Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) vừa có văn bản gửi các Bộ: Công an, Quốc phòng, Tư pháp, Tài chính, Khoa học và Công nghệ, Tài nguyên và Môi trường, Công Thương và Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam về việc lấy ý kiến góp ý dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 16/2021/TT_BGTVT quy định về kiểm định an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường (ATKT & BVMT) phương tiện giao thông cơ giới đường bộ theo trình tự, thủ tục rút gọn. Theo đó nhiều quy định liên quan đên Giấy chứng nhận kiểm định và Tem kiểm định đã được đề xuất sửa đổi.
Gần 1,4 triệu xe có thể được tự động giãn chu kỳ kiểm định
Đáng chú ý, dự thảo Thông tư bổ sung nội dung: Cơ quan đăng kiểm tự động cấp xác nhận gia hạn hiệu lực của Giấy chứng nhận, Tem kiểm định đối với phương tiện tham gia giao thông, giúp giải quyết căn bản thực trạng ùn tắc trong kiểm định xe cơ giới hiện nay, đáp ứng tốt nhu cầu kiểm định của người dân, doanh nghiệp.
Dự thảo nêu rõ: Về đối tượng, chỉ áp dụng đối với các Giấy chứng nhận kiểm định và Tem kiểm định của ôtô chở người đến 9 chỗ không kinh doanh vận tải đã được cấp trước ngày 22/3/2023 và có hiệu lực đến trước ngày 1/7/2024, tức thời hạn hiệu lực của Giấy chứng nhận kiểm định và Tem kiểm định của một số xe sẽ được kéo dài tới 31/12/2023. Đây cũng là khoảng thời gian để các lực lượng tuần tra, kiểm soát, xử lý vi phạm lưu ý để triển khai thực hiện theo quy định mới này, kể từ ngày 1/1/2024, hoạt động này trở lại bình thường như đang áp dụng hiện nay. Ví dụ, quy định này có hiệu lực từ tháng 6/2023 thì chỉ áp dụng cho các xe có hạn kiểm định từ tháng 6/2023 đến hết tháng 6/2024.
Như vậy, thời hạn tiếp tục sử dụng của Giấy chứng nhận kiểm định và Tem kiểm định trong mọi trường hợp không vượt quá ngày 31/12/2024. Đơn cử, 1 chiếc xe ôtô dưới 9 chỗ sản xuất 5 năm, hết hạn kiểm định chu kỳ hiện tại vào ngày 30/6/2024 (ngày cuối cùng quy định còn thời hạn hiệu lực) vẫn được tự động giãn chu kỳ kiểm định thêm 6 tháng (từ 18 tháng lên 24 tháng theo chu kỳ mới), đến hết ngày 31/12/2024 sẽ hết thời hạn sử dụng Giấy chứng nhận kiểm định và Tem kiểm định đã cấp. Lúc này, chủ xe mới phải đưa xe đi kiểm định để tiếp tục một chu kỳ kiểm định mới. Điều này đồng nghĩa với việc các phương tiện có hạn kiểm định trước ngày Thông tư có hiệu lực (dù có trường hợp vẫn chưa được kiểm định do quá tải đăng kiểm) sẽ không được áp dụng ngay chu kỳ kiểm định mới được quy định tại Thông tư 02/2023 của Bộ GTVT và vẫn phải đến các trung tâm đăng kiểm kiểm định xe để được cấp Giấy chứng nhận, Tem kiểm định. Theo tính toán của Cục Đăng kiểm, sẽ có hơn 155.000 phương tiện nằm trong diện này.
Điều này dựa trên cơ sở kiến nghị của Cục Quản lý, giám sát bảo hiểm (Bộ Tài chính), các công ty bảo hiểm xe cơ giới và Cục CSGT do lo ngại tồn tại các trường hợp phương tiện đã bị lập biên bản vi phạm hành chính, bị từ chối bồi thường hoặc đã bị cơ quan chức năng xử lý vì hết hạn kiểm định trước ngày Thông tư có hiệu lực. Những trường hợp này không thể thực hiện được vì vướng vào các quy định pháp luật khác. Theo thống kê của Cục Đăng kiểm, sẽ có gần 1,4 triệu ôtô đến 9 chỗ không kinh doanh vận tải được lùi thời hạn kiểm định thêm 6 tháng. Đồng nghĩa với việc các đơn vị đăng kiểm có thời gian, tập trung nhân lực để kiểm định cho các xe kinh doanh vận tải và các phương tiện khác hết hạn đăng kiểm nhưng chưa được kiểm định.
Vì sao chỉ áp dụng cho xe ôtô dưới 9 chỗ không kinh doanh vận tải?
Theo Thông tư 02/2023 có hiệu lực ngày 22/3/2023 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư số 16/2021 quy định về kiểm định ATKT & BVMT phương tiện giao thông cơ giới đường bộ, các nhóm phương tiện được điều chỉnh chu kỳ kiểm định thêm 3 tháng hoặc 6 tháng so với chu kỳ kiểm định trước đây bao gồm: Ôtô chở người đến 9 chỗ không kinh doanh vận tải (có thời gian sản xuất đến 7 năm và thời gian sản xuất từ 13 năm đến 20 năm); ôtô chở người trên 9 chỗ có thời gian sản xuất đến 5 năm; ôtô tải các loại, ôtô đầu kéo đã sản xuất từ 20 năm trở lên. Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết, nhóm phương tiện ôtô kinh doanh vận tải chở người trên 9 chỗ có thời gian sản xuất đến 5 năm, ôtô tải các loại, ôtô đầu kéo đã sản xuất từ 20 năm trở lên có cường độ sử dụng nhiều, do nhiều người vận hành, sử dụng khác nhau nên chế độ bảo dưỡng, chăm sóc, bảo quản chưa được tốt.
Theo thống kê số liệu kiểm định, tỷ lệ đạt ngay từ lần kiểm định thứ nhất đối với nhóm phương tiện này rất thấp (có thời điểm chỉ đạt 67,6%). Trong khi đó, nhóm phương tiện ôtô chở người đến 9 chỗ không kinh doanh vận tải đến hạn kiểm định hàng tháng có số lượng lớn, chiếm khoảng từ 33 - 43% trên tổng số phương tiện đến hạn kiểm định, đặc biệt tại khu vực Hà Nội và TP Hồ Chí Minh. Đây là nhóm phương tiện sở hữu cá nhân, về cơ bản cường độ sử dụng không nhiều, phương tiện là tài sản có giá trị của người dân và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của chủ phương tiện cùng gia đình, người thân họ. Bởi vậy, việc chăm sóc, bảo dưỡng, sửa chữa của chủ phương tiện tốt hơn so với loại phương tiện chuyên dùng kinh doanh. Theo thống kê, tỷ lệ đạt ngay từ lần kiểm định thứ nhất của nhóm phương tiện này rất cao (năm 2020 là 95,84%, năm 2021 là 96,33% và năm 2022 là 95,12%).
Trên cơ sở phân tích tình hình thực tế cùng các kiến nghị của người dân, doanh nghiệp, Hiệp hội vận tải, đồng thời đặt lợi ích của người dân và đất nước lên trên hết, Cục Đăng kiểm, Bộ GTVT thống nhất cho phép áp dụng ngay chu kỳ kiểm định theo quy định tại Thông tư số 02/2023 đối với ôtô chở người đến 9 chỗ không kinh doanh vận tải đã được cấp Giấy chứng nhận kiểm định và Tem kiểm định mà chủ phương tiện không phải đưa xe đến trung tâm đăng kiểm để thực hiện kiểm định lại.
Theo báo cáo của các Hiệp hội vận tải, các xe kinh doanh vận tải thiệt hại từ 1-5 triệu đồng/ngày nếu không được kiểm định để hoạt động và chịu các tổn thất không xác định được như mất thời gian phải chờ đợi, gây tổn hại đến sức khỏe, tinh thần của người dân và tạo dư luận xấu trong xã hội, gây mất an ninh trật tự, lợi dụng ùn tắc để trục lợi, gây đứt gãy chuỗi cung ứng, ảnh hưởng đến hiệu quả và tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế; ảnh hưởng đến thu hút đầu tư nước ngoài vào Việt Nam cũng như ảnh hưởng đến hình ảnh của quốc gia.
