Cứ vào những tháng cuối năm, nhu cầu mua cây cảnh phục vụ thú chơi Tết của người dân lại tăng cao. Lợi dụng điều này, một số tiểu thương đã có những chiêu trò làm giả tinh vi để bán hàng khiến người chơi cây cảnh rơi vào những tình huống “dở khóc, dở cười”.
Rước bực vào người vì mua phải cây giả
Chỉ cần lướt qua một số hội nhóm chơi hoa, cây cảnh, sẽ bắt gặp không ít những lời than thở về việc mình bị lừa mua phải cây gắn hoa, quả giả. Nick name Nguyễn Hải Nam bức xúc viết: “Được ngày nghỉ mình hí hửng ra chợ Vạn Phúc mua cây cảnh để chuẩn bị về chơi tết. Chọn mãi mới được 1 cây hải đường ưng ý nhiều nụ chi chít.
Căn giờ này đến tết hoa nở là vừa đẹp, ai dè về mới được 5 ngày thì nụ thâm đen lại rồi rũ ra. Vặt thử một nụ ra thì choáng luôn vì toàn keo. Thất vọng toàn tập, mình mang cây ra cửa hàng trả thì họ phủi luôn, bảo đây không phải là cây nhà mình. Thế là vứt luôn. Tự nhiên mất tiền lại mua cái bực vào người”.
Cùng chung nỗi niềm với nick name Nguyễn Hải Nam, anh Lê Văn Tuấn (Văn Phú, Hà Đông, Hà Nội) cũng ấm ức chia sẻ rằng trước đó anh có mua một cây khế cảnh sai trĩu quả. Tuy nhiên chỉ 4 ngày sau, khế trên cây thâm đen và thối. Sau khi kiểm tra, anh phát hiện khế được người bán gắn bằng keo vào cành cây.
Trên trang “chợ hoa tết”, chị Hoàng Thu Hằng (Thanh Xuân, Hà Nội) chia sẻ, dù chưa đến tết nhưng chị quyết định mua cây cảnh về trang trí, vì sợ sát ngày thì khó chọn được cây đẹp, mà giá lại cao. Chị Hằng lên phố Hoàng Hoa Thám mua một cây táo rất nhiều quả từ một người bán rong. “Họ quảng cáo đây là cây táo đỏ lùn, giá 500 nghìn đồng/ cây. Mặc dù quả còn xanh nhưng tôi nghĩ đến tết táo chín là vừa nên không ngần ngại bỏ tiền ra mua. Không ngờ chỉ 3 ngày sau táo trên cây rụng sạch, nhìn kỹ thì cây này là cây dâm bụt, họ chỉ gắn táo vào thôi. Thực sự họ gắn rất tinh vi, giống hệt như quả mọc ra từ cây”.
Đúng mồng 1 Tết, cây hoa hải đường của anh Đinh Văn Hiệu (Hai Bà Trưng, Hà Nội) bỗng lăn ra héo. Cả nhà anh Hiệu ai nấy đều cảm thấy vừa buồn vừa lo lắng vì đầu xuân năm mới lại báo hiệu một sự “rất không may mắn”. Nhưng khi soi cây để tìm hiểu lý do vì sao cây bỗng dưng héo bất thường thì anh Hiệu phát hiện đó là cây cảnh giả. Anh Hiệu cho biết: “Cận tết năm trước, tôi mua chậu hoa hải đường hình dáng khá đẹp, giá 1,5 triệu đồng của một người bán dạo trên đường Lê Duẩn, nhưng đến ngày mùng Một thì thấy cây héo lá, hoa rụng hết, mới té ngửa đó là cây được làm giả. Mang nỗi bực dọc suốt cả mấy ngày tết. Đem “cây lộc” vứt ra góc vườn, hết tết tôi kiểm tra mới biết cây đã bị thối rễ, thân cây được dán rêu mốc như cây tươi, xung quanh thân được khoét lỗ cấy cành mai có lá nhỏ, nụ và hoa”.
Ông Trương Như Hải, Hội Sinh vật cảnh Hà Nội chia sẻ, thời gian vừa qua rất nhiều người bị lừa mua cây cảnh. Cách nhận biết những cây có quả giả là trái cây thường gắn khá thấp, gần với gốc, trái tì xuống đất để tránh rụng. Những trái gắn cao hơn thường là phải có phần cành đỡ. Dù vậy, người mua chỉ cần đưa về đến nhà là trái sẽ rụng dần.
Qua khảo sát của phóng viên, tình trạng cây cảnh giả xuất hiện từ nhiều năm nay. Những cây này được biến hóa hệt như thật và thường được người bán chở bằng xe máy đi khắp nơi, trong đó, nhiều nhất là cây sung, lộc vừng, mai… có hình dáng đẹp mắt, giá bán rất rẻ.
Có những cây lộc vừng được gắn hoa rất đẹp, kể cả các khóm địa y bám trên thân cây cũng có thể cắt từ cây khác sang đính vào. Cây sung quả trĩu trịt từ gốc tới ngọn cũng có thể là do người bán dùng keo đính vào.
Không chỉ thế, các loại hoa quả dễ rụng cuống như bưởi, cam, quýt... cũng được người bán “phù phép” kiểu gắn keo này.
Ông Hải tiết lộ thêm, đối với những cây cảnh nhiều tiền, cây bưởi hàng chục triệu đồng, việc "phẫu thuật thẩm mỹ" khá tinh xảo, không chỉ cắm tăm gắn keo, người ta tìm những cành có kích thước vừa vặn và dùng biện pháp cấy ghép rồi gắn keo khiến mắt thường khó phân biệt. Sau khi cấy ghép, cây bưởi sai trĩu quả nhìn rất đẹp mắt, khó phân biệt đâu là quả gắn keo, đâu là quả thật.
Cách nhận biết cây giả
Theo những người làm cây cảnh lâu năm, kinh nghiệm để chọn những cây thật là phải chọn những cây xanh về lá, đẹp về quả. Đặc biệt cây đó cần có lộc non, điều này chứng minh đây là cây thật và phát triển mạnh. Điển hình như người chơi cây táo tàu cảnh ngày Tết.
Với cây mai, thương nhân có chiêu làm giả rất tinh vi là dùng vỏ của cây mai to đã bị chết bọc vào cây mai nhỏ còn sống, rồi sơn phết, bọc đất cẩn thận, cắt tỉa trông đẹp mắt để lừa người mua và bán với giá khoảng vài trăm ngàn đến 1-2 triệu đồng/cây. Những gốc mai to tương đương những cây mai của người bán dạo, người trồng phải mất 5-6 năm chăm sóc, giá bán ra cũng khoảng 4-6 triệu đồng/cây. Gốc mai càng lớn thì cành cũng lớn tương đương, nếu có cắt tỉa tỉ mỉ thì vẫn có những mấu nhô ra khỏi thân cây. Nếu thân cây to mà cành được cắm vào theo kiểu “đầu voi đuôi chuột” thì ắt hẳn là mai rởm. Mai thật bao giờ cũng có rễ nổi lên mọc lan gần gốc cây, mai giả thì ngược lại.
Có thể thấy sự bất thường trên một cây sung, cây hải đường, hoa mai… dựa trên các đặc điểm tự nhiên của từng loài. Đối với một cây sung cảnh bonsai mà có quả lúc lỉu bện từ gốc đến ngọn là rất hiếm. Nuôi nấng được một cây như vậy thì những người chơi cũng phải mất từ 20 năm trở lên, giá bán phải 5-10 triệu đồng/cây.
Cây khế, cây đu đủ rất khó để có thể trồng được một gốc cây bé tí mà quả mọc chi chít từ gốc đến ngọn. Đu đủ phải có quả non, quả già chứ không có chuyện xanh đều. Mà nếu có trồng được thì giá cây này cũng rất đắt, ít nhất cũng tầm 2 đến 2,5 triệu đồng/cây.
Thông thường quả táo sẽ có cuống quả. Quan sát kỹ, nếu quả nào không có cuống mà vẫn treo trên cây, hẳn quả đó là giả. Đối với quả bưởi, họ sẽ gắn keo 502 vào cuống quả và có trộn thêm cát hay mùn cưa để tạo sự kết dính. Đó là một trong những chiêu lừa đảo ở thị trường hay chợ ngày Tết. Cách tốt nhất khách hàng nên đến trực tiếp vườn để lựa chọn, bởi người bán tại vườn uy tín luôn đặt lên hàng đầu.
Hoa hải đường, hoa trà và lộc vừng là những loại cây được làm giả nhiều nhất, đặc biệt là hải đường trồng trong chậu bán sẵn. Để trồng một chậu cây ra hoa, đòi hỏi rất nhiều công sức, giá thành vì thế cũng cao. Bởi thế, những loại cây cảnh giả thường có giá thành rẻ hơn nhiều cây cảnh thật.
Càng ngày những chiêu trò làm giả cây cảnh càng trở nên tinh vi. Có những cây mới đánh lên, đã bị cắt hết rễ, hoặc bị chiết non rồi cắt tỉa lại cành rồi cắm vào chậu, chêm nện gốc cho chắc chắn rồi đem bán. Cây mua về chỉ hôm trước hôm sau là héo rũ.
Nếu không quan sát kỹ, người mua rất dễ bị lừa. Ở những loại keo đính quả, kẻ gian sử dụng màu keo giống như màu nhựa cây, nên nhiều khi chính những chuyên gia cây cảnh cũng bị lừa. Nhận biết cây không có rễ, người mua nên ấn vào phần gốc cây đồng thời nhìn lá non ở ngọn. Nếu lá héo từ trên xuống, ngọn không thẳng mà nghiêng ngả, chứng tỏ cây thiếu nước từ gốc, đây chính là cây ghép từ cành thật với gốc giả.
Ông Trương Như Hải chia sẻ: “Thông thường, mỗi loại cây có những đặc điểm nhận biết riêng về hình thái, những cây bất thường có quá nhiều quả hay hoa, gốc quá to mà cành lại nhỏ, thân vỏ xù xì kiểu nhân tạo… thì phải cảnh giác, xem xét kỹ trước khi mua. Tốt nhất là mua của những nhà vườn, cửa hàng có địa chỉ uy tín thay vì mua ở các xe hàng rong”.
Để tránh bị thiệt hại do mua phải cây cảnh giả, người mua cần xem cây một cách kỹ lưỡng để phát hiện các dấu hiệu bất thường trên cây như vết dán, lỗ khoan, nên đến các địa chỉ kinh doanh sinh vật cảnh uy tín để mua, cần thiết, nên nhờ những người có kinh nghiệm về cây cảnh xem xét hộ. Các loại cây cảnh giả thường được những “nghệ nhân” làm y như thật, thậm chí thế dáng đẹp hơn cả cây thật.
Cho nên, người mua cây cảnh cần phải hiểu biết cơ bản về các loại cây cảnh để nhìn nhận một cách chính xác. Những cây cảnh giả làm rất tinh vi. Đối với người thiếu kinh nghiệm nhìn bằng mắt thường rất khó phân biệt được, “nhưng với con mắt nhà nghề thì sẽ phát hiện những đường nét, vết ghép của keo dán sắt. Vì vậy, tốt nhất là người thích chơi cây cảnh nếu muốn mua cây nên nhờ người có kinh nghiệm chơi cây cảnh chọn mua để tránh bị lừa đảo. Người tiêu dùng nên cảnh giác để tránh bị tiền mất lại mang bực tức vào thân, nhất là dịp tết đến xuân về”.
