Trong tiểu thuyết Tam Quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, có năm vị quân sư được nhắc đến như biểu tượng của trí tuệ và chiến lược.
1. Gia Cát Lượng – Ngọa Long xuất quỷ nhập thần
Gia Cát Lượng (181–234), tự Khổng Minh, hiệu Ngọa Long, là công thần khai quốc và Thừa tướng của nhà Thục Hán. Ông được xem là hình mẫu quân sư toàn năng với tài nhìn xa trông rộng, trí tuệ siêu việt và lòng trung nghĩa tuyệt đối.

Gia Cát Lượng được xem là hình mẫu quân sư toàn năng với tài nhìn xa trông rộng, trí tuệ siêu việt và lòng trung nghĩa tuyệt đối. (Ảnh: Sohu)
Trong Tam Quốc diễn nghĩa, Gia Cát Lượng hiện lên như bậc thần cơ diệu toán, am hiểu thiên văn – địa lý, giỏi dùng người, giỏi dụng mưu. Những chiến thuật do ông sáng tạo như “Bát trận đồ”, “Mộc ngưu lưu mã” hay “Liên nỏ” trở thành biểu tượng của tài thao lược thời cổ. Người đời còn truyền rằng, chính ông là người phát minh ra đèn trời hay còn gọi là Khổng Minh đăng và món bánh bao.
Ông cũng nổi danh với hàng loạt kế sách kinh điển: “mượn gió Đông”, “thuyền cỏ mượn tên”, “không thành kế”. Nhưng trên hết, “Long Trung đối sách” là bản kế hoạch định hình thế chân vạc Tam Quốc được coi là minh chứng cho tầm nhìn vượt thời đại của ông. Nhiều học giả còn đặt Gia Cát Lượng ngang hàng với Tôn Tử, tác giả Binh pháp Tôn Tử, như hai đỉnh cao chiến lược của lịch sử Trung Hoa.
2. Bàng Thống – Phụng Sồ ngang tài Khổng Minh
Bàng Thống (177–213), tự Sĩ Nguyên, hiệu Phụng Sồ, tuy không nổi tiếng bằng Gia Cát Lượng trong dân gian, song với giới trí thức đương thời, ông được đánh giá là người có tài năng tương đương. Danh sĩ Tư Mã Huy từng nói: “Được một trong hai người Ngọa Long hoặc Phụng Sồ thì có thể định hưng thiên hạ.”

Bàng Thống là mưu sĩ quan trọng của Lưu Bị. (Ảnh: Sohu)
Bàng Thống là mưu sĩ quan trọng của Lưu Bị, góp công lớn trong nhiều chiến dịch. Đặc biệt trong trận Xích Bích, ông được cho là người hiến kế “liên hoàn thuyền” là mưu kế khiến Tào Tháo ghép các chiến thuyền lại với nhau, để rồi bị Chu Du dùng hỏa công thiêu rụi toàn bộ thủy quân. Nhờ mưu kế ấy, liên quân Thục – Ngô mới giành được chiến thắng lẫy lừng trước 83 vạn đại quân của Tào Tháo.
3. Tư Mã Ý – người đặt nền móng cho nhà Tấn
Tư Mã Ý (179–251), tự Trọng Đạt, là mưu thần kiệt xuất phục vụ nước Tào Ngụy. Không chỉ là chiến lược gia, ông còn là nhà chính trị có tầm nhìn xa, biết ẩn nhẫn chờ thời. Trong suốt sự nghiệp, Tư Mã Ý từng dẹp loạn Công Tôn Uyên, trấn áp Vương Lăng, đồng thời củng cố quyền lực cho triều Ngụy.

Tư Mã Ý từng dẹp loạn Công Tôn Uyên, trấn áp Vương Lăng, đồng thời củng cố quyền lực cho triều Ngụy. (Ảnh: Sohu)
Điều đáng nói là, nhờ năng lực tổ chức và tính toán thận trọng của ông, hai người con Tư Mã Sư và Tư Mã Chiêu sau này dễ dàng thao túng triều chính, mở đường để cháu nội ông là Tư Mã Viêm lên ngôi, sáng lập nhà Tấn, thống nhất Trung Hoa. Với giới sử học, Tư Mã Ý là hình mẫu của nhà chiến lược biết chờ thời, dùng mưu hơn dùng sức, giỏi che giấu dã tâm cho đến phút cuối cùng.
4. Chu Du – bậc anh tài của Đông Ngô
Chu Du (175–210), tự Công Cẩn, là danh tướng và khai quốc công thần của Đông Ngô. Trong tiểu thuyết, ông được khắc họa là người văn võ toàn tài, tính tình cương trực nhưng có phần hiếu thắng.

Chu Du được khắc họa là người văn võ toàn tài, tính tình cương trực nhưng có phần hiếu thắng. (Ảnh: Sohu)
Chiến công hiển hách nhất của Chu Du chính là trận Xích Bích là một trong những trận hải chiến vĩ đại nhất lịch sử Trung Hoa. Ông chỉ huy quân Ngô phối hợp với Lưu Bị, sử dụng hỏa công đánh tan đại quân Tào Tháo, tạo nên thế chân vạc giữa ba nước Ngụy – Thục – Ngô.
Dù Tam Quốc diễn nghĩa có phần bi kịch hóa số phận Chu Du khi để ông “tức chết vì Gia Cát Lượng”, song thực tế, tài năng quân sự của ông được giới nghiên cứu đánh giá rất cao, đặc biệt ở khả năng tổ chức và điều binh khiển tướng.
5. Quách Gia – “bộ não” của Tào Tháo
Quách Gia (170–207), tự Phụng Hiếu, là mưu sĩ chủ chốt của Tào Tháo và là người được xem như linh hồn chiến lược của tập đoàn Tào Ngụy. Dù qua đời khi mới hơn 30 tuổi, ông vẫn để lại dấu ấn lớn trong nhiều chiến dịch quân sự quan trọng.

Quách Gia đã hiến nhiều kế mưu giúp Tào Tháo đánh bại Lã Bố, Viên Thiệu và bộ tộc Ô Hoàn. (Ảnh: Sohu)
Nhờ tài nhìn xa và khả năng dự đoán chính xác, Quách Gia hiến nhiều kế mưu giúp Tào Tháo đánh bại Lã Bố, Viên Thiệu và bộ tộc Ô Hoàn. Chính ông là người khuyên Tào Tháo tiến công phương Bắc, củng cố thế lực và hoàn thành thống nhất Hà Bắc – bàn đạp quan trọng cho tham vọng bá nghiệp sau này.
5 vị quân sư này gồm Gia Cát Lượng, Bàng Thống, Tư Mã Ý, Chu Du và Quách Gia không chỉ là biểu tượng của trí tuệ thời loạn mà còn là minh chứng cho vai trò quyết định của chiến lược và mưu lược trong lịch sử. Họ là những người đứng sau ánh hào quang của các đế vương, góp phần định hình cục diện Tam Quốc vốn một thời đại mà “một kế sách có thể đổi thay thiên hạ”.
Ngày đăng: 21:10 | 13/10/2025
Quốc Thái(Nguồn: Sohu) / VTC News