến đổi khí hậu, xung đột vũ trang, tăng trưởng dân số đến bất bình đẳng trong chuỗi cung ứng, Hội nghị Thượng đỉnh Hệ thống lương thực lần thứ hai của Liên hợp quốc (diễn ra từ ngày 27 đến 29-7, tại Ethiopia) đã kêu gọi hành động khẩn cấp để bảo đảm sự phát triển bền vững cho toàn thế giới.
Báo cáo tình hình an ninh lương thực và dinh dưỡng thế giới (SOFI) năm 2025 công bố tại Hội nghị Thượng đỉnh Hệ thống lương thực Liên hợp quốc ngày 29-7 cho biết, tình trạng đói nghèo toàn cầu chỉ được cải thiện ở mức độ khiêm tốn. Đáng chú ý là sự chênh lệch đáng kể giữa các khu vực. Trong khi châu Á và Mỹ Latinh đạt được những tiến triển đáng khích lệ, nạn đói vẫn tiếp tục diễn biến xấu ở châu Phi với 307 triệu người - tương đương 20% dân số khu vực - đang đối mặt với nguy cơ mất an ninh lương thực.
Có 638 triệu người đến 720 triệu người - gần 1/10 dân số toàn thế giới phải đối mặt với nạn đói trong năm 2024. Đáng chú ý, 2,6 tỷ người không đủ khả năng chi trả cho một chế độ ăn uống lành mạnh; chỉ khoảng 1/3 trẻ em từ 6 đến 23 tháng tuổi và 2/3 phụ nữ từ 15 đến 49 tuổi đạt được sự đa dạng tối thiểu về chế độ ăn uống trên toàn cầu.
Việc tiếp cận lương thực của người dân ở các khu vực xung đột bị hạn chế rất nhiều và trong một số trường hợp, những nỗ lực tiếp cận cứu trợ nhân đạo đã dẫn đến thương tích và tử vong. Nhiều cộng đồng phải chịu đựng tình trạng mất an ninh lương thực và suy dinh dưỡng với những hậu quả nghiêm trọng lâu dài cho thế hệ nối tiếp.
Trong khi đó, nông dân khắp thế giới đang phải đối mặt với những tác động tiêu cực chưa từng có của biến đổi khí hậu, đe dọa sinh kế và an ninh lương thực. Dự báo khoảng 512 triệu người sẽ phải đối mặt với nạn đói vào năm 2030, trong đó châu Phi chiếm tỷ lệ gần 60%.
Nguyên nhân dẫn tới nguy cơ mất an ninh lương thực toàn cầu được cho là từ nhiều yếu tố kết hợp. Theo Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), trong thập kỷ qua, thiệt hại về mùa màng do thời tiết khắc nghiệt đã tăng gần 30%. Bên cạnh đó, các cuộc xung đột kéo dài ở Ukraine, Sudan, Yemen và Dải Gaza đang khiến hàng triệu người phải đối mặt với nạn đói. Nhiều quốc gia phụ thuộc vào nhập khẩu lương thực từ những khu vực có chiến sự đã bị gián đoạn nguồn cung nghiêm trọng. Đồng thời, các lệnh trừng phạt và rào cản thương mại cũng góp phần làm tăng giá thực phẩm trên thị trường toàn cầu.
Trước nguy cơ Mục tiêu Thiên niên kỷ của Liên hợp quốc (MDGs) về đói nghèo không thể đạt được đúng thời hạn vào năm 2030, các nhà lãnh đạo tại Hội nghị Thượng đỉnh Hệ thống lương thực Liên hợp quốc đã kêu gọi hành động khẩn cấp để huy động nguồn tài trợ, đổi mới sáng tạo và đoàn kết toàn cầu nhằm xây dựng một tương lai an ninh lương thực bền vững. Trong đó, ưu tiên thứ nhất là chấm dứt ngay lập tức việc cắt giảm mạnh nguồn tài trợ nhân đạo. Thứ hai là thúc đẩy thực hiện lộ trình quốc gia về chuyển đổi hệ thống lương thực với sự tham gia hiệu quả của tất cả các bên liên quan. Ưu tiên thứ ba là tài chính và đầu tư. Điều này có nghĩa là huy động nguồn lực trong nước và đầu tư ở quy mô lớn cho tất cả các khía cạnh của quá trình chuyển đổi hệ thống lương thực, khuyến khích sự tham gia của các ngân hàng phát triển đa phương, Ngân hàng Thế giới và ngân hàng phát triển công. Thứ tư là tiếp tục thúc đẩy cách tiếp cận tích hợp, đồng thời theo đuổi các chính sách tập trung vào công bằng và khả năng phục hồi, chú ý đến các khía cạnh môi trường, kinh tế - xã hội.
Các nhà lãnh đạo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của khoa học và đổi mới. Đây là điều kiện tiên quyết cho quá trình chuyển đổi hệ thống thực phẩm, có thể hỗ trợ việc thống nhất các mục tiêu và chính sách về y tế, nông nghiệp, khí hậu, đa dạng sinh học và kinh tế.
An ninh lương thực không còn là vấn đề của riêng quốc gia nào mà đòi hỏi sự chung tay của toàn cầu. Hội nghị tại Ethiopia là cơ hội để các nước cùng cam kết hành động ngăn chặn một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng hơn. Đúng như Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã phát biểu: “Tương lai của lương thực chính là tương lai của nhân loại. Chúng ta hãy cùng nhau xây dựng hệ thống thực phẩm nuôi dưỡng mỗi người, phục hồi hành tinh của chúng ta và phát triển thịnh vượng từ gốc rễ”.
