Sau 5 năm thực thi Hiệp định Đối tác toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), đã thúc đẩy thương mại của Việt Nam với các thị trường châu Mỹ, đặc biệt là Canada, Mexico và Peru - những nước lần đầu tiên có quan hệ hiệp định thương mại với nước ta. Trong đó, doanh nghiệp (DN) Việt Nam đã tận dụng hiệu quả ưu đãi từ CPTPP, đưa kim ngạch xuất nhập khẩu (XNK) hàng hoá tăng hơn 56%.
Xuất siêu ở thị trường châu Mỹ tăng gần gấp 3 lần
Sau 5 năm kể từ khi có hiệu lực vào tháng 1/2019, CPTPP đã đóng vai trò quan trọng trong thúc đẩy thương mại của Việt Nam với các thị trường khu vực châu Mỹ, đặc biệt là các thị trường thành viên gồm Canada, Mexico, Chile, và Peru.
Thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, tổng kim ngạch XNK của Việt Nam với các thị trường CPTPP khu vực châu Mỹ đã tăng 56,3%. Con số tuyệt đối là từ 8,7 tỷ USD năm 2018 lên đến 13,6 tỷ USD năm 2023, dù đây là giai đoạn có nhiều thách thức như suy thoái kinh tế toàn cầu và đại dịch COVID-19. Việt Nam hưởng lợi lớn khi giá trị xuất khẩu (XK) tăng gần gấp đôi, từ 6,3 tỷ USD vào năm 2018 lên 11,7 tỷ USD năm 2023.
Xuất siêu ở các thị trường này tăng gần gấp ba lần, từ 3,9 tỷ USD lên 11,01 tỷ USD, góp phần tích cực cho ổn định kinh tế vĩ mô trong thời gian qua. Tính chung cả châu Mỹ ngoài CPTPP, tổng kim ngạch XNK năm 2023 đạt 137,7 tỷ USD, trong đó Việt Nam xuất khẩu 114, 5 tỷ USD. Không chỉ mang lại lợi ích thương mại, theo đánh giá của Bộ Công Thương, CPTPP còn thúc đẩy Việt Nam cải cách thể chế, hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng minh bạch hơn. Điều này không chỉ giúp DN vận hành chuyên nghiệp hơn mà còn góp phần nâng cao uy tín quốc tế, giúp Việt Nam hấp dẫn hơn với nhà đầu tư nước ngoài.
“Để biến những cơ hội này thành hiện thực, không chỉ DN mà các cơ quan quản lý Nhà nước cũng cần phối hợp chặt chẽ. Chính phủ Việt Nam cam kết tiếp tục cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ trong quản lý XNK và hỗ trợ DN kết nối với các đối tác quốc tế”, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long cho biết.
Ghi nhận những kết quả tích cực mà CPTPP mang lại, Đại sứ Canada tại Việt Nam – ông Shawn Steil cho biết, Hiệp định CPTPP được thực thi trong vài năm qua đã chứng kiến mối quan hệ kinh tế thương mại giữa Việt Nam và Canada có mức tăng trưởng bền vững. Kim ngạch thương mại hai chiều năm 2023 giữa hai nước đã tăng trưởng gấp đôi kể từ năm 2017.
Điều này là minh chứng cho những cơ hội mà Hiệp định này mang lại. CPTPP cũng đóng góp đáng kể cho quan hệ thương mại giữa Canada và các nước thành viên, không chỉ riêng thị trường châu Á mà còn với các đối tác khác ở châu Mỹ. Các DN Canada đã tiến sâu hơn vào các thị trường mới với khả năng tiếp cận thị trường tốt hơn, mạnh mẽ hơn từ việc tận dụng ưu đã thuế quan trong Hiệp định CPTPP cùng với việc thực thi quyền sở hữu trí tuệ và bảo hộ đầu tư.
Ở góc độ ngành hàng, ông Vũ Đức Giang, Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam nhấn mạnh, CPTPP là một FTA tạo ra sự đổi mới và bứt phá cho sự phát triển và hội nhập của nền kinh tế Việt Nam trên toàn cầu, trong đó có ngành dệt may. Hiệp định CPTPP đã tạo ra cơ hội lớn cho ngành dệt may Việt Nam trong việc tiếp cận các thị trường mới như Canada, Australia, New Zealand. Đồng thời, cũng giúp các DN thích ứng với cách thức mua hàng của các nhà nhập khẩu trong khối CPTPP. Hiệp định đặt ra yêu cầu về chứng nhận xuất xứ, giúp các DN nâng cao chất lượng sản xuất từ nguyên liệu đầu vào. Hiệp định thúc đẩy tăng trưởng XK của Việt Nam vào các thị trường trọng điểm như Mỹ, EU, Hàn Quốc, Trung Quốc.
Đánh giá về tác động của hiệp định CPTPP đối với ngành thuỷ sản, ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Tổng thư ký, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), sau 5 năm thực thi, CPTPP đã mở ra cơ hội rất lớn cho ngành thủy sản Việt Nam. Kim ngạch XK thủy sản đã tăng từ 2,2 tỷ USD lên 2,9 tỷ USD năm 2022 và 2,4 tỷ USD trong năm 2023. Như vậy, CPTPP là nhóm thị trường có tăng trưởng tỷ trọng tăng mạnh thứ 2, sau Trung Quốc.
Dư địa tăng trưởng còn rất lớn
Ông Nguyễn Hoài Nam cho rằng, cơ hội là rất lớn song đi cùng đó là những thách thức, sự cạnh tranh đối với DN Việt, trong đó có ngành thủy sản. Do đó, DN rất cần sự hỗ trợ về xúc tiến thương mại, ngoại giao kinh tế để gia tăng thị phần.
Ông Ngô Chung Khanh, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công Thương) thông tin, các nước thành viên Hiệp định CPTPP đang tiến hành rà soát tổng thể toàn bộ việc thực thi Hiệp định này nhằm tạo ra không gian hợp tác mới. Quá trình thực thi hiệp định cũng cho thấy, dư địa để tăng trưởng, trao đổi thương mại còn rất lớn, trong đó, tiềm năng hợp tác giữa Việt Nam với các nước CPTPP còn rất nhiều.
Bên cạnh đó, việc Vương quốc Anh gia nhập CPTPP và nhiều nền kinh tế khác cũng xin gia nhập sẽ tạo thêm cơ hội phát triển hợp tác. Nhìn từ mặt tích cực, XK từ Việt Nam vào Canada, Mexico và Peru tăng trưởng tốt. Một số mặt hàng XK chủ lực như dệt may, máy vi tính, điện thoại, giày dép, hạt tiêu tăng trưởng tương đối tích cực.
Song ông Ngô Chung Khanh cũng cho rằng, DN Việt Nam và các nước cần nắm rõ lợi ích cũng như cách thức tận dụng CPTPP để quan tâm hơn đến thị trường của nhau. Đối với các đối tác châu Mỹ, khoảng cách địa lý xa xôi khiến chi phí gia tăng cũng là một rào cản đáng kể để quyết định của các DN Việt. Theo đó, cần có cơ chế hợp tác chuyên sâu theo lĩnh vực, cơ chế hợp tác kết nối giữa các DN Việt Nam và các nước châu Mỹ; xây dựng kết nối DN Việt với các nước để mở rộng ý tưởng hệ sinh thái tận dụng FTA, đồng thời tiếp tục tăng cường định hướng XK xác định lĩnh vực trọng tâm, không dàn trải...
“Đặc biệt, các DN Việt Nam cần nắm rõ lợi ích cũng như cách thức tận dụng CPTPP để đầu tư và phát triển hơn thị trường tiềm năng này”, ông Khanh nói. Đáng chú ý, năm 2026 Việt Nam sẽ là Chủ tịch Hội đồng của CPTPP, ông Khanh kỳ vọng các DN Việt Nam sẽ tận dụng tối đa và khai thác hiệu quả từ việc thực thi Hiệp định CPTPP.
Châu Mỹ là thị trường rộng lớn và có sự liên kết chặt chẽ với nhau thông qua các khối thương mại tự do đan xen như Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (USMCA), Liên minh Thái Bình Dương (PA), Khối Thị trường chung Nam Mỹ (MERCOSUR)… Tận dụng các lợi thế mà Hiệp định CPTPP mang lại, cùng với các vị trí cửa ngõ thuận lợi các nước thành viên trong khu vực là Canada, Mexico, Chile và Peru, các DN có thể xem xét thông qua việc XK và đầu tư sản xuất tại các nước nêu trên để mở rộng và đa dạng hóa thị trường XK sang khu vực thị trường sôi động và đầy tiềm năng này.
https://cand.com.vn/doanh-nghiep/cptpp-tao-su-doi-moi-va-but-pha-voi-doanh-nghiep-viet-i745977/
