Tình báo Mỹ có thể theo kịp tốc độ phát triển vũ khí của Trung Quốc?

Trung Quốc đang đẩy mạnh chương trình phát triển vũ khí với tốc độ chóng mặt, công bố hàng loạt tên lửa mới, hệ thống chiến đấu mặt đất, tàu chiến, đồng thời mở rộng mạnh mẽ bộ ba hạt nhân. Trong vài tháng gần đây, Bắc Kinh liên tục trình làng nhiều trang bị mới, đặc biệt trong lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng hồi tháng 9, khiến giới quan sát quốc tế phải chú ý.

Tuy nhiên, nổi bật nhất là những bước tiến trong lĩnh vực không chiến, với máy bay không người lái từ nhỏ đến siêu lớn, các dòng tiêm kích J-XDS và J-36 không đuôi, cùng những phiên bản biến thể lạ mắt, thậm chí thử nghiệm tiêm kích tàng hình trên tàu sân bay mới.

Máy bay J-XDS của Tập đoàn máy bay Thẩm Dương. Ảnh X

Mức độ thực tế của những chương trình này và bao nhiêu trong số đó chỉ nhằm đánh lạc hướng tình báo nước ngoài vẫn chưa rõ, nhưng dựa trên tiền lệ, hầu hết không phải là “mồi nhử”.

Với hàng loạt công nghệ xuất hiện công khai và còn nhiều hơn nữa đang được phát triển bí mật, đặc biệt trong bối cảnh xung đột ở Ukraine vẫn diễn ra, một câu hỏi quan trọng được đặt ra: liệu hệ thống tình báo Mỹ có đủ năng lực để xử lý đồng thời khối lượng thông tin khổng lồ này?

Không kể thời Chiến tranh Lạnh, chưa từng có thời điểm nào mà nhiều tiến bộ quân sự và chương trình vũ khí của đối thủ dồn dập như hiện nay. Việc các cơ quan tình báo Mỹ có đủ khả năng theo dõi, phân tích và duy trì hiệu quả lâu dài là vấn đề đang được giới chuyên gia tranh luận.

Thách thức với tình báo Mỹ

Theo ông Timothy Heath, nhà nghiên cứu cấp cao tại RAND Corporation, kho vũ khí hiện đại và đang phát triển của Trung Quốc đặt ra thách thức không nhỏ cho tình báo Mỹ.

Trong khi Mỹ có năng lực thu thập thông tin khá tinh vi khi hệ thống vũ khí được triển khai, việc dự đoán trước các chương trình đang phát triển lại khó khăn hơn nhiều do tính bí mật của các chương trình Trung Quốc. Một số loại vũ khí như tàu chiến dễ theo dõi vì chỉ được đóng ở vài địa điểm cố định, trong khi tên lửa, hệ thống năng lượng định hướng hay công nghệ cao lại nhỏ, khó phát hiện, khiến việc thu thập thông tin phức tạp hơn.

Máy bay không người lái CS-5000T. Ảnh Getty Images

Ông Heath nhấn mạnh thêm: “Thách thức còn lớn hơn là làm thế nào để phát triển biện pháp đối phó với những vũ khí này. Công nghệ Trung Quốc đã tiến bộ rõ rệt, nhiều hệ thống chỉ thua Mỹ về mặt số lượng và công nghệ tối tân. Những tên lửa chống hạm siêu thanh, hệ thống phòng không tiên tiến, tiêm kích tàng hình đều yêu cầu chi phí và công nghệ khổng lồ để chế áp, nhưng chưa chắc Mỹ có thể phản ứng hiệu quả”.

Trong khi đó, một số hình ảnh vệ tinh gần đây hé lộ tàu sân bay thế hệ mới Type 004 đang được đóng tại Dalian, tỉnh Liêu Ninh, có thể là tàu sân bay thứ tư của Trung Quốc. Mặc dù vẫn còn nhiều câu hỏi về cấu trúc chính xác, nhưng rõ ràng là Bắc Kinh không ngừng mở rộng hải lực.

Dò đường giữa thực và ảo

Brad Bowman, giám đốc cao cấp tại Trung tâm Sức mạnh Quân sự và Chính trị thuộc FDD, cho rằng việc phân biệt các hệ thống vũ khí thật sự với những vũ khí chỉ mang tính chất phô trương là nhiệm vụ khó khăn nhưng cần thiết.

“Mỹ cần một cộng đồng tình báo lớn, hiệu quả và được tài trợ tốt để hiểu đối thủ, ý định và khả năng quân sự của họ, từ đó các nhà hoạch định chính sách mới ra quyết định chính xác”, ông Bowman nhấn mạnh.

Hình ảnh đầu tiên có thể tìm thấy về tàu sân bay thế hệ tiếp theo của Trung Quốc, thường được gọi là Type 004. (Ảnh: Google Earth)

Đối với các cuộc diễu binh, thông điệp không chỉ hướng đến Washington mà còn gửi tới đồng minh, người dân Trung Quốc và các đối tác chiến lược như Nga, Iran, Triều Tiên. Sự đối lập giữa khả năng quân sự Trung Quốc tăng nhanh chóng mặt và các vấn đề nội bộ của Mỹ, từ chính quyền đến ngân sách, càng làm nổi bật thách thức mà cộng đồng tình báo Mỹ đang đối mặt.

Zack Cooper, học giả cao cấp tại Viện Nghiên cứu Mỹ, nhận định: nhiều hệ thống mới là điều được dự đoán từ trước, đặc biệt là máy bay không người lái và tên lửa tầm xa. Ông cho rằng tình báo Mỹ không bị quá tải bởi dù lượng vũ khí lớn, nhưng chỉ có một vài hệ thống thực sự mới và lực lượng phân tích đủ để theo dõi.

Christopher Miller, cựu quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ, lại nhấn mạnh việc ưu tiên thông tin mới giữa nhiều yêu cầu từ các cơ quan khác nhau mới là thách thức thực sự. Ông cho rằng số lượng chương trình không phải là vấn đề lớn, mà là cách phân bổ nguồn lực hiệu quả để theo dõi và phân tích.

Trung Quốc đang tạo ra một làn sóng vũ khí mới với tốc độ chưa từng thấy, từ tiêm kích tàng hình, UAV, tên lửa siêu thanh đến hải lực mạnh mẽ, đặt cộng đồng tình báo Mỹ vào thử thách lớn. Việc theo dõi, phân tích và dự đoán các hệ thống này sẽ đòi hỏi nguồn lực, chuyên môn và thời gian, nhưng theo giới chuyên gia, Mỹ vẫn đủ khả năng đáp ứng nếu tập trung và ưu tiên hợp lý. Cuộc chạy đua công nghệ quân sự giữa Mỹ và Trung Quốc chắc chắn còn kéo dài, định hình tương lai chiến lược ở châu Á - Thái Bình Dương.