- Thông qua Đề án giao thông thông minh trên địa bàn Hà Nội
- Năm 2025, sẽ hoàn thành hệ thống giao thông thông minh trên cao tốc Bắc-Nam
- Hệ thống giao thông thông minh: Dự kiến chi 400 tỷ đồng
Trong nhiều năm qua, với sự quan tâm của Chính phủ và sự nỗ lực vượt bậc của nhân dân, các cấp chính quyền, Hà Nội bước đầu đã xây dựng hệ thống hạ tầng giao thông vận tải theo quy hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác quản lý, điều hành giao thông.
Tuy nhiên, công tác đầu tư xây dựng và quản lý hệ thống giao thông vận tải hiện chưa đáp ứng được nhu cầu ngày càng lớn của người dân. Tình trạng ùn tắc giao thông, mất an toàn giao thông, ô nhiễm môi trường, là những thách thức lớn với các cơ quan quản lý…
Ùn tắc giao thông vẫn phổ biến ở Hà Nội
Thủ đô Hà Nội sau khi được mở rộng có diện tích tự nhiên 335.859ha, nằm trong số 17 thủ đô trên thế giới có diện tích rộng nhất, gồm 30 đơn vị hành chính cấp quận, huyện, thị xã, 584 xã, phường, thị trấn. Về dân số, ước tính năm 2024, Hà Nội có 8,5 triệu dân. Nhưng thực tế dân số Hà Nội có thể lớn hơn rất nhiều do dân nhập cư từ các tỉnh, thành khác trên cả nước, với khoảng gần 2 triệu người tạm trú.
Trung bình mỗi năm dân số Thủ đô tăng thêm khoảng 200.000 người, tương đương một huyện lớn. Mật độ dân số của thành phố Hà Nội là 2.530 người/km2, cao gấp 8,2 lần so với mật độ dân số cả nước. Quy mô dân số thường trú đến năm 2050 khoảng 13-13,5 triệu người. Dự báo biến động dân số thường trú đến năm 2030 khoảng 10,5 triệu người; đến năm 2045 khoảng 12,5 triệu người và đến năm 2050 khoảng 13 triệu người. Thành phần dân số khác (dân số quy đổi) đến năm 2030 khoảng 1,45 triệu người; đến năm 2045 khoảng 2,1 triệu người và đến năm 2050 khoảng 2,5 triệu người…
Trên địa bàn thành phố Hà Nội hiện có 23.439,61km đường bộ (Sở GTVT quản lý 2.331,72km và UBND cấp huyện quản lý 21.107,891km); 537 cầu các loại, tổng chiều dài 61km; có Cảng hàng không quốc tế Nội Bài; mạng lưới đường sắt quốc gia; đường thủy trên các tuyến: Sông Hồng, sông Đà, sông Đuống, sông Công, sông Cầu.
Kết cấu hạ tầng giao thông khung đã và đang được hình thành theo quy hoạch, bao gồm: 7 tuyến vành đai, 19 tuyến hướng tâm (7 tuyến cao tốc hướng tâm, 8 tuyến quốc lộ, 4 tuyến hướng tâm kết nối đô thị trung tâm với đô thị vệ tinh); mạng lưới đường sắt đô thị theo quy hoạch có 10 tuyến (tương ứng 417km), hiện nay mới hình thành và đưa vào khai thác được 22/417km theo quy hoạch. Tỷ lệ diện tích đất dành cho giao thông/diện tích đất xây dựng đô thị tăng trung bình 0,25 – 0,3%/năm, tính đến hết năm 2023 đạt 12,13%.
Thống kê của Sở GTVT Hà Nội, tính đến tháng 3/2024, Hà Nội có trên 8,1 triệu phương tiện, trong đó ôtô khoảng 1,1 triệu, môtô khoảng 7 triệu, chưa kể khoảng 1,2 triệu phương tiện từ các tỉnh, thành phố khác tham gia giao thông trên địa bàn. Tốc độ gia tăng phương tiện giao thông trung bình khoảng 4-5 %/năm. Trong khi đó, theo quy hoạch phát triển giao thông vận tải Hà Nội đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2050 đã được phê duyệt, tỷ lệ diện tích đất giành cho giao thông phải đạt từ 20-26%; diện tích đất dành cho giao thông tĩnh đạt 3-4%, tỷ lệ vận tải công cộng phải đạt được từ 50-55%.
Tuy nhiên, hiện nay, tỷ lệ diện tích đất dành cho giao thông trên diện tích đất xây dựng đô thị mới đạt được khoảng 10,07%; diện tích đất dành cho giao thông tĩnh mới chưa đến 1%; tỷ lệ vận tải công cộng đạt được khoảng 17,8%. Trong khi đó, hàng năm các phương tiện giao thông gia tăng từ 4-5%/năm, vì vậy tình trạng ùn tắc giao thông trên địa bàn thành phố là không thể tránh khỏi và diễn biến ngày càng phức tạp. 20 năm qua, dù hạ tầng đã được đầu tư xây dựng, phát triển, ùn tắc giao thông vẫn là phổ biến ở Hà Nội.
Nhiều khó khăn nhưng sẽ đem lại sức sống mới cho đô thị
Trước thực tế trên, lãnh đạo Hà Nội cho rằng, giải pháp hiệu quả cho những bài toán đó là ứng dụng các tiến bộ khoa học công nghệ vào công tác quản lý, điều hành giao thông. Lãnh đạo của Hà Nội cũng dẫn chứng, bài học các nước phát triển trên thế giới cho thấy, hệ thống giao thông thông minh có thể giúp giảm chi phí đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông từ 30-35% trong khi vẫn giữ nguyên các chức năng tương tự của hệ thống giao thông, giảm từ 10-15% ùn tắc và tai nạn giao thông, cũng như giảm từ 10-20% lượng khí thải CO2.
Mặt khác, với mức độ diện tích và dân số hiện nay cũng như tương lai, thành phố Hà Nội thuộc nhóm “siêu đô thị”. Hà Nội cần nhanh chóng trở thành thành phố thông minh, trong đó phát triển hệ thống giao thông thông minh là một trong các trụ cột chính.
Bởi lẽ đó, vào tháng cuối cùng của năm 2024, Phó Chủ tịch UBND TP Dương Đức Tuấn đã ký ban hành Quyết định số 6369/QĐ-UBND về việc phê duyệt Đề án "Giao thông thông minh trên địa bàn thành phố Hà Nội", trong đó có việc hình thành Trung tâm Quản lý điều hành giao thông chung của thành phố vào năm 2025; xác định được khung kiến trúc chung cho hệ thống giao thông thông minh, các chức năng chính cơ bản của hệ thống giao thông thông minh, chiến lược, nhiệm vụ và lộ trình phát triển hệ thống; định hướng các cơ chế chính sách trong quản lý, đầu tư, khai thác, vận hành hệ thống; phân công trách nhiệm tổ chức triển khai thực hiện.
Đề án cũng đưa ra mục tiêu của từng giai đoạn: Giai đoạn 1 (2025-2027) là hình thành Trung tâm điều hành giao thông thông minh tích hợp vào năm 2025 với 9 chức năng. Cụ thể gồm: Giám sát giao thông; Cung cấp thông tin giao thông (ứng dụng Hanoi Maps); Điều khiển giao thông; Hỗ trợ xử lý vi phạm trật tự an toàn giao thông; Quản lý giao thông công cộng; Quản lý đỗ xe; Quản lý sự cố; Quản lý kết cấu hạ tầng giao thông và Quản lý thanh toán vé điện tử giao thông công cộng. Với mục tiêu này, đề án dự kiến lắp đặt thiết bị giao thông thông minh ngoại vi tại 55 nút và vị trí trên các tuyến vành đai 1,2,3 và các trục xuyên tâm bên trong vành đai 3.
Trong giai đoạn 2 (từ năm 2028-2030), Đề án bổ sung thêm 3 chức năng Trung tâm điều hành giao thông thông minh tích hợp, gồm: Quản lý vận tải, quản lý nhu cầu, mô phỏng giao thông. Đồng thời, mở rộng phạm vi triển khai lắp đặt các thiết bị của Hệ thống giao thông thông minh ITS (Intelligent Transport System - ITS) ngoại vi cho 150 nút và vị trí, bao phủ toàn bộ các tuyến vành đai 1, vành đai 2, vành đai 3, và các tuyến chính, trong đó số lượng camera là 1600 chiếc, 50 tủ điều khiển tín hiệu thích ứng. Nâng cao hiệu quả hệ thống giao thông thông minh. Trong giai đoạn 3 (từ sau 2030), Đề án dự kiến hoàn thiện, nâng cấp, mở rộng 12 chức năng của Trung tâm điều hành giao thông thông minh tích hợp đã hình thành trong giai đoạn trước.
Mở rộng phạm vi lắp đặt các thiết bị của Hệ thống giao thông thông minh ITS ngoại vi cho toàn thành phố cho 300 nút và vị trí, bao phủ toàn bộ mạng lưới giao thông thành phố với 3000 camera, 100 tủ đèn tín hiệu thích ứng. UBND TP giao Sở GTVT có trách nhiệm chủ trì, phối hợp với các sở, ngành thành phố, đơn vị liên quan và UBND các quận, huyện, thị xã xây dựng kế hoạch và tổ chức triển khai thực hiện Đề án "Giao thông thông minh trên địa bàn thành phố Hà Nội" theo thẩm quyền và quy định, đảm bảo hiệu quả, không trùng lắp, lãng phí, phù hợp với tình hình thực tiễn của Thành phố.
Nhiều chuyên gia cho rằng, công cuộc chuyển đổi số đối với các đô thị, xây dựng thành phố thông minh là một quá trình phức tạp, song nếu thành công sẽ đem lại sức sống mới cho đô thị.
Gần 400 tỷ thuê dịch vụ thực hiện Đề án đô thị thông minh
Đề án "Giao thông thông minh trên địa bàn thành phố Hà Nội" cũng đưa ra hai phương án đầu tư trong giai đoạn đầu. Cụ thể, phương án 1 là thuê toàn bộ dịch vụ (hạ tầng, trung tâm điều hành, phần cứng, phần mềm, vận hành, duy tu duy trì..) với kinh phí dự kiến 392,9 tỷ đồng/3 năm, bình quân 131 tỷ đồng/năm). Phương án 2 là đầu tư hạ tầng phần cứng (đầu tư toàn bộ cơ sở hạ tầng và hệ thống thiết bị ngoại vi kết hợp thuê toàn bộ hệ thống các phần mềm và dịch vụ vận hành, bảo trì hệ thống với kinh phí là 402,8 tỷ đồng/3 năm, bình quân 134,3 tỷ đồng/năm (gồm chi phí đầu tư ban đầu, chi phí vận hành, bảo trì, nâng cấp hệ thống). Như vậy trong giai đoạn 1, chi phí phương án thuê dịch vụ cơ bản tương đương, thấp hơn phương án đầu tư, đồng thời có nhiều lợi thế về thời gian có thể đưa hệ thống vào khai thác ngay và hạn chế rủi ro do nhiều công nghệ mới. Vì vậy, trong hai phương án thì Đề án đề xuất phương án 1 là thuê trọn gói dịch vụ.
