2024 - năm mưa bão bất thường, nắng nóng kỷ lục

TS Hoàng Phúc Lâm - Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia đưa ra những con số tổng kết tình hình thiên tai tại Việt Nam trong năm 2024 và dự báo xu thế thời tiết năm 2025.

Bão Yagi mạnh nhất trong 30 năm

Ông Lâm cho biết, năm 2024, trên Biển Đông xuất hiện 11 xoáy thuận nhiệt đới, trong đó có 10 cơn bão và 1 áp thấp nhiệt đới (ATNĐ), xấp xỉ trung bình nhiều năm.

5 cơn bão ảnh hưởng đến nước ta gồm: Bão số 2 (Prapiroon), bão số 3 (Yagi), bão số 4 (Soulik), bão số 6 (Trami) và bão số 7 (Yinxing).

"Đặc biệt, cơn bão Yagi đổ bộ vào Quảng Ninh - Hải Phòng với gió mạnh cấp 10-12, giật cấp 13-15. Trong đó, trạm Bãi Cháy ở độ cao 34m quan trắc được gió mạnh cấp 14, giật cấp 17. Các tỉnh Đông Bắc Bộ gió mạnh cấp 8-10, giật cấp 12-14. TP Hà Nội gió mạnh cấp 6-7, giật cấp 9.

Đây là cơn bão được đánh giá mạnh nhất trong vòng 30 năm gần đây", TS Hoàng Phúc Lâm thông tin.

Cột điện ở Cẩm Phả (Quảng Ninh) gãy đổ, nằm la liệt sau bão số 3. (Ảnh: Anh Đức)

Cũng theo Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia, trong năm 2024, cả nước xảy ra 22 đợt mưa lớn trên diện rộng. Trong đó, ảnh hưởng của bão số 3 và hoàn lưu sau bão, từ đêm 6/9 đến ngày 12/9, nhiều tỉnh thành miền Bắc hứng đợt mưa lũ lịch sử.

83/84 trạm đo ở Bắc Bộ, lượng mưa cao hơn 4-6 lần so với trung bình nhiều năm trong 10 ngày đầu tháng 9 như: Sa Pa (Lào Cai) 517mm, cao hơn 440%; Lục Yên (Yên Bái) 503mm, cao hơn 461%; Định Hóa (Thái Nguyên) 545mm, cao hơn 677%; Sơn Động (Bắc Giang) 386mm, cao hơn 488% so với trung bình nhiều năm cùng thời kỳ.

Đợt mưa này gây lũ lớn ở Bắc Bộ và sạt lở đất nghiêm trọng ở các tỉnh vùng núi, trung du.

Năm này, giá trị tổng lượng mưa tháng và lượng mưa ngày ở nhiều nơi vượt giá trị lịch sử trong chuỗi số liệu quan trắc cùng thời kỳ. Trong đó, tháng 9/2024, có 40 trạm khí tượng trên cả nước, tổng lượng mưa đo được vượt giá trị lịch sử, tập trung chủ yếu ở các tỉnh thành miền Bắc.

Cũng theo ông Lâm, năm 2024, tổng lượng mưa cả nước phổ biến 1.500-2.500mm, có nơi cao hơn, đặc biệt tại Trung Trung Bộ, TLM ghi nhận phổ biến 2.500-4.000mm, một số nơi trên 5.000mm như Nam Đông (Thừa Thiên Huế nay là TP Huế) 5.099mm, Trà My (Quảng Nam) 5.470mm.

Đông Bắc Bộ và Thanh Hóa tổng lượng mưa phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm 20-50%, có nơi cao hơn. Các tỉnh Nghệ An đến Thừa Thiên Huế và Nam Bộ phân bố mưa không đồng đều, có trạm cao hơn, có trạm thấp hơn nhiều năm khoảng 10-20% như Tây Hiếu (Nghệ An) thấp hơn 45% nhưng Đồng Hới (Quảng Bình) cao hơn 43%. Các khu vực khác tổng lượng mưa thấp hơn 10-30%.

Nắng nóng kỷ lục ở nhiều nơi

Năm 2024, cả nước xuất hiện 19 đợt nắng nóng diện rộng, ít hơn 1 đợt so với năm 2023, tuy nhiên số ngày nắng nóng trong một đợt kéo dài.

"Đợt nắng nóng dài nhất trong năm 2024 xảy ra ở miền Đông Nam Bộ với 70 ngày nắng nóng (8/3-16/5), nắng nóng diện rộng ở Nam Bộ kéo dài 47 ngày (29/3-14/5).

Cũng trong năm này, nhiều giá trị kỷ lục về nhiệt độ được ghi nhận từ tháng 1 đến tháng 12. Đặc biệt, theo thống kê vào tháng 4/2024 đã có 110/186 trạm quan trắc trên cả nước ghi nhận giá trị nhiệt độ cao nhất ngày vượt giá trị lịch sử. Trong đó, Đông Hà (Quảng Trị) nhiệt độ cao nhất ngày 28/4 đo được là 44 độ C, đây là giá trị cao nhất từ năm 1976 đến nay và lớn thứ 3 trong lịch sử đo đạc tại Việt Nam", TS Hoàng Phúc Lâm thông tin.

Năm 2024 xuất hiện 21 đợt không khí lạnh xâm nhập xuống nước ta và gây ra 4 đợt rét đậm, rét hại tại Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ. Trong đó, đợt không khí lạnh ngày 20/1 và tăng cường vào ngày 22/1 kết hợp với dòng xiết trong đới gió Tây trên cao đã gây ra rét đậm, rét hại kéo dài 1 tuần (22-29/1) ở Bắc Bộ và khu vực từ Thanh Hóa đến Quảng Bình. Thời kỳ từ 23-28/1, Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ rét hại. Một số nơi thuộc vùng núi cao Bắc Bộ xuất hiện băng giá như: Mẫu Sơn (Lạng Sơn), Phia Oắc (Cao Bằng)...

Tại trạm Mẫu Sơn đã quan trắc được nhiệt độ thấp nhất là -3 độ C, trên vịnh Bắc Bộ ghi nhận gió đông bắc mạnh cấp 7, giật cấp 9.

Ngoài ra, đợt không khí lạnh ngày 11/12 gây rét đậm diện rộng đầu tiên của mùa Đông Xuân năm 2024-2025 ở Bắc Bộ, vùng núi Bắc Bộ trời rét đậm, rét hại. Nhiệt độ thấp nhất trong đợt không khí lạnh này ở Bắc Bộ phổ biến 11-14 độ C, vùng núi cao có nơi dưới 7 độ C như: Sa Pa (Lào Cai) 6 độ C, Đồng Văn (Hà Giang) 5,2 độ C, Tam Đảo (Vĩnh Phúc) 6,2 độ C, Trùng Khánh (Cao Bằng) 5,6 độ C, Mẫu Sơn (Lạng Sơn) 3,2 độ C…

Theo phân tích của Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia, ảnh hưởng của trạng thái El Nino từ tháng 1-5, chuyển sang pha trung tính từ tháng 6-9, đến tháng 10-12/2024 duy trì ở pha trung tính nhưng nghiêng về pha lạnh, nền nhiệt độ trên phạm vi cả nước trong năm 2024 phổ biến cao hơn 0,5-1,5 C so với trung bình nhiều năm.

"Đặc biệt, tháng 4/2024, Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ nền nhiệt độ phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm 2-4 độ C, các khu vực khác cao hơn 1-2 độ C, có nơi cao hơn.

Nhiệt độ trung bình cả nước trong tháng 4 là 28 độ C, cao hơn 2,7 độ C so với trung bình nhiều năm và vượt giá trị lịch sử cũ vào tháng 4/2019 (27,2 độ C).

Với nhiệt độ trung bình năm trên cả nước là 24,87 độ C, cao hơn 1,1 độ C so với trung bình nhiều năm thì 2024 được ghi nhận là năm có mức nhiệt độ cao nhất trong chuỗi số liệu quan trắc", TS Hoàng Phúc Lâm nhấn mạnh.

Năm 2024, nhiều giá trị kỷ lục về nhiệt độ được ghi nhận. (Ảnh minh hoạ: Ngô Nhung)

Xu thế thời tiết năm 2025

Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thuỷ văn quốc gia cho cho biết, trong tháng 1-2/2025, không khí lạnh tiếp tục hoạt động mạnh và gây ra rét đậm, rét hại. Đề phòng băng giá, sương muối ở khu vực núi cao. Từ tháng 3, cường độ của không khí lạnh suy yếu dần.

Tháng 1-4, ít khả năng có bão/ATNĐ hoạt động trên khu vực Biển Đông và ảnh hưởng đến nước ta. Tháng 5-6/2025, hoạt động bão/ATNĐ trên Biển Đông và đổ bộ ở mức tương đương nhiều năm (trung bình nhiều năm trên Biển Đông 1,6 cơn, đổ bộ vào đất liền 0,3 cơn).

Ngoài ra, từ tháng 2-4/2025, nắng nóng trên cả nước khả năng xuất hiện xấp xỉ trung bình nhiều năm, tập trung ở Tây Bắc Bắc Bộ, Trung Bộ và Nam Bộ. Cường độ nắng nóng có thể ít gay gắt và ít kéo dài như năm 2024.

Tháng 5, nắng nóng tiếp tục xảy ra ở Nam Bộ và Tây Nguyên (giảm dần từ nửa cuối tháng 5) và có thể chấm dứt trong tháng 6. Tháng 5-6, nắng nóng lan dần sang phía Đông ở Bắc Bộ, khu vực Trung Bộ khả năng duy trì nhiều ngày nắng nóng.

Từ tháng 7-9, nắng nóng tiếp tục xảy ra ở Bắc Bộ và Trung Bộ.

"Nắng nóng và nắng nóng gay gắt năm 2025 trên cả nước khả năng nhiều hơn trung bình nhiều năm, đề phòng xảy ra nắng nóng gay gắt và đặc biệt gay gắt tại các tỉnh Bắc Bộ và Trung Bộ", TS Hoàng Phúc Lâm dự báo.

 https://vtcnews.vn/2024-nam-mua-bao-bat-thuong-nang-nong-ky-luc-ar920702.html