Vì sao nhiều trẻ em Trung Quốc mang họ mẹ

Khi Wang Rong sinh bé trai thứ hai, cô nhắc lại lời hứa của chồng trước khi cưới: Cho phép cô lấy họ của mình để đặt tên cho con. "Cha tôi có hai con gái và tôi không muốn gia đình mình hết người thừa tự. Tôi không muốn cha tôi thất vọng", cô tâm sự.

Từ năm 1979 đến 2016, Trung Quốc thi hành chính sách một con. Điều này dẫn đến tình trạng mất cân bằng giới trầm trọng. Ảnh: AFP.

Đặt tê con theo họ mẹ đang ngày càng trở nên phố biến tại các thành phố ở Trung Quốc. Đây là điều đi ngược lại truyền thống của đất nước này.

Do Trung Quốc thực hiện chính sách một con từ 1979 tới 2016, con gái cũng có nghĩa vụ bảo vệ tài sản và dòng dõi gia đình, nhiệm vụ mà trước đây chỉ dành cho con trai.

Chính sách một con đã thay đổi quan điểm của người Trung Quốc về người nối dõi nhưng phải đến khi nước này thay đổi luật, cho phép các cặp vợ chồng có thể có hai con thì xu hướng con cái được đặt tên theo họ mẹ mới nở rộ.

Hiện nay, một số cha mẹ đặt họ bố cho con đầu và họ mẹ cho con thứ. Theo thông tin từ văn phòng quản lý dân số thành phố Thượng Hải, vào năm 2018, 1 trong 10 trẻ được sinh ra ở thành phố này mang họ mẹ.

Một số cặp vợ chồng khác đặt tên cho con có cả họ cha và họ mẹ. Một nghiên cứu của Trung Quốc về tên của người dân vào năm 2019 cho thấy hơn 1,1 triệu người nước này có cả họ cha và mẹ, cao gấp 10 lần so với năm 1990.

"Khi chúng tôi sinh con trai đầu lòng, Trung Quốc đang thực hiện chính sách một con và chồng tôi khăng khăng đặt tên cho con theo họ bố vì đấy là truyền thống lâu đời", chị Wang, một nhân viên bảo hiểm, chia sẻ. "Nhưng đến năm 2016 khi nhà nước cho sinh con thứ hai thì tôi thấy cơ hội của mình đã tới".

Con trai đầu của chị là He Wenshi, 8 tuổi, mang họ bố còn con trai thứ, Wang Yunshi, mang họ mẹ.

Xu thế này có vẻ rất phổ biến và trong lớp của bé He Wenshi có một số bạn cũng mang họ mẹ.

"Cháu nó nghĩ em trai 2 tuổi mang họ khác cũng không có gì lạ và cháu cũng không hỏi bố mẹ lí do tại sao", chị Wang cho biết.

Luật pháp Trung Quốc cho phép đứa con sinh ra có thể được đặt tên theo họ cha hoặc họ mẹ nhưng đa số chỉ lấy theo họ cha. Ảnh minh họa: New York Times.

Vừa qua cư dân mạng Trung Quốc đã tranh cãi kịch liệt về việc liệu có nên tự động đặt tên cho một đứa trẻ khi sinh ra theo họ cha hay không. Cuộc tranh cãi nổ ra sau khi một phụ nữ tuyên bố ly dị chồng vì anh này không đồng ý đặt tên con theo họ mẹ.

"Mặc dù anh ấy là người chồng tốt, nhưng trong hôn nhân anh ấy vẫn có tất cả các đặc quyền trong đó cả việc đặt tên con trai theo họ của anh ấy", người phụ nữ này chia sẻ trên mạng xã hội. Câu chuyện của chị đã nhận được 47.000 lượt chia sẻ trước khi bị gỡ bỏ.

Ở Trung Quốc, phụ nữ vẫn giữ nguyên họ của mình sau khi kết hôn và luật pháp cho phép đứa trẻ được đặt tên theo họ cha hoặc họ mẹ nhưng đa số trẻ em được đặt tên theo họ cha.

Theo Liu Ye, nhà nghiên cứu về Trung Quốc tại Đại học King ở London, xu hướng đặt tên con theo họ mẹ ở Trung Quốc cho thấy sự chuyển dịch về "cán cân quyền lực" giữa chồng và vợ ở nước này.

Bà cho biết, những trường hợp phụ nữ đặt tên con theo họ mình thường là người kiếm nhiều tiền hơn hoặc có nền tảng gia đình giàu có hay quyền lực hơn chồng.

Là con một trong gia đình, những phụ nữ này được nuôi dạy "như một đứa con trai" và thường có cá tính mạnh mẽ hơn do được tiếp cận cơ hội giáo dục và nghề nghiệp ngang bằng với nam giới.

Theo một chuyên gia về tên gọi của Trung Quốc, cách đây 2.500 năm phụ nữ của các dòng họ quyền thế ở nước này cũng đặt tên con theo họ mẹ.

Việc đứa trẻ mang họ cha hay họ mẹ có ý nghĩa rất lớn đối với người phụ nữ Trung Quốc, đặc biệt ở các vùng nông thôn. Ở đó, nam giới có cơ hội thừa kế gia tài của gia đình nhiều hơn do họ được coi là người có thể "nối dõi tông đường".

Một cuộc khảo sát do Hiệp hội phụ nữ Trung Quốc thực hiện vào năm 2019 cho thấy, hơn 80% số phụ nữ ở các làng quê không có tên trong giấy tờ đất đai của gia đình. Điều đó có nghĩa là họ không có quyền lợi gì.

Tư tưởng trọng nam khinh nữ kéo dài nhiều thế kỷ cùng với chính sách một con đã dẫn tới tình trạng nhiều cặp vợ chồng quyết định phá thai nếu mang bầu bé gái. Hậu quả là vào năm 2018, tình trạng mất cân bằng giới tính ở Trung Quốc là 100 bé trai/88 bé gái.

Năm 2014, một địa phương thuộc tỉnh An Huy đã đề ra mức thưởng 1.000 tệ (khoảng 140 USD) cho gia đình nào đặt tên con theo họ mẹ. Chính sách này được đưa ra sau khi tỉnh này có tỷ lệ mất cân bằng giới tính cao nhất Trung Quốc với 172 bé trai/ 100 bé gái.

Sau 4 năm thực hiện, chính sách này giúp cải thiện tỷ lệ trên thành 114 bé trai/100 bé gái do các cặp vợ chồng nhận thấy con gái mình có thể kế thừa dòng dõi gia đình.

Mặc dù phụ nữ Trung Quốc đã có thu nhập và trình độ giáo dục cao hơn trước, họ vẫn bị truyền thống trọng nam khinh nữ cản trở khi đặt tên cho con mình. Theo nhà nghiên cứu Liu, thông thường, nếu con cả của một cặp vợ chồng là con trai thì bé sẽ lấy họ cha và đến bé thứ hai, người mẹ toàn quyền được đặt tên con theo họ mình.

Nhưng trong trường hợp bé đầu là gái và bé thứ hai là trai thì rất có khả năng hai vợ chồng sẽ tranh cãi kịch liệt về việc đặt tên bé theo họ cha hay họ mẹ. Và nếu hai vợ chồng chỉ có duy nhất một đứa con thì người mẹ sẽ gặp thách thức vô cùng lớn nếu muốn cho con theo họ mình.

"Có những quy định bất thành văn về vấn đề này", nhà văn Shen Liu cho hay. Chị đã từng muốn đặt tên cho con trai duy nhất của mình theo họ mẹ nhưng đã phải từ bỏ do sức ép quá lớn từ bố mẹ chồng.

Chị cũng nhận xét thêm: "Chưa có bình đẳng giới thực sự và đây lại là vấn đề của tư duy gia trưởng. Chỉ có điều, lần này vấn đề đó được mang vỏ bọc nữ quyền mà thôi".

Yếu tố ràng buộc Mỹ và Trung Quốc trong cuộc đối đầu khốc liệt

“Thủ phạm” khiến Trung Quốc gánh lũ lụt tồi tệ hàng năm

Đập Tam Hiệp không thể gánh hết lũ lụt, Trung Quốc thử cách mới