Hai sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất và Long Thành giúp hình thành hệ thống cảng hàng không “kép”, nâng cao vị thế ngành hàng không Việt Nam.
Ngày 11-9, tại thành phố Hồ Chí Minh, diễn ra hội thảo quốc tế với chủ đề “Cặp cảng hàng không quốc tế Long Thành - Tân Sơn Nhất: Định hình cửa ngõ hàng không quốc gia, hướng tới trung tâm trung chuyển khu vực trong kỷ nguyên mới”.
Phát biểu tại hội thảo, ông Uông Việt Dũng - Cục trưởng Cục Hàng không Việt Nam cho hay, hiện nay, công tác chuẩn bị khai thác Cảng hàng không quốc tế (HKQT) Long Thành (tỉnh Đồng Nai) được nghiên cứu kỹ lưỡng, đảm bảo vận hành hiệu quả cao nhất. Riêng vấn đề xây dựng phương án vận hành cho siêu dự án này là một bài toán phức tạp, chưa có tiền lệ tại Việt Nam. Phương án cuối cùng phải đảm bảo hiệu quả, khoa học và có kịch bản chuyển tiếp rõ ràng với sân bay Tân Sơn Nhất (thành phố Hồ Chí Minh).
"Phương án khai thác phải dựa trên các nguyên tắc cốt lõi là bám sát báo cáo khả thi đã được phê duyệt, đảm bảo hiệu quả cho nguồn vốn đầu tư gần 5 tỷ USD (giai đoạn 1), và phải được tính toán khoa học, minh bạch", ông Dũng nhấn mạnh.
Đại diện Ban Chỉ đạo công tác chuẩn bị khai thác Cảng HKQT Long Thành thông tin, mục tiêu của Chính phủ là biến sân bay Long Thành thành một điểm trung chuyển hàng không hiện đại, cạnh tranh trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Ban Chỉ đạo đặc biệt do Bộ Xây dựng chủ trì đã được thành lập, quy tụ các cơ quan quản lý, nhà đầu tư, hãng bay và chuyên gia để nghiên cứu, xây dựng đề án khai thác.
Một trong những nội dung quan trọng là xây dựng lộ trình chuyển tiếp hài hòa, không "đứt gãy" chuỗi vận tải hàng không. Theo đó, sân bay Tân Sơn Nhất sẽ được định hình lại vai trò để song hành phát triển. Trong tương lai, Tân Sơn Nhất có thể tập trung phục vụ các chuyến bay quốc tế không thường lệ (charter), máy bay tư nhân (private jet), trở thành hạ tầng động lực hỗ trợ thành phố Hồ Chí Minh phát triển thành trung tâm kinh tế - tài chính lớn.
Theo Cục Hàng không Việt Nam, hiện chưa lựa chọn phương án cụ thể nào và sẽ tiếp tục lắng nghe ý kiến đa chiều để đưa ra quyết định cuối cùng tối ưu nhất. Mục tiêu là cơ bản hoàn thành dự án vào cuối năm 2025 và đưa sân bay Long Thành vào vận hành chính thức từ khoảng tháng 6-2026, đồng bộ với mạng lưới hạ tầng giao thông kết nối đang được đẩy nhanh tiến độ.
Góp ý tại hội thảo, TS.KTS Ngô Viết Nam Sơn - Chuyên gia nghiên cứu về quy hoạch hạ tầng giao thông đô thị cho rằng, vấn đề khai thác hiệu quả giữa sân bay Tân Sơn Nhất và Long Thành cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng, lấy nhu cầu của người dân, hành khách trong và ngoài nước làm thước đo.
Theo ông Sơn, ngành hàng không đã nói nhiều tới 2 phương án phổ biến, gồm: Chuyển toàn bộ chuyến bay quốc tế về sân bay Long Thành ngay từ năm 2026; hai là chỉ dời các đường bay quốc tế dài về sân bay Long Thành, giữ lại các chặng ngắn ở sân bay Tân Sơn Nhất. Tuy nhiên, liệu còn phương án nào khác cần đến tham vấn, phản biện, góp ý từ giới khoa học, chuyên gia trong và ngoài nước?.
"Mặt khác, ngành hàng không cần đặc biệt lưu ý tới cảm nhận và nhu cầu của người dân, hành khách - những người thụ hưởng cũng như sử dụng loại hình hàng không để di chuyển. Nếu hành khách không chấp nhận chuyển tuyến thì cần làm gì? Tác động thế nào đến hiệu quả vận hành của sân bay và của từng hãng hàng không?", ông Sơn đặt vấn đề.
Tiến sĩ Nguyễn Thị Hải Hằng - Giám đốc Học viện Hàng không Việt Nam (đơn vị chủ trì hội thảo) cho biết, dự án Cảng HKQT Long Thành được đánh giá là công trình hạ tầng hàng không quy mô lớn nhất từ trước tới nay. Hơn nữa, dự án còn mang ý nghĩa chiến lược không chỉ với vùng kinh tế trọng điểm phía Nam mà còn với cả nước.
Cũng theo bà Hằng, việc xây dựng được một cảng HKQT quy mô như Long Thành đã khó, việc đưa vào khai thác hiệu quả, bền vững còn khó hơn, vì thế cần nhiều giải pháp, chiến lược dài hơi hơn.
Theo Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam - ACV, giai đoạn 1 của dự án Cảng HKQT Long Thành đang được thi công khẩn trương và dự kiến hoàn thành, đưa vào khai thác từ giữa năm 2026, với công suất ban đầu khoảng 25 triệu hành khách/năm, đủ điều kiện tiếp nhận đồng thời chuyến bay quốc tế và quốc nội, đáp ứng tiêu chuẩn của cảng hàng không trung chuyển quốc tế.
Hiện cũng có 2 phương án điều phối mạng bay giữa sân bay Long Thành và Tân Sơn Nhất được đề xuất. Trong đó, phương án 1, sân bay Tân Sơn Nhất giữ 95% tổng lưu lượng nội địa; Long Thành đảm nhận 100% lưu lượng quốc tế. Qua đó, tạo nền tảng hình thành trung tâm trung chuyển hàng không quốc tế tại khu vực phía Nam.
Đối với phương án 2, đề xuất Cảng HKQT Tân Sơn Nhất sẽ tiếp tục khai thác các chuyến bay nội địa và một phần chuyến bay quốc tế cự ly ngắn, với sản lượng hành khách quốc tế ước đạt khoảng 3,8 triệu lượt/năm, tập trung chủ yếu vào các đường bay khu vực trong bán kính dưới 1.000km.
Trong khi đó, Cảng HKQT Long Thành sẽ đảm nhận toàn bộ các chuyến bay quốc tế đường dài, cùng với một phần lưu lượng nội địa phục vụ nhu cầu kết nối trung chuyển, sản lượng hành khách quốc tế ước đạt khoảng 15,3 triệu lượt/năm (tổng sản lượng 16,8 triệu lượt hành khách/năm).
