Đã có 5 đời nhà họ Lee điều hành hãng nước sốt kể từ khi Lee Kum Sheung tình cờ tạo ra dầu hào vì nấu hàu quá tay 130 năm trước.
Sau ngày tìm ra món dầu hào, Lee Kum Sheung đã lập công ty Lee Kum Kee, hiện có trụ sở tại Hong Kong và là một trong những hãng sản xuất nước sốt hàng đầu thế giới. Hiện tại, việc kinh doanh được điều hành bởi thế hệ thứ 5. Gia đình sở hữu Lee Kum Kee cũng là một trong những gia tộc giàu nhất châu Á.
Rất nhiều gia đình giàu có tại đây gặp khó khăn trong quá trình chuyển giao quyền lực cho tầng lớp kế cận. Vì thế, gia đình Lee đã áp dụng một hệ thống quản trị chặt chẽ từ đầu những năm 2000. Họ muốn phá bỏ lời nguyền "không ai giàu ba họ", và thậm chí muốn duy trì việc kinh doanh tới 1.000 năm.
Người đứng đầu gia tộc hiện tại là Lee Man Tat (89 tuổi). Ông trở thành người lãnh đạo công ty cách đây gần 50 năm. Lee từng trải qua cuộc chiến giành quyền lực với cả chú và anh trai mình. Sau khi làm hòa với người chú, ông đưa cổ phần cho anh trai và mời người anh cùng mình lãnh đạo công ty.
 |
| Ông Lee Man Tat năm 2013. Ảnh: Imaginechina |
Tuy nhiên, đến thập niên 80, tầm nhìn của cả hai lại khác nhau. Lee Man Tat cuối cùng giành lại toàn bộ quyền kiểm soát. Các con của ông đồng thời cũng tham gia vào việc kinh doanh.
Đến cuối thập niên 90, cấu trúc quản trị của gia đình lại bị lung lay, do khủng hoảng tài chính châu Á và con trai út của Lee Man Tat - Sammy Lee muốn rời công ty. Năm 2002, họ thành lập một hội đồng gia đình và thảo luận về các quy tắc. Một trong số đó là chỉ những người trong dòng họ mới được sở hữu cổ phiếu, không đưa nhà thông gia vào công ty, những người thừa kế trẻ tuổi phải làm việc bên ngoài trước khi đến công ty gia đình. Trong gần 17 năm qua, hội đồng này đã họp 65 lần.
Hệ thống quản trị mới cũng được áp dụng để thu hút những người thừa thế trẻ tuổi. Năm 2013, thế hệ thứ 5 của nhà họ Lee bắt đầu tỏ ra không mấy hứng thú với việc kinh doanh của gia đình. Ít người muốn thực tập hay đào tạo tại công ty. Một vài người thậm chí đề nghị được loại khỏi danh sách gửi email cập nhật về tình hình. Năm 2011, các chuyến du lịch gia đình phải hủy bỏ vì ít người muốn tham gia.
Các biện pháp giải quyết sau đó được áp dụng, gồm biến các công ty con, như quỹ đầu tư của tập đoàn, thành nơi đào tạo. Các thành viên trong gia đình cũng được tham gia "những chuyến đi đột phá", đến những nơi như Thung lũng Silicon hay Israel.
 |
| Sản phẩm dầu hào nổi tiếng của Lee Kum Kee. Ảnh: SCMP |
Vài năm gần đây, người nhà Lee bắt đầu hứng thú trở lại, Eric Ng - Giám đốc công ty đầu tư của gia đình Happiness Capital cho biết. Trong một cuộc phỏng vấn, Ng cho biết nhiều người thuộc thế hệ thứ 5 đã tham gia vào các chương trình đào tạo của công ty ông. Họ cũng đăng ký các chuyến công tác tìm kiếm thương vụ và nói chuyện với startup.
Ng đang đưa một số thành viên gia đình vào chuyến du lịch đột phá tới Berlin. Một số sẽ ở lại Đức để tham gia chuyến nghỉ dưỡng của gia đình.
Nỗ lực của họ đã giúp công ty tồn tại đến thế hệ thứ 5. Đây là điều hiếm hoi với các công ty gia đình, Jennifer Pendergast - Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Doanh nghiêp gia đình tại Trường Quản trị Kellogg thuộc Đại học học Northwestern cho biết.
Hiện tại, Lee Kum Kee không chỉ kinh doanh các loại nước sốt, mà còn lấn sân bất động sản, y tế, quỹ đầu tư. Năm 2017, họ mua tháp Walkie Talkie ở London với mức giá kỷ lục 1,7 tỷ USD.
LKK Health Products Group - do Sammy lãnh đạo đã vượt mảng nước sốt để trở thành con gà đẻ trứng vàng cho công ty. Theo Direct Selling News, Infinitus (thuộc LKK Health Products Group) có doanh thu hàng năm 4,5 tỷ USD và là một trong các công ty bán hàng trực tiếp hàng đầu thế giới.
Phép thử thực sự của Lee Kum Kee sẽ là liệu thế hệ mới có thể duy trì việc kinh doanh sau khi Lee Man Tat nghỉ hưu hay không, Joseph Fan - giảng viên Đại học Trung văn Hương Cảng nhận xét. Nghiên cứu của ông cho thấy các vấn đề liên quan đến chuyển giao quyền lực tại gia tộc Trung Quốc thường khiến vốn hóa công ty sụt giảm mạnh.
"Họ đang đối mặt với quá trình chuyển giao, nhưng không đơn thuần là thừa kế. Vì họ còn phải đa dạng hóa và phát triển việc kinh doanh nữa". Lee Chack Fan, giảng viên Đại học Hong Kong cho biết, "Họ phải đáp ứng yêu cầu của thị trường khi mọi thứ đều đang thay đổi".
Hà Thu (theo Bloomberg)
