Mùa mưa bão năm 2025 đã bắt đầu trong bối cảnh thiên tai ngày càng phức tạp, cực đoan. Trước bối cảnh hệ thống hành chính đang chuyển đổi theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, thành phố Hà Nội kiên định không để lỗ hổng, gián đoạn hay lơ là trong bất kỳ tình huống thiên tai nào.
Nhận diện thách thức
Năm 2024, thiên tai tại Hà Nội và cả nước diễn ra với tính chất cực đoan, bất thường và tần suất cao. Trong đó, Hà Nội chịu ảnh hưởng trực tiếp hai cơn bão lớn, đặc biệt là bão số 3 (Yagi), siêu bão mạnh nhất trong nhiều thập kỷ qua. Hoàn lưu sau bão gây mưa lũ diện rộng, làm ngập nhiều khu vực, nhà ở, cơ sở hạ tầng; tàn phá nhiều diện tích lúa, rau màu, hoạt động sản xuất, kinh doanh; ảnh hưởng lớn đến đời sống dân sinh và phát triển kinh tế. Tổng thiệt hại do thiên tai gây ra trên địa bàn thành phố năm 2024 lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
Không chỉ thách thức từ thiên tai cực đoan, một số địa phương chưa hoàn thành các phương án diễn tập, phương án sơ tán dân cư khỏi vùng xung yếu. Nguồn lực cho công tác phòng, chống thiên tai chưa được bảo đảm đầy đủ, đặc biệt là trang thiết bị cứu hộ, cứu nạn chuyên dụng còn thiếu và lạc hậu. Ý thức cộng đồng về phòng, chống thiên tai ở một số nơi vẫn chưa cao, chưa hình thành thói quen ứng phó kịp thời, chủ động. Điều này đặt ra yêu cầu cấp bách về tăng cường tuyên truyền, giáo dục kỹ năng ứng phó thiên tai đến từng hộ dân, từng nhóm đối tượng dễ bị tổn thương như người già, trẻ em, phụ nữ.
Thêm vào đó, thời điểm này thành phố Hà Nội đang tập trung triển khai việc sắp xếp đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Việc kết thúc hoạt động bộ máy cấp huyện, sáp nhập hàng loạt xã, phường đã tạo ra những khó khăn, yêu cầu nhất định trong tổ chức bộ máy chỉ huy, điều hành công tác phòng, chống thiên tai. Nhiều địa phương đang ở trong tình trạng lúng túng, chờ hướng dẫn cụ thể về chức năng, nhiệm vụ của các thiết chế mới, nhất là khi chưa có văn bản hướng dẫn thi hành Luật Phòng thủ dân sự.
Hơn thế, trong bối cảnh biến đổi khí hậu toàn cầu, các hiện tượng thời tiết cực đoan như bão mạnh, lũ lụt nhanh, dông lốc và sạt lở đất có xu hướng gia tăng cả về cường độ lẫn phạm vi ảnh hưởng. Nguy cơ xảy ra các hình thái thiên tai liên hoàn, bất thường trong mùa mưa bão năm 2025 là hiện hữu và đáng lo ngại cần được xem xét, đề phòng.
Xóa khoảng trống
Đứng trước những nguy cơ nêu trên, thành phố Hà Nội đã chủ động ban hành kế hoạch chuyển đổi công tác phòng, chống thiên tai phù hợp với mô hình tổ chức hành chính mới. Kế hoạch nêu rõ mục tiêu là bảo đảm hệ thống chỉ đạo, điều hành phòng, chống thiên tai hoạt động thông suốt, hiệu quả, không để bị động trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Tinh thần xuyên suốt là không bị động, bất ngờ, không để thiên tai làm đứt gãy chuỗi phản ứng, ứng phó.
Trên cơ sở đó, UBND thành phố Hà Nội đã giao nhiệm vụ cụ thể cho các sở, ngành và chính quyền địa phương. Sở Nông nghiệp và Môi trường phối hợp Bộ Tư lệnh Thủ đô hướng dẫn kiện toàn bộ máy chỉ huy phòng, chống thiên tai tại cấp xã mới. Các quận, huyện, thị xã phải hoàn thành việc rà soát, xây dựng và cập nhật phương án ứng phó với các loại hình thiên tai chủ yếu trên địa bàn trước ngày 10-6-2025.
Đáng chú ý, các địa phương phải chủ động rà soát lực lượng, vật tư, trang thiết bị để thực hiện hiệu quả phương châm “4 tại chỗ”. Trong Công điện số 06/CĐ-UBND ban hành cuối tháng 5-2025, Chủ tịch UBND thành phố đặc biệt yêu cầu các địa phương “tuyệt đối không được lơ là, chủ quan, mất cảnh giác” và nhấn mạnh: “Không để xảy ra gián đoạn trong chỉ đạo ứng phó với thiên tai khi thực hiện sắp xếp lại đơn vị hành chính”.
Đồng thời, Hà Nội đang thúc đẩy ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số vào công tác điều hành phòng, chống thiên tai, như xây dựng hệ thống cảnh báo sớm dựa trên dữ liệu khí tượng thủy văn, chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo…
Các đơn vị, địa phương đang tổ chức nhiều lớp tuyên truyền, tập huấn nâng cao nhận thức, kỹ năng phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả thiên tai tại các huyện trọng điểm thiên tai. Các đơn vị, địa phương đã tổ chức tổng kết rút kinh nghiệm, xây dựng kế hoạch, phương án, hiệp đồng lực lượng, vật tư sẵn sàng ứng phó các loại hình thiên tai trong mọi tình huống. Đây là bước đi thể hiện quyết tâm không chỉ về chính sách mà còn trong hành động cụ thể, sát thực tế. Ngoài ra, Hà Nội còn đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đào tạo, nâng cao năng lực phòng, chống thiên tai, nhất là trong tiếp cận kỹ thuật tiên tiến, chia sẻ dữ liệu khí tượng thủy văn, mô hình mô phỏng rủi ro thiên tai.
Việc triển khai đồng bộ các giải pháp nêu trên thể hiện quyết tâm chính trị cao của thành phố Hà Nội trong việc “xóa khoảng trống”, giữ vững kỷ cương, chủ động từ xa, từ sớm, không để bị bất ngờ, bị động. Bên cạnh nỗ lực từ phía chính quyền, sự chủ động từ cơ sở đang đóng vai trò then chốt trong thực hiện các phương án ứng phó thiên tai. Sự chủ động, vào cuộc đồng bộ từ cơ sở đang tạo thành “lá chắn” vững chắc, bảo đảm mục tiêu không để người dân rơi vào cảnh bị động, hoang mang trong bất kỳ tình huống thiên tai nào.
Công tác phòng, chống thiên tai không chỉ đơn thuần là trách nhiệm của Nhà nước mà là sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, toàn xã hội. Trong bối cảnh khó khăn do sắp xếp địa giới hành chính và thiên tai khó lường, Hà Nội quyết tâm không bị động, không để bất ngờ. Đồng thời, thành phố kêu gọi mỗi người dân nâng cao nhận thức, chủ động bảo vệ bản thân và cộng đồng, cùng chung tay vì một Thủ đô an toàn, thích ứng với biến đổi khí hậu. Hà Nội không chọn cách đối phó thụ động mà khẳng định hướng đi bài bản, chiến lược, khoa học và gắn chặt với cộng đồng...
