VEC đề xuất tự bố trí hơn 14.700 tỷ đồng mở rộng cao tốc TP.HCM-Long Thành

Mở rộng quy mô từ 8 - 10 làn xe

Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) vừa đề nghị Bộ GTVT giao nghiên cứu, thực hiện các bước chuẩn bị đầu tư mở rộng tuyến cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây.

Nêu rõ tính cấp thiết cần phải nghiên cứu đầu tư mở rộng dự án, VEC cho biết, dự án đường cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây được hoàn thành, đưa vào khai thác từ tháng 6/2016 với chiều dài khoảng 54 km.

Theo thống kê, từ khi đưa vào khai thác đến nay, lưu lượng phương tiện tham gia lưu thông trên tuyến liên tục tăng cao, trung bình khoảng 10,45%/năm.

Tính toán của tư vấn cho thấy, hiện trên tuyến cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, đoạn từ nút giao An Phú đến nút giao cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (Km0 - Km25+920) quy mô 4 làn xe đã mãn tải, nhu cầu thông qua hiện vượt 25% so với năng lực thông hành của tuyến và đến năm 2025 (dự án cao tốc Bến Lức - Long Thành đi vào khai thác) vẫn mãn tải.

Đoạn từ nút giao cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu đến nút giao cao tốc Dầu Giây - Phan Thiết quy mô 4 làn xe có thể khai thác ổn định đến năm 2030.

Đoạn từ nút giao Phan Thiết - Dầu Giây đến nút giao Dầu Giây quy mô 4 làn xe như hiện nay có thể khai thác ổn định đến năm 2040.

“Như vậy, với quy mô hiện tại của dự án, đoạn từ nút giao An Phú đến nút giao cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu không đáp ứng được nhu cầu vận tải trên tuyến. Đặc biệt, đến năm 2025, cảng hàng không quốc tế Long Thành đưa vào khai thác sử dụng, dự án sẽ không thể đáp ứng khả năng thông hành.

Do đó, việc nghiên cứu đầu tư mở rộng tuyến cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây đoạn Km0 - Km25+920 là cấp bách để phục vụ phát triển KT-XH cho cả vùng Đông Nam Bộ”, báo cáo nêu.

Đối với phạm vi được đánh giá cần thiết mở rộng, VEC kiến nghị nghiên cứu đầu tư mở rộng đoạn từ nút giao Vành đai 2 đến nút giao với đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (Km4+000 - Km25+920) tổng chiều dài khoảng 21,92 km.

Trong đó, đoạn tuyến từ nút giao Vành đai 2 đến nút giao Vành đai 3 (Km4+000 - Km8+770) đề xuất mở rộng quy mô lên 8 làn xe theo quy định tại Quyết định số 334 ngày 13/2/2007 của Bộ GTVT.

Đoạn tuyến từ nút giao Vành đai 2 đến nút giao với đường cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (Km8+770 - Km25+920) đề xuất mở rộng quy mô 10 làn xe theo quy hoạch tại Quyết định số 1454 ngày 1/9/2021 của Thủ tướng Chính phủ.

Theo khái toán sơ bộ, tổng mức đầu tư mở rộng đoạn tuyến Km4+000 - Km25+920 khoảng hơn 14.786 tỷ đồng (chưa bao gồm lãi vay trong thời gian xây dựng). Trong đó, chi phí xây dựng ước gần 10.800 tỷ đồng; chi phí GPMB gần 800 tỷ đồng; chi phí quản lý dự án, tư vấn và chi phí khác khoảng hơn 1.000 tỷ đồng; chi phí dự phòng hơn 2.100 tỷ đồng.

Riêng đoạn từ nút giao An Phú đến nút giao Vành đai 2 (Km0-Km4+000) và việc đầu tư mở rộng nút giao An Phú, VEC kiến nghị để TP.HCM đầu tư do đoạn tuyến này đã được VEC bàn giao cho UBND TP.HCM vận hành bảo trì và khai thác.

Khó đầu tư theo hình thức đối tác công - tư

Phân tích các phương án đầu tư dự án, theo VEC, việc đầu tư công sẽ có ưu điểm là triển khai ngay được dự án, đẩy nhanh được tiến độ (sử dụng vốn ngân sách nhà nước).

Thế nhưng, việc sử dụng ngân sách nhà nước sẽ làm tăng trần nợ công. Nhà nước lại đang tập trung nguồn lực để thực hiện dự án cao tốc Bắc - Nam và một số dự án trọng điểm khác. Khả năng bố trí ngân sách là rất khó.

Cũng theo phản hồi của Bộ GTVT, hiện, đề xuất sử dụng vốn ngân sách nhà nước là không khả thi. Bộ GTVT không còn vốn đầu tư công trung hạn giai đoạn 2021 - 2025 để bố trí.

“Nếu được bổ sung vốn ngân sách nhà nước cho dự án, thời gian hoàn thành dự án dự kiến vào quý 3/2027, không đáp ứng được nhu cầu cấp bách là phải hoàn thiện đồng bộ với dự án cảng hàng không quốc tế Long Thành và dự án cao tốc Bắc - Nam)”, VEC cho hay.

Đối với phương án đầu tư theo hình thức PPP (hợp đồng BOT hoặc BOO), VEC nhận định, đây là hình thức giúp nhân sách nhà nước không bị áp lực, song, khó khăn ở chỗ, hình thức này vẫn đòi hỏi bố trí nguồn vốn đầu tư công.

Việc đầu tư mở rộng thực hiện trên tuyến đường VEC đã đầu tư trong giai đoạn 1 nên sẽ khó phân chia sản lượng khai thác, không xác định được doanh thu, khó phân tách trách nhiệm quản lý, khai thác, vận hành, bảo trì và doanh thu thu phí.

Đối với hình thức BOO (Xây dựng - Sở hữu - Kinh doanh) là hợp đồng được ký giữa cơ quan nhà nước có thẩm quyền và nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án. Sau khi hoàn thành công trình, nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án sở hữu và được quyền kinh doanh công trình trong một thời hạn nhất định.

Như vậy, quá trình xây dựng dự án, chuẩn bị đầu tư, thương thảo, ký kết hợp đồng BOO sẽ gặp khó khăn do tiềm ẩn xung đột giữa VEC và nhà đầu tư.

Trường hợp VEC tham gia thực hiện đầu tư BOO thì phải liên kết với nhà đầu tư khu vực tư nhân để đáp ứng quy định hiện hành. Tuy nhiên, với phương án hòa chung dòng tiền 5 dự án của VEC hiện nay, nhà đầu tư khu vực tư nhân cùng tham gia thì không thể hòa chung dòng tiền với 4 dự án còn lại,…

Với hình thức đầu tư PPP, thời gian hoàn thành, đưa dự án vào khai thác cũng được dự kiến vào quý 3/2027 do phải đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư (dự kiến khoảng 1 năm) và thực hiện bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021 - 2025 đối với phần vốn nhà nước tham gia dự án.

“Riêng trường hợp thực hiện loại hợp đồng O&M (Kinh doanh - Quản lý) việc huy động vốn sẽ có tính khả thi cao nhưng Luật PPP và các văn bản hướng dẫn thi hành hiện còn nhiều quy định chưa cụ thể dẫn đến khó khăn trong quá trình thực hiện.

Ở hình thức này, nhà nước đầu tư dự án, sau khi hoàn thành sẽ lập phương án nhượng quyền thu phí và nhà đầu tư phải thanh toán một lần với số tiền lớn”, VEC nêu ý kiến và cho rằng, phương án VEC tự đầu tư theo hình thức tự huy động vốn sẽ đảm bảo thời gian triển khai dự án nhanh chóng, đáp ứng tiến độ đưa vào sủ dụng từ quý 1/2026.

Hơn nữa, VEC đã thực hiện đầu tư và đang khai thác dự án giai đoạn 1, việc thực hiện và khai thác đoạn tuyến mở rộng sẽ tránh được việc xung đột lợi ích.

Phương án này cũng không phải báo cáo Quốc hội về việc chấp thuận chủ trương đầu tư, rút ngắn được thời gian thực hiện dự án.

VEC đã hoàn thành, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt đề án chủ trương về phương án tái cơ cấu VEC, trong đó kiến nghị tăng vốn điều lệ giai đoạn 2022 - 2025 theo lộ trình trên cơ sở nguồn vốn nhà nước đã đầu tư vào 5 dự án của VEC.

Theo đó, vốn điều lệ của VEC dự kiến tăng lên hơn 49.562 tỷ đồng đảm bảo khả năng tiếp cận các nguồn vốn để thực hiện đầu tư các dự án.

Trên cơ sở phân tích, VEC kiến nghị Bộ GTVT chấp thuận cho VEC được nghiên cứu đầu tư mở rộng dự án cao tốc TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây theo hình thức tự huy động vốn để thực hiện.