Trước thềm năm học mới 2025-2026, nhiều địa phương, trong đó có Hà Nội ra yêu cầu các nhà trường tăng cường quản lý việc học sinh sử dụng điện thoại và thiết bị thu phát sóng trong khuôn viên trường học nhằm bảo đảm hiệu quả dạy và học. Theo các chuyên gia, với mỗi độ tuổi khác nhau, cần một biện pháp quản lý phù hợp để học sinh có ý thức trong việc sử dụng điện thoại thông minh cho mục đích học tập, liên lạc và giải trí lành mạnh.
Lạm dụng điện thoại thông minh
Từ nhiều năm nay, các nhà giáo dục, nhà tâm lý học đường vẫn liên tục cảnh báo về tình trạng học sinh lạm dụng thiết bị công nghệ. Đặc biệt từ sau thời gian học trực tuyến nhằm phòng, chống dịch Covid-19, nhiều học sinh có xu hướng bị lệ thuộc vào các thiết bị điện tử thông minh.
Chị Lã Thu Hằng (phường Nghĩa Đô) kể lại: “Cuối năm học trước, khi tham gia họp phụ huynh cho con, một số bố mẹ mới phát hiện ra lâu nay con thường học bài đến khuya nhưng không phải vì giáo viên giao nhiều bài tập về nhà, mà do mải mê chơi game, lướt mạng”.
Thực tế, tại nhiều gia đình hiện nay, việc thả nổi cho con sử dụng thiết bị điện tử thông minh diễn ra khá phổ biến. Thay vì chơi cùng con, hướng dẫn con đọc sách, xem một số chương trình phù hợp thì nhiều phụ huynh chọn cách dễ thực hiện là trao cho con chiếc điện thoại thông minh, cho dù đã có nhiều cảnh báo về những mặt trái của việc cho trẻ tiếp xúc nhiều với thiết bị này.
Anh Nguyễn Đức Thọ (phường Đại Mỗ) cho biết: “Tôi có lần bị “sốc” nặng khi thấy nhiều video hoạt hình nhạy cảm trong một vài ứng dụng về âm nhạc mà cậu con trai lớp 6 hay dùng”. Tìm hiểu, anh Nguyễn Đức Thọ được biết, do con anh hay đọc truyện tranh manga và nghe nhạc của Nhật Bản nên các ứng dụng sẽ tự động giới thiệu thêm nhiều video tiếng Nhật khác.
“Con có thể không xem hình ảnh, không hiểu nghĩa của ca từ, mà chỉ đơn thuần nghe nhạc, nhưng những hình ảnh minh họa không phù hợp với tuổi của con. Nếu gia đình không kịp thời phát hiện và định hướng, thì cháu có thể bị ảnh hưởng về tâm sinh lý”, anh Nguyễn Đức Thọ nói.
Một trong những lý do khiến học sinh sử dụng điện thoại thông minh ngày càng nhiều là tình trạng lạm dụng lập nhóm trên mạng xã hội của không ít giáo viên. Thực tế, từ bậc trung học cơ sở trở lên, hầu như lớp nào cũng có các nhóm Zalo của giáo viên và học sinh. Nhiều thông báo, dặn dò của giáo viên được gửi qua kênh này, nếu học sinh không có tài khoản mạng sẽ dễ bị mất kết nối. Bên cạnh đó, nhiều cơ sở giáo dục, các trung tâm học thêm thường giao bài tập và chấm bài qua mạng.
Chị Phùng Yến Linh (phường Thanh Xuân) chia sẻ: “Bố mẹ bận làm nên rất khó quản lý con dùng điện thoại. Nếu tịch thu thì con sẽ không có thiết bị để xem phiếu bài tập, chụp ảnh bài đã làm, đăng nhập và nộp bài cho thầy cô”.
Do những nguy cơ khôn lường khi trẻ sử dụng điện thoại thông minh quá sớm và quá thường xuyên, từ năm 2020, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã có Thông tư số 32/2020/TT-BGDĐT ban hành Điều lệ trường trung học cơ sở, trường trung học phổ thông và trường phổ thông có nhiều cấp học quy định học sinh không được "sử dụng điện thoại di động, các thiết bị khác khi đang học tập trên lớp không phục vụ cho việc học tập và không được giáo viên cho phép”. Năm 2023, Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) cũng đưa ra khuyến nghị các quốc gia nên cấm học sinh dùng điện thoại ở trường nhằm giảm gián đoạn giờ học, nâng cao chất lượng học và bảo vệ trẻ em khỏi bị bắt nạt trên mạng.
“Quản” sao cho hiệu quả?
Dẫu có nhiều hệ lụy nhưng không thể phủ nhận những mặt tích cực mà các thiết bị điện tử thông minh mang lại cho học sinh. Đó là các cơ hội tiếp cận thông tin, tìm kiếm tài liệu, sử dụng các công cụ hỗ trợ học tập, sáng tạo dựa trên công nghệ số như viết truyện, vẽ tranh, làm video hay có thể giải trí lành mạnh với các game chơi cờ, xem phim, nghe nhạc… Đặc biệt, trong bối cảnh ngành Giáo dục đang thực hiện đổi mới phương pháp dạy học theo định hướng phát triển năng lực học sinh thì việc phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động của người học là hết sức cần thiết. Nếu được hướng dẫn đúng và quản lý sát sao, học sinh có thể làm chủ công nghệ, biết khai thác công nghệ để tìm kiếm thông tin, tài liệu phục vụ việc học tập hiệu quả, dần hình thành và phát triển năng lực tự học.
PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục (Đại học Quốc gia Hà Nội) cho biết: “Nếu cấm toàn diện việc mang điện thoại, sử dụng điện thoại đối với tất cả học sinh ở các bậc học phổ thông thì có thể gây ra một số hạn chế trong quá trình nâng cao năng lực công dân số, cũng như hướng dẫn học sinh kỹ năng tương tác trên không gian số một cách có trách nhiệm và an toàn”. Do đó, với mỗi giai đoạn độ tuổi khác nhau, cần một biện pháp quản lý phù hợp để học sinh có ý thức tự giác trong việc sử dụng điện thoại thông minh cho mục đích học tập, liên lạc và giải trí lành mạnh.
Theo các chuyên gia giáo dục, với độ tuổi tiểu học, cần cấm hoàn toàn việc sử dụng điện thoại thông minh trong trường học vì giai đoạn này trẻ cần phát triển các năng lực cảm xúc xã hội thông qua các hoạt động tương tác thực tế. Với bậc trung học cơ sở và trung học phổ thông, nên xây dựng các quy tắc để học sinh được phép sử dụng điện thoại trong một số hoạt động, giờ học có thầy cô hướng dẫn và kiểm soát.
Để quản lý việc sử dụng điện thoại thông minh tại trường học một cách hiệu quả, PGS.TS Trần Thành Nam cho rằng, cần có nhiều hơn các hoạt động thay thế để thu hút sự hứng thú tham gia của học sinh. Thay vì sử dụng điện thoại thông minh, học sinh có thể phát triển các kỹ năng sống qua các hoạt động trực tiếp tại môi trường học đường. Bài toán quản lý này cũng rất cần sự đồng tình, ủng hộ từ các bậc phụ huynh. Để bảo đảm học sinh vẫn có thể liên lạc an toàn khi cần thiết, bố mẹ có thể mua cho con một chiếc điện thoại phổ thông. Nếu cho con dùng điện thoại thông minh, phụ huynh cần kiểm soát thời gian sử dụng, cũng như sát sao về các nội dung, hoạt động của con trên không gian trực tuyến, đặc biệt với lứa tuổi trung học cơ sở.
https://hanoimoi.vn/co-nen-cam-dien-thoai-thong-minh-trong-truong-hoc-715056.html
