Giáo sư Jeffrey Sachs đưa ra lập luận mạnh mẽ phản bác quan điểm phổ biến về sự suy thoái kinh tế của Trung Quốc, đồng thời so sánh với những điểm yếu kinh tế của Mỹ và nhấn mạnh các thế mạnh của Trung Quốc trong đổi mới sáng tạo và vai trò trên toàn cầu.
Giáo sư Jeffrey Sachs, Giám đốc Trung tâm Phát triển bền vững thuộc Đại học Columbia của Mỹ, khẳng định nền kinh tế Trung Quốc không yếu như các nhận định phổ biến từ phương Tây. Thay vào đó, Trung Quốc đang dẫn đầu trong đổi mới công nghệ, phát triển hạ tầng và chuyển đổi năng lượng toàn cầu.
Trong cuộc phỏng vấn gần đây với với đài CGTN (Trung Quốc), Giáo sư Sachs cho rằng điều cốt lõi để đánh giá một nền kinh tế không phải là tăng trưởng ngắn hạn mà là việc quốc gia đó có đổi mới hay không. Ông chỉ ra rằng Trung Quốc sở hữu các nền tảng kinh tế mạnh như đổi mới sáng tạo nhanh, hệ thống giáo dục vững vàng và tỷ lệ tiết kiệm cao.
Trong cuộc phỏng vấn gần đây với với đài CGTN (Trung Quốc), Giáo sư Sachs cho rằng điều cốt lõi để đánh giá một nền kinh tế không phải là tăng trưởng ngắn hạn mà là việc quốc gia đó có đổi mới hay không. Ông chỉ ra rằng Trung Quốc sở hữu các nền tảng kinh tế mạnh như đổi mới sáng tạo nhanh, hệ thống giáo dục vững vàng và tỷ lệ tiết kiệm cao.
“Trung Quốc sản xuất các công nghệ tiên tiến chất lượng cao nhưng với chi phí thấp, không phải trong tất cả lĩnh vực nhưng ở rất nhiều lĩnh vực then chốt”, ông nói.
Trong khi đó, vị chuyên gia kinh tế chỉ ra những bất ổn ngày càng lớn ở Mỹ. Mỹ đang đối mặt với nhiều thách thức như tỷ lệ tiết kiệm thấp, thâm hụt ngân sách cao, gánh nặng nợ công và thâm hụt thương mại lớn. Bên cạnh đó, nền kinh tế Mỹ còn thiếu một lộ trình rõ ràng và lúng túng trong việc xác định mục tiêu phát triển.
“Tôi đánh giá cao Trung Quốc vì đã đặt ra con đường phát triển rõ ràng, đầu tư mạnh và triển khai những chương trình lớn như Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI)”, Giáo sư Sachs nói.
Ông cho rằng BRI là một chiến lược sáng suốt, giúp Trung Quốc mở rộng hợp tác thương mại và phát triển hạ tầng với các nước Đông Nam Á, Nam Á, Trung Á, Tây Á, châu Phi và Mỹ Latin. Nguồn tiết kiệm trong nước dồi dào và thặng dư thương mại lớn tạo nguồn lực tài chính cho các dự án hạ tầng ở nước ngoài.
“Làm sao có thể kết luận rằng Trung Quốc đang khủng hoảng khi họ đang là nhà tài trợ và xuất khẩu hạ tầng lớn nhất thế giới?” ông Sachs nhấn mạnh.
Trái với nhận định của một số tờ báo lớn như Financial Times hay Atlantic Council rằng cải cách kinh tế Trung Quốc đang chững lại, Giáo sư Sachs nhấn mạnh: “Trung Quốc hiện là quốc gia đi đầu trong công nghệ tiên tiến, đặc biệt trong các hệ thống năng lượng không phát thải carbon (năng lượng tái tạo, điện hạt nhân thế thế thứ tư), kỹ thuật số và đường sắt cao tốc – thứ mà Mỹ đến giờ vẫn chưa có một km nào”.
Trung Quốc cũng đã phát triển công nghệ 5.5G – nhanh gấp 10 lần 5G khi mới ra mắt chỉ 5 năm trước. Nước này cũng đang chia sẻ công nghệ tàu cao tốc với các quốc gia khác. “Đây là thời kỳ bùng nổ công nghệ của Trung Quốc, bất chấp các nỗ lực ngăn chặn của Mỹ”, ông nói.
Phản bác các chỉ trích cho rằng mô hình phát triển của Trung Quốc không còn phù hợp, Giáo sư Sachs cho rằng đó là “lập luận mang tính tuyên truyền” từ phương Tây. Lấy dẫn chứng từ ngành xe điện, ông cho biết trong 10 năm qua, có đến 400 công ty xe điện cạnh tranh gay gắt tại Trung Quốc. Giờ đây, các doanh nghiệp hàng đầu đã trỗi dậy, đưa Trung Quốc trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về sản xuất và tiêu thụ xe điện.
“Tại Bắc Kinh, tôi thấy xe điện ở khắp nơi. Hơn 40% xe bán ra là xe điện. Đó là sự chuyển đổi ngoạn mục”, ông Sachs nhận xét. Trong khi đó, phản ứng của phương Tây là áp thuế lên xe điện Trung Quốc – điều mà ông xem là “dấu hiệu của sự thành công vượt trội, không phải thất bại”.
Giáo sư Sachs cho rằng những quan điểm tiêu cực về kinh tế Trung Quốc chủ yếu xuất phát từ lo ngại địa chính trị, đặc biệt là mong muốn của Mỹ nhằm duy trì vị thế thống trị toàn cầu.
Ông cũng bác bỏ luận điệu rằng chỉ có một bộ quy tắc “đúng” do phương Tây đặt ra để vận hành tốt nền kinh tế. “Đây không phải là lý thuyết kinh tế, mà là địa chính trị. Trung Quốc đã thành công vượt xa tưởng tượng của Mỹ”.
Ông dẫn lại bài viết từ Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Mỹ (CFR) cách đây 10 năm, trong đó một cựu nhà ngoại giao Mỹ cho rằng “sự trỗi dậy của Trung Quốc không còn phù hợp với lợi ích của Mỹ”. Kể từ đó, Mỹ đã triển khai các sách lược kiềm chế Trung Quốc như áp thuế, cấm xuất khẩu công nghệ, ngăn cản đầu tư vào Trung Quốc và loại Trung Quốc khỏi các hiệp định thương mại.
“Mỹ cấm các công ty đầu tư vào Trung Quốc, rồi quay lại nói ‘thấy chưa, kinh tế Trung Quốc đang yếu’. Đó là một chiêu bài tuyên truyền chứ không phải phân tích nghiêm túc”, ông nói.
Ngoài ra, vị chuyên gia cũng cho rằng việc Trung Quốc bị cáo buộc “dư thừa công suất” thực chất là luận điệu chỉ trích khả năng dẫn đầu của nước này trong các ngành công nghệ tương lai. Ngoài ra, những lo ngại như giảm đầu tư trực tiếp nước ngoài, bong bóng bất động sản hay dân số giảm chỉ là các chỉ số bề ngoài, không phản ánh đúng sức khỏe kinh tế cốt lõi của Trung Quốc, giáo sư nói.
Khi được hỏi về so sánh giữa Trung Quốc hiện nay và Nhật Bản những năm 1980–1990, Giáo sư Sachs khẳng định Mỹ đã cố tình làm chậm tăng trưởng của Nhật bằng cách thao túng tiền tệ, áp hạn ngách xuất khẩu và khiến bong bóng tài sản Nhật Bản vỡ tung.
Mỹ hiện đang triển khai chiến lược tương tự để kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc, bao gồm thuế quan, kiểm soát xuất khẩu và tăng cường hiện diện quân sự tại khu vực.
Tuy nhiên, ông nhấn mạnh Trung Quốc không giống Nhật Bản bởi Trung Quốc có quy mô lớn hơn, thị trường thay thế rộng lớn hơn, nhiều lựa chọn kinh tế hơn và không nằm dưới sự bảo trợ an ninh của Mỹ. “Người Nhật từng nói với tôi: Chúng tôi không thể chống lại Mỹ, nhưng Trung Quốc thì không như vậy”, ông nói.
