Clarence Ray Nagin Jr. - sự sụp đổ của một chính trị gia

Đường đến vinh quang

Sinh ngày 11-6-1956 trong một gia đình người da đen có mức sống vừa phải, Clarence Ray Nagin Jr. tốt nghiệp cử nhân ngành Khoa học kế toán tại Đại học Tuskegee, bang Alabama rồi được nhận vào bộ phận mua hàng của Công ty General Motors. Đến năm 1981, Nagin chuyển sang làm việc cho Công ty Associates Corporation với vai trò giám đốc kiểm toán nội bộ.

Năm 1985, Nagin quay lại New Orleans rồi trở thành người điều hành công ty truyền hình cáp Cox New Orleans. 4 năm sau đó, ông ta là tổng giám đốc, chịu trách nhiệm giám sát tất cả tài sản của Tập đoàn Cox ở miền nam bang Lousiana. Để có thể thăng tiến hơn nữa, Nagin theo học thạc sĩ tại Đại học Tulan.

Khi thành phố New Orleans tổ chức vận động tranh cử vị trí thị trưởng thì Nagin là ứng viên sáng giá nhất. Ở vòng bầu cử đầu tiên hồi tháng 2-2002, Nagin giành được 29% phiếu bầu, vượt qua những đối thủ là Richard Pennington, cảnh sát trưởng thành phố New Orleans, Paulette Irons, thượng nghị sĩ bang Louisiana và nghị viên thành phố Troy Carter. Đến vòng chung cuộc ngày 2-3-2002, Nagin đánh bại cảnh sát trưởng Richard Pennington để trở thành thị trưởng thành phố New Orleans.

Sau khi nắm quyền, chỉ trong những tháng còn lại của năm 2002, Nagin đã tạo ra 4.500 việc làm cho cư dân New Orleans, chủ yếu là người da đen, người Mexico và người Tây Ban Nha nhập cư. Số liệu của Cục Điều tra dân số Mỹ cho thấy khoảng 38.000 người New Orleans đã thoát khỏi cảnh nghèo đói còn với Tạp chí kinh doanh thành phố Mỹ, thu nhập bình quân đầu người ở New Orleans tăng trưởng với tốc độ nhanh nhất so với toàn nước Mỹ, đồng thời là thành phố có số dân tìm đến để định cư nhiều nhất với 10,1 triệu người.

Một phim tài liệu phát trên kênh truyền hình  National Geographic đã gọi New Orleans là “kinh đô điện ảnh Holywood ở phía Nam” với những bộ phim được quay tại đây như  “Ray”, đã đoạt giải Oscar với sự tham gia của Jamie Foxx, hay như “All the King’s Men”, do diễn viên nổi tiếng Sean Penn đóng vai chính, hoặc phim “Cướp biển vùng Caribbean” với diễn viên Johny Depp. Theo tạp chí Movie Maker, New Orleans là nơi quay phim tốt thứ tư trên toàn nước Mỹ

Tháng 11-2004, trong một bước đi mạo hiểm, Nagin thông qua đợt phát hành trái phiếu lớn nhất của thành phố với 260 triệu đô la. Động thái này đã giúp New Orleans từ vị trí 69 vọt lên thứ 38 trong bảng xếp hạng “các thành phố có nhiều dây nhất” của Tập đoàn Intel, chuyên chế tạo chip bán dẫn dùng trong công nghệ thông tin. Trang web của New Orleans từ chỗ không được xếp hạng bỗng vọt lên hàng thứ 4 ở Mỹ.

Tháng 9-2004, khi cơn bão Ivan đe dọa thành phố New Orleans, Nagin kêu gọi người dân chuẩn bị đối phó. Theo Nagin, những người muốn ở lại không những sẽ được cung cấp đồ ăn thức uống mà ông ta còn đảm bảo rằng họ sẽ có “một cái rìu trên gác mái” để có thể thoát ra khi nước lũ dâng cao. Tuy nhiên cơn bão Ivan khi vào đến vịnh Mexico thì lại chuyển hướng, đổ bộ vào bang Florida và Alabama khiến uy tín của thị trưởng Nagin lên như diều!

Tháng 8-2005, siêu bão Katrina tiến vào vịnh Mexico và cũng như lần trước, sáng 26-8 thị trưởng Nagin khuyến cáo người dân New Orleanie nên theo dõi chặt chẽ cơn bão và chuẩn bị cho việc sơ tán nhưng vẫn hứa rằng “nếu bạn quyết định ở lại, chúng tôi sẽ chăm sóc bạn”.

Đến 10 giờ sáng 27, khi nước bắt đầu tràn vào các vùng trũng thấp ở St. Charles, St. Tammany, Plaquemines và Jefferson nhưng Nagin vẫn  phớt lờ những lời đề nghị giúp đỡ của chính quyền liên bang mặc dù Tổng thống George W. Bush đã tuyên bố đặt bang Louisana vào tình trạng khẩn cấp. Và chỉ đến khi Nagin nhận được cuộc gọi từ tiến sĩ Max Mayfield, người đứng đầu Trung tâm bão quốc gia, rằng siêu bão Katrina đang hướng thẳng vào New Orleand thì Nagin mới ban hành lệnh sơ tán bằng cách mở cửa sân vận động Superdome cho người dân vào trú ẩn.

1 tiếng sau khi siêu bão Katrina đổ bộ vào đất liền, các con đê chắn sóng sụp đổ. 80% thành phố bị ngập lụt, nhiều nơi nước ngập quá 8m. Những ngày sau đó, thức ăn, nước uống khan hiếm, cướp bóc xảy ra ở nhiều nơi. Trong một bài phát biểu trên đài phát thanh, Nagin lớn tiếng chỉ trích chính quyền liên bang và chính quyền bang Louisiana vì đã “khoanh tay đứng nhìn thảm họa”.

Bài phát biểu của ông ta đã được cư dân New Orleans, hầu hết là người Mỹ da đen, người Mexico và người Tây Ban Nha hoan nghênh nhiệt liệt, nhất là khi Nagin nói: “Việc tái thiết thành phố sau cơn bão phải được trao cho người dân chúng tôi. Đây là cơ hội kinh tế lớn nhất mọi thời đại. New Orleans sẽ không thể đứng dậy nếu không dựa vào người da màu. New Orleans sẽ là thành phố Sô cô la!” (Sô cô la - Chocolate - vốn có màu nâu. Ý của Nagin nhằm ám chỉ đến việc New Orleans sẽ là thủ phủ của người da màu) mặc dù cơn bão đã khiến ít nhất 1.833 người chết, tổng thiệt hại lên đến 108 tỉ USD (thời điểm 2005)

Biến thảm họa thành cơ hội tham nhũng

Hai tuần sau khi siêu bão Katrina đổ vào New Orleans, Nagin bắt đầu nghĩ đến chuyện tái thiết thành phố. Trong cuộc gặp gỡ với những doanh nhân hàng đầu New Orleans, phần lớn họ đều nêu ý kiến rằng trước mắt, việc tái thiết nên tập trung vào những khu vực có khả năng phục hồi kinh tế cao nhất. Đáp lại, Nagin thẳng thừng từ chối vì theo ông ta: “Thành phố Sô cô la là mối quan tâm hàng đầu của tôi”.

Với những tuyên bố mị dân như thế nên cũng dễ hiểu vì sao khi nhiệm kỳ thị trưởng đầu tiên kết thúc, Nagin tiếp tục tranh cử nhiệm kỷ 2 và ở vòng bỏ phiếu đầu tiên ngày 22-4, ông ta về thứ nhất với 38% phiếu bầu. Mitch Landrieu, thống đốc bang Lousianan về thứ hai với 29%. Đến vòng sau, ngày 20-5-2006, Nagin đánh bại Landrieu với tỉ số phiếu 52% - 48% để tái đắc cử chức thị trưởng Lousiana. Trong bài phát biểu nhậm chức, Nagin tuyên bố: “Tôi sẽ khởi động kế hoạch 100 ngày. Người dân thành phố - những người đã tin tưởng và bỏ phiếu cho tôi sẽ chứng kiến những thay đổi ngoạn mục sau 100 ngày ấy”.

Để thực hiện “kế hoạch 100 ngày”, Nagin mời Tiến sĩ Ed Blakely làm người đứng đầu Văn phòng quản lý khôi phục New Orleans do quỹ Rockefeller, Ford và Bill & Melinda Gates cung cấp các khoản tài trợ. Một loạt các nhà thầu “cánh hẩu” do Tiến sĩ Ed Blakely giới thiệu được Nagin đưa vào  chương trình tái thiết và dĩ nhiên, họ cũng phải “biết điều” với thị trưởng.

Một bài điều tra trên tờ Times-Picayune cho thấy trong chuyến đi nghỉ ở bang Hawaii, giám đốc phụ trách phần tái thiết công nghệ cho Tòa thị chinh New Orleans là Greg Meffert đã sử dụng thẻ tín dụng của một nhà thầu để “lo trọn gói” cho Nagin. Nhiều chuyến đi khác của Nagin cũng được Greg Meffert lấy tiền từ Công ty NetMethods thuộc sở hữu của nhà cung cấp vật tư xây dựng Mark St. Pierre để chi trả. Chưa hết, tờ Times-Picayune còn cho biết Mark St. Pierre đã “đóng góp tài chính đáng kể” cho chiến dịch tái tranh cử năm 2006 của Nagin.

Thế nhưng sau khi kết thúc “kế hoạch 100 ngày”, Louisiana không những không có dấu hiệu cải thiện mà thay vào đó, thành phố tràn ngập những vụ cướp bóc, giết người, đã khiến những lời chỉ trích Nagin ngày càng xuất hiện công khai. Những câu hỏi đặt ra là với hơn 20 tỉ USD đổ vào các dự án xây dựng chỉ riêng cho lĩnh vực đầu tư công đã được Nagin sử dụng như thế nào?

Tháng 6-2012, một quả bom nữa lại nổ ngay trước mặt Nagin. Frank Fradella, người đang phải đối mặt với các cáo buộc gian lận chứng khoán đã thú nhận với tòa án liên bang về một âm mưu hối lộ Nagin. Theo lời khai của Frank Fradella, ông ta đã đưa  Nagin 500.000 USD để được Nagin đồng ý cho phép cung cấp hàng triệu mét vuông đá granit cho một doanh nghiệp do con trai Nagin làm chủ, nhưng “cung cấp bằng cách biếu tặng chứ không lấy tiền”. Khi đưa số đá này vào tái thiết New Orleans, Nagin cùng các đồng phạm đã lập hồ sơ để hợp thức hóa việc thanh toán.

Khi vụ việc có nguy cơ bại lộ, Nagin xóa bỏ tất cả những email bất lợi cho ông ta nhưng bằng kỹ thuật của của Công ty pháp y máy tính SunBlock Systems, 5.400 email đã được phục hồi, làm bằng chứng kết tội Nagin sau này.

Ngày 18-1-2013, Nagin bị truy tố 21 tội danh tham nhũng, bao gồm gian lận điện tử, nhận hối lộ, rửa tiền, khai thuế giả liên quan đến số tiền hối lộ từ các nhà thầu trong thành phố. Nagin là thị trưởng đầu tiên trong lịch sử nước Mỹ phải ra tòa vì tham nhũng khi còn đương chức.

Ngày 12-2-2014, Nagin bị bồi thẩm đoàn tòa án liên bang kết án 10 năm tù đồng thời phải nộp lại  585.000 USD. Cùng ra tòa với ông ta còn có Rodney Williams, người đồng sở hữu một công ty kỹ thuật đã nhận được hàng loạt hợp đồng sau khi hối lộ cho Nagin bị kết án một năm tù. Michael McGrath, người giữ vai trò môi giới hối lộ giữa Frank Fradella và Nagin lĩnh 7 năm tù còn Frank Fradella, sự tự nguyện khai báo của ông ta trong vụ đưa hối lộ cho Nagin đã giúp ông ta chỉ phải chịu 1 năm tù

Với Mark St. Pierre, nhà cung cấp công nghệ chủ chốt cho Tòa thị chính trong chính quyền Nagin bị cáo buộc đã hối lộ Nagin hơn 200.000USD để giành được vị trí béo bở trong việc tái thiết New Orleans bị kết án 17 năm tù nhưng được giảm xuống còn 5 năm vì đã hợp tác với phía công tố, làm rõ một số tội trạng của Nagin còn người cuối cùng là Meffert, kẻ đã lấy tiền từ một số nhà thầu để chi trả cho Nagin trong những chuyến du lịch, bị phía công tố đề nghị mức án 8 năm nhưng trước tòa, Meffert trở thành nhân chứng quan trọng khi Nagin bác bỏ những lời buộc tội đối với ông ta, và điều này đã giúp Meffert  chỉ bị 30 tháng tù!

Ngày 15-7-2014, luật sư của Nagin nộp đơn kháng cáo lên Tòa phúc thẩm nhưng bị bác. Đến tháng 7-2019, một đơn kháng cáo nữa của Nagin cũng bị bác. Tòa phúc thẩm cho biết “Nagin chỉ có thể được tự do sau ngày 25-5-2023” nhưng do đại dịch COVID-19 bùng phát, tòa đã đồng ý để Nagin được quản thúc tại gia, bắt đầu từ ngày 27-4-2020 dưới sự giám sát của Văn phòng quản chế liên bang.

Việc cho phép Nagin được hưởng quy chế quản thúc tại gia đã gặp phải phản ứng của cộng đồng dân cư New Orleans, kể cả với những người từng được Nagin gọi là “Sô cô la”. Hầu hết đều cho rằng: “Chẳng có lý do nào để biện minh cho những thiệt hại đã gây ra bởi hành vi tham nhũng của Nagin. Nó đã đã ảnh hưởng trực tiếp đến tất cả mọi người trong thành phố vào thời điểm mà New Orleans bị tổn thất nặng nề vì trận siêu bão và đang hy vọng phục hồi…”

https://cand.com.vn/Ban-tin-113/co-dau-hieu-toi-pham-mua-ban-nguoi-trong-vu-hang-chuc-nguoi-tron-chay-khoi-casino-i664820/