Người phụ nữ 75 tuổi méo miệng, yếu nửa người khi dậy đi vệ sinh lúc 2 giờ sáng, được gia đình đưa đến cơ sở y tế thăm khám và phát hiện nguy cơ đột quỵ.
Nửa đêm dậy đi vệ sinh, người phụ nữ 75 tuổi đau đầu dữ dội kèm chóng mặt, quay cuồng, buồn nôn. Chỉ vài phút sau, bà bắt đầu méo miệng, nói khó, tê bì và yếu nửa người trái, đi lại loạng choạng nên được gia đình đưa đến cơ sở y tế.
Khoảng 10 ngày trước, bà đau đầu, chóng mặt và khám tại một cơ sở y tế khác. Bà được chẩn đoán theo dõi cơn thiếu máu não, tăng huyết áp nhưng chưa dùng thuốc điều trị. Bản thân bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp, được kê Amlor 5 mg/ngày nhưng không duy trì đều đặn.
Tại cơ sở y tế, bệnh nhân tỉnh, Glasgow (thang điểm đánh giá ý thức) 15 điểm, huyết áp 150/90 mmHg, yếu nửa người trái với cơ lực 4/5, phản xạ gân xương giảm. Nếp mũi má mờ nhẹ, khuôn mặt mất cân xứng khi cười, giọng nói đứt quãng.
Chụp CT sọ não phát hiện xơ vữa và vôi hóa động mạch cảnh trong hai bên, động mạch đốt sống đoạn nội sọ. X-quang tim phổi cho thấy cung động mạch chủ giãn nhẹ. Siêu âm Doppler ghi nhận mảng xơ vữa ở xoang cảnh trái nhưng chưa gây hẹp đáng kể; siêu âm tim phát hiện hở nhẹ van động mạch chủ.
Dựa trên lâm sàng và cận lâm sàng, bà được chẩn đoán theo dõi nhồi máu não giờ thứ 9, kèm tăng huyết áp. Người bệnh được chuyển tuyến chuyên khoa để điều trị.
Đột quỵ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng gặp nhiều hơn ở người trên 60 tuổi. (Ảnh minh hoạ)
BSCKI Hoàng Minh Toại, Chuyên khoa Hồi sức cấp cứu Medlatec Thanh Xuân (Hà Nội) cho biết đột quỵ xảy ra khi mạch máu nuôi não bị tắc nghẽn hoặc vỡ. Bệnh có hai dạng, thiếu máu cục bộ và xuất huyết não.
Theo bác sĩ, mùa lạnh là thời điểm nguy cơ đột quỵ tăng cao vì thời tiết làm co mạch, tăng huyết áp và tăng hình thành huyết khối. Nhiệt độ thấp cũng khiến hệ tim mạch phải hoạt động mạnh hơn để duy trì cung cấp máu, đặc biệt nguy hiểm với người có sẵn bệnh lý tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường.
Bên cạnh yếu tố thời tiết, thói quen ăn nhiều chất béo, mặn, ít rau và giảm vận động vào mùa đông càng làm tăng nguy cơ béo phì, rối loạn lipid máu và huyết áp cao.
Đột quỵ có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng gặp nhiều hơn ở người trên 60 tuổi, người hút thuốc, uống rượu bia nhiều, ít vận động; phụ nữ sau mãn kinh hoặc có thai cũng thuộc nhóm nguy cơ.
Hậu quả nặng nề nhất là tử vong. Nếu sống sót, bệnh nhân có thể bị liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, giảm cảm giác, dễ mắc viêm phổi, nhiễm khuẩn tiết niệu, huyết khối tĩnh mạch và trầm cảm do nằm lâu bất động.
Bác sĩ Toại nhấn mạnh, mỗi phút trôi qua khi não thiếu máu, khoảng 2 triệu tế bào thần kinh chết không hồi phục. Vì vậy người bệnh cần được đưa đến cơ sở y tế trong vòng 30 phút từ khi xuất hiện triệu chứng – được gọi là “thời gian kim cương”. Ba đến 4,5 giờ đầu là “thời gian vàng” để can thiệp tái thông mạch máu, giảm nguy cơ tử vong và tàn phế.
Việc nhận diện sớm các dấu hiệu gồm méo miệng, yếu tay chân, nói khó, chóng mặt đột ngột, mất thăng bằng… có ý nghĩa quyết định đối với sự sống còn của người bệnh.
