Trẻ sơ sinh bị rung lắc nguy hiểm thế nào?

Theo Tiến sĩ, bác sĩ Đoàn Thị Mai - Giảng viên khoa Y, trường Đại học Phenikaa, hội chứng rung lắc (Shaken baby syndrome – SBS) hay còn được gọi là chấn thương đầu kiểu ngược đãi (Abusive Head Trauma) là một dạng chấn thương đầu và não nghiêm trọng xảy ra ở trẻ sơ sinh hoặc trẻ nhỏ khi bị rung lắc mạnh.

Hội chứng này thường do việc rung lắc mạnh nhằm dỗ cho trẻ bớt khóc, hoặc những động tác đơn giản khi chơi đùa nhưng làm thay đổi tư thế trẻ nhanh đột ngột như: trẻ đang nằm được bế thốc dậy, tung cao trẻ, bồng trẻ đưa lên đưa xuống nhanh, nhấc bổng trẻ lên cao làm máy bay… đều có thể gây nguy hại đến trẻ dù chỉ với thời gian ngắn.

Ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, trọng lượng đầu trẻ chiếm khoảng 25% trọng lượng cơ thể, não bộ chưa phát triển nhiều. Khi bị rung lắc mạnh, nhất là động tác tung hứng, quay vòng tròn mạnh... sẽ rất dễ làm tổn thương não và các mạch máu trong não, dẫn đến phù và tăng áp lực nội sọ

Bác sỹ Mai cho biết, trẻ bị hội chứng rung lắc thường có các dấu hiệu như: Rối loạn tri giác ở nhiều mức độ; Lừ đừ, vật vã, hoặc hôn mê; Co giật; Nôn; Bú kém hoặc bỏ bú; Nhịp thở chậm và bất thường; Thóp phồng; Ngoài ra, trẻ bị thương tổn liên quan đến bạo lực như bầm tím mặt, da đầu, cánh tay, lưng hoặc bụng…

Các tổn thương não sẽ để lại nhiều di chứng thần kinh lâu dài cho trẻ. Tổn thương nhẹ có thể làm cho trẻ chậm phát triển tinh thần, mất khả năng nói năng lưu loát, giảm khả năng học tập… Nếu tổn thương nặng có thể gây xuất huyết võng mạc mắt, giảm thị lực hoặc mù, liệt thần kinh, co giật, thậm chí gây tử vong.

Để chẩn đoán chính xác tình trạng bệnh, sau khi hỏi về các triệu chứng và quá trình bệnh của trẻ, bác sĩ sẽ thăm khám lâm sàng để đánh giá vị trí tổn thương và khám mắt nhằm kiểm tra các chấn thương ở mắt và xuất huyết võng mạc. Sau đó trẻ sẽ được làm các xét nghiệm cần thiết để kiểm tra các dấu hiệu tổn thương não giúp xác nhận chẩn đoán, bao gồm: Chụp cắt lớp vi tính (CT scanner); Chụp cộng hưởng từ (MRI); Chụp X-quang xương: để tìm kiếm các xương bị gãy như cột sống, xương sườn và hộp sọ; Xét nghiệm máu... để loại trừ các nguyên nhân tiềm ẩn khác.

Các tổn thương não sẽ để lại nhiều di chứng thần kinh lâu dài cho trẻ, nếu nặng có thể gây xuất huyết võng mạc mắt, giảm thị lực hoặc mù… (Ảnh minh hoạ)

Khi trẻ xuất hiện những dấu hiệu nghi ngờ trẻ mắc hội chứng rung lắc, phụ huynh cần:

-  Gọi xe cấp cứu, không nên vận chuyển bằng các phương tiện thông thường.

-  Không bế xốc trẻ lên, hay cố gắng lắc thêm làm cho trẻ tỉnh lại, không cho trẻ ăn, bú.

-  Nếu trẻ ngừng thở trước khi có cấp cứu hỗ trợ, cần phải tiến hành hô hấp nhân tạo.

-  Nếu chấn thương cổ nên cố định cổ và tránh xoay trở trẻ

-  Nếu trẻ nôn và không có chấn thương cổ, cần xoay nhẹ đầu trẻ về một bên để tránh sặc và ngừng thở.

Trường hợp trẻ bị hội chứng rung lắc, tại bệnh viện, các bác sỹ sẽ phải xem xét các thương tổn và quyết định một số điều trị như phẫu thuật cầm máu, dẫn lưu để làm giảm áp lực, thuốc chống co giật…

Khi trẻ có di chứng, cần tiến hành tập vật lý trị liệu, phục hồi chức năng, dùng liệu pháp tâm lý liệu pháp, liệu pháp ngôn ngữ theo hướng dẫn của bác sĩ điều trị.

Hội chứng rung lắc ở trẻ là tình trạng hoàn toàn có thể đề phòng được. Những phương pháp sau có thể giúp ích cho phụ huynh trong việc phòng ngừa hội chứng rung lắc ở trẻ:

- Bố mẹ và người thân cần tránh những động tác xoay chuyển đầu trẻ một cách đột ngột như: rung lắc nôi mạnh đối với trẻ nhỏ.

- Không bao giờ bế thốc ngược; không xốc vác trẻ gấp gáp; không tung hứng trẻ khi nô đùa; không tát, đánh vào tai, vào đầu, vào mặt trẻ.

- Khi trẻ khóc, nên tìm nguyên nhân, xem trẻ có bị đói, bị sốt, côn trùng cắn hoặc bệnh lý khác hay không.

- Không nên để người tức giận bế ẵm trẻ, luôn kiểm tra kĩ lưỡng sự an toàn trước khi đưa trẻ cho người khác chăm sóc hoặc ở nhà trẻ. Và đảm bảo các thành viên trong gia đình và người chăm sóc khác cũng nhận thức được sự nguy hiểm của hội chứng rung lắc ở trẻ.

- Phải tìm cách giảm bớt căng thẳng khi con khóc trong thời gian dài. Hãy nhờ gia đình hoặc bạn bè giúp đỡ khi cảm thấy mất kiểm soát.

- Phụ huynh nên tham gia các lớp giáo dục nhằm hiểu hơn về sự nguy hiểm của việc rung lắc và có thêm kinh nghiệm trong dỗ trẻ quấy khóc và quản lý căng thẳng

Hiện có rất nhiều cảnh báo về thói quen rung lắc bé, hành động vô ý này có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ. Không ít trường hợp trẻ phải nhập viện trong tình trạng nguy kịch, có thể ảnh hưởng đến tính mạng hoặc để lại di chứng nặng nề.

 https://vtc.vn/tre-so-sinh-bi-rung-lac-nguy-hiem-the-nao-ar796815.html