- Cuối chiều nay, Hà Nội còn khoảng 13 điểm ngập
- Hà Nội ngập tứ bề, giao thông hỗn loạn không lối thoát từ sáng đến tối
Nguyên nhân gây ngập úng trên diện rộng và kéo dài tại nhiều điểm trong ngày 30-9 và 1-10 là do mưa quá lớn, liên tục, kéo dài vượt công suất thiết kế của hệ thống thoát nước đô thị.
Mưa lớn vượt công suất thiết kế
Sở Xây dựng Hà Nội lý giải, công suất thiết kế của hệ thống thoát nước đô thị trên địa bàn thành phố là 310mm/2ngày. Tuy nhiên, trong ngày 30-9, lượng mưa tại nhiều điểm trên địa bàn thành phố đã vượt xa công suất trên, như tại: Ô Chợ Dừa là khoảng 527,2mm (vượt 170%); Hai Bà Trưng là 407,7mm (vượt 131,5%)… gây quá tải hệ thống thoát nước.
Khi hệ thống thoát nước quá tải, nước mưa dồn về các điểm trũng thấp làm các điểm trũng thấp ngập sâu.
Do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 10 gây mưa lớn toàn vùng dẫn đến mực nước các sông ngoại thành Hà Nội dâng cao trên báo động I, II nên nước không thể tiêu thoát tự chảy.
Cũng theo Sở Xây dựng, hệ thống thoát nước đang trong quá trình đầu tư xây dựng, chưa đồng bộ, các công trình đầu mối thoát nước, hồ điều hòa theo quy hoạch thực hiện chậm.
Cụ thể, khu vực nội thành có diện tích khoảng 313,19 km2 , hiện chỉ có khoảng 77,5km2 thuộc lưu vực sông Tô Lịch được đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước đạt 24,7%.
Các nguồn tiêu và trạm bơm đầu mối cũng trong tình trạng đầu tư chậm. Tổng công suất các công trình đầu mối thoát nước thuộc Vùng Tả Đáy yêu cầu là 811,5m3/s. Hiện nay tổng công suất các công trình đầu mối thoát nước đô thị là khoảng 164,5 m3/s (đạt 20%).
Trạm bơm Yên Nghĩa 120m3/s chưa phát huy hết công suất do chưa xây dựng hệ thống hồ điều hòa; kênh La Khê dẫn nước về trạm bơm chưa hoàn chỉnh; kênh xả ra sông Đáy không vận hành đạt công suất thiết kế khi mực nước sông Đáy dâng cao.
Công trình đầu mối Liên Mạc công suất 170m3/s đang được xây dựng, do đó việc tiêu thoát nước khu vực đô thị (ngoài khu vực nội đô) phụ thuộc vào mực nước trên sông Nhuệ.
Ngoài ra, hạ tầng thoát nước tại một số đô thị mới chưa đồng bộ. Hệ thống thoát nước trong nội khu được đầu tư xây dựng nhưng chưa khớp nối đồng bộ với hệ thống tiêu thoát nước khu vực.
Trên thực tế, cao độ của các khu vực phát triển mới không đồng bộ với cao độ nền khu vực, một số khu đô thị có cốt nền thấp hơn khu vực xung quanh nên khi mưa lớn, nước chảy theo mặt đường dồn về nhanh, gây ra các điểm ngập cục bộ, trong khi các nguồn xả và các trạm bơm đầu mối hiện nay chưa được xây dựng.
Khu vực đô thị phát triển dọc theo các tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, trước đây là đường ngoại thị, việc thoát nước mặt đường vào hệ thống tiêu thoát nước nông nghiệp, hệ thống thoát nước chưa được đầu tư xây dựng, khi các công trình dọc tuyến đường được xây dựng có cốt cao độ cao hơn đường hiện trạng nên khi mưa lớn đường bị ngập.
Như đã liên tục cập nhật thông tin trong ngày 30-9, do ảnh hưởng của hoàn lưu bão số 10 trên địa bàn thành phố có mưa lớn, liên tục, diện rộng với lượng mưa ghi nhận từ ngày 29 đến 16h ngày 30-9 là từ trên 200 đến 527,2 mm, trong đó tập trung mưa lớn liên tục từ 10 đến14 h ngày 30-9. Đồng thời mực nước sông Nhuệ, Đáy, Bùi, Tích, Cà Lồ, Cầu Bây… và các hồ nội đô dâng cao gây úng ngập diện rộng ảnh hưởng đến giao thông, sinh hoạt của người dân.
Đơn vị thoát nước huy động 2.479 người, hơn 500 máy móc, thiết bị, ứng trực khắc phục úng ngập đô thị…
Diễn biến mưa ngập từ ngày 30-9 trên địa bàn thành phố Hà Nội
Thời điểm 10h ngày 30-9 có khoảng 15 khu vực úng ngập
Đến 13h ngày 30-9 mưa lớn liên tục đã xuất hiện thêm khoảng hơn 60 điểm úng ngập.
Đến 16h ngày 30-9 mưa giảm, một số điểm úng ngập khu vực nội thành giảm, và phát sinh thêm trên 57 điểm úng ngập, nâng tổng số điểm úng ngập trên toàn Thành phố khoảng 116 điểm.
Đến 22h ngày 30-9 mực nước sông Tô Lịch tại khu vực đập Thanh Liệt hạ xuống khoảng 5.15 nên nhiều điểm thuộc lưu vực Tô Lịch đã rút bớt nước, giao thông đi lại được. Các điểm thuộc lưu vực sông Nhuệ, sông Cầu Bây do mực nước sông cao với khoảng 80 điểm úng ngập
Đến 6h ngày 1-10 mực nước sông Tô Lịch tại khu vực đập Thanh Liệt hạ xuống khoảng 4.86m, toàn bộ lưu vực Tô Lịch đã rút nước, giao thông đi bình thường.
Mực nước sông Nhuệ tại Hà Đông là 5.93mm, tại Đồng Quan ở mức trên báo động II nên nên còn các điểm úng ngập tại khu vực Hà đông, Tả Nhuệ, Hữu Nhuệ, Đại lộ Thăng Long. Tại Long Biên, do mực nước sông Cầu Bây cao nên nước rút chậm.
Dự kiến khoảng 19h ngày 1-10, tại khu ngoại thành nước sẽ rút, bao gồm các điểm Võ Chí Công, Ciputra, Đại lộ Thăng Long …
Đề xuất đầu tư nhiều công trình chống ngập
Sau những đợt mưa lớn bất thường, liên tục và kéo dài gây úng ngập trong 2 ngày vừa qua và dự phòng có thể xảy ra trong thời gian tới, Sở Xây dựng cho biết, giải pháp trước mắt tại khu vực nội đô (lưu vực Tô Lịch) vẫn là tăng khả năng tiêu thoát của hệ thống về trạm bơm Yên Sở.
Để làm được điều này, cần cải tạo trạm bơm Yên Sở đáp ứng yêu cầu vận hành liên tục với trận mưa lớn kéo dài; cải tạo tăng khả năng tiêu nước của tuyến sông hạ lưu Kim Ngưu nối sông Tô Lịch với trạm bơm Yên Sở
Ngoài ra, cần triển khai các công trình xử lý úng ngập cục bộ, như bể chứa nước (tại khu vực đất công, công viên, vườn hoa) kết hợp trạm bơm chuyển bậc, tăng khả năng tiêu thoát ra các nguồn tiêu; điều chỉnh quy trình vận hành hạ mực nước sông, hồ trong mùa mưa, trước các trận mưa bão…
Các đơn vị sẽ hoàn thiện Đề án xử lý úng ngập cục bộ trong quý IV-2025 báo cáo UBND thành phố phê duyệt để triển khai; tập trung đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các dự án chống úng ngập cục bộ trong quý IV-2025; bổ sung các dự án cấp bách ứng phó các trận mưa cường độ lớn như bão số 10 vừa qua và cơn bão số 5 (gây mưa lớn ngày 25 và 26-8) với lượng mưa trên 500mm/2 ngày.
Đối với khu vực thuộc lưu vực sông Nhuệ, sẽ nạo vét sông để tăng khả năng tiêu thoát nước và dung tích chứa. Tập trung hoàn thành các công trình thoát nước nhằm phát huy công suất trạm bơm tiêu Yên Nghĩa 120m3/s (xây dựng hồ Yên Nghĩa 2, 3, kênh La Khê, cửa xả ra sông Đáy), bổ sung các họng xả vào kênh La Khê để đưa nước về trạm bơm Yên Nghĩa; nạo vét kênh tiêu T3A, T3B đưa nước về trạm bơm Yên Nghĩa, điều chỉnh, cải tạo trạm bơm Đông La, Đào Nguyên đáp ứng yêu cầu thoát nước đô thị.
Tập trung triển khai cụm công trình đầu mối Liên Mạc; cải tạo trạm bơm Thụy Phương và hệ thống mương từ kênh tưới thành hệ thống tiêu thoát nước đô thị ra sông Nhuệ, bổ cập nước cho sông Tô Lịch.
Triển khai hệ thống thoát nước lưu vực Tả Nhuệ giai đoạn I, Hữu Nhuệ khu vực Hà Đông tính toán với khả năng tiêu thoát nước cường độ mưa lớn hơn 310mm/2 ngày, kiểm soát được mực nước sông Nhuệ.
Bổ sung công trình trạm bơm cục bộ giải quyết úng ngập tại các đô thị đã đầu tư xây dựng có cốt địa hình thấp như khu: Linh Đàm, Yên Xá, Văn Phú, Việt Hưng, Geleximco, Dương Nội, An Hưng, Trung Hoà - Nhân Chính…
Riêng đối với khu đô thị Ciputra, chủ đầu tư tập trung nguồn lực hoàn trạm bơm thoát nước công suất 9m3/s ra sông Hồng, hệ thống thoát nước, hồ điều hòa theo quy hoạch.
Trước mắt thi công khẩn cấp trạm bơm cục bộ trong khu Ciputra tiêu thoát nước theo hướng đường Nguyễn Hoàng Tôn ra kênh tiêu Hà Nội – trạm bơm Cổ Nhuế; duy trì mực nước hồ điều hòa trong mùa mưa (từ tháng 5 đến hết tháng 10 hằng năm) ở cốt +4 để tăng dung tích điều hòa nước mưa trong khu đô thị.
Đối với khu đô thị Geleximco, Dương Nội, An Hưng, dọc đại lộ Thăng Long, bổ sung trạm bơm dã chiến tại mương Đồng Tép ra sông Cầu Ngà.
Đối với các điểm úng ngập trên các tuyến đường như quốc lộ 32, quốc lộ 21… qua khu dân cư, bổ sung tuyến cống tiêu thoát nước mặt ra hệ thống tiêu thoát nước nông nghiệp trong khu vực vào danh mục đầu tư úng ngập cục bộ.
Tại khu vực Long Biên, sẽ nạo vét sông Cầu Bây đáp ứng yêu cầu thoát nước đô thị…
Về lâu dài, trong quá trình triển khai lập Quy hoạch cao độ nền thoát nước Thủ đô Hà Nội đến năm 2045 tầm nhìn đến năm 2065, cao độ này sẽ được tính toán với khả năng ứng phó biến đổi khí hậu với trận mưa có cường độ lớn hơn 310mm/2 ngày.
Thành phố sẽ triển khai các công trình đầu mối thoát nước trên các hệ thống tiêu thoát nước chính của Thủ đô theo Quy hoạch thoát nước được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt và theo kế hoạch của thành phố. Các giải pháp thoát nước từng khu vực được xác định phù hợp với điều kiện tự nhiên, hiện trạng khu vực
Ngoài ra, các đơn vị có liên quan đang nghiên bổ sung quy định bể chứa nước mưa tại các công trình xây dựng mới để tái sử dụng và điều tiết giảm thiểu úng ngập; đồng thời tập trung nguồn lực triển khai sớm các dự án đầu tư xây dựng hệ thống thoát nước chính.
