Thực hiện thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và phong trào Hamas: Phía trước vẫn còn nhiều thách thức

Tuy nhiên, phía trước vẫn còn nhiều thách thức như quyền quản lý Gaza, khả năng giải trừ vũ khí của Hamas, phạm vi rút quân của Israel, các kế hoạch tái thiết dài hạn. Nhiều nhà phân tích cho rằng, lệnh ngừng bắn chỉ là khởi đầu và nguy cơ tái diễn xung đột vẫn hiện hữu.

Đêm 9-10, nội các Israel đã phê chuẩn thỏa thuận ngừng bắn. Theo đó, giao tranh sẽ tạm dừng trong 24 giờ, với khả năng gia hạn nếu cả hai bên tuân thủ các điều kiện. Hamas đồng ý thả khoảng 20 con tin Israel trong vòng 72 giờ đầu tiên cùng với hài cốt của những con tin đã chết, trong khi Israel sẽ trả tự do cho khoảng 2.000 tù nhân Palestine theo từng giai đoạn.

Các cơ quan viện trợ nhân đạo đã công bố kế hoạch tăng cường hoạt động cứu trợ ngay khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực. Liên hợp quốc đang chuẩn bị hàng trăm xe tải chở thực phẩm, vật tư y tế, nhiên liệu và vật liệu trú ẩn để đưa vào Gaza. Các quan chức viện trợ cho biết, việc bảo đảm các tuyến đường tiếp cận an toàn và giảm thiểu trở ngại hành chính là yếu tố then chốt cho sự thành công của những nỗ lực này.

Mỹ sẽ đóng vai trò giám sát và hỗ trợ trong suốt thời gian ngừng bắn. Khoảng 200 nhân viên nước này sẽ được triển khai làm quan sát viên, hỗ trợ điều phối hậu cần, phân phối hàng viện trợ... Washington đã thiết lập một trung tâm điều phối để tạo điều kiện thuận lợi cho việc liên lạc giữa các bên và các tổ chức quốc tế tham gia hoạt động nhân đạo. Trong một bài phát biểu hiếm hoi trên truyền hình, Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas đã mô tả lệnh ngừng bắn là một "thời khắc lịch sử", bày tỏ hy vọng rằng bạo lực sẽ không tái diễn. Trong khi Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nhấn mạnh rằng, bất kỳ hành vi vi phạm nào của Hamas sẽ dẫn đến phản ứng ngay lập tức.

Bất chấp những lời tán dương, phản ứng của cộng đồng quốc tế vẫn đan xen giữa lạc quan thận trọng. Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres hoan nghênh thỏa thuận và kêu gọi tất cả các bên liên quan "tuân thủ đầy đủ" những điều khoản của văn kiện này. Bởi lẽ, thỏa thuận ngừng bắn đã liên kết rõ ràng giữa việc trao đổi con tin và tù nhân với việc ngừng giao tranh, rút quân và tăng cường viện trợ nhân đạo. Do vậy, thành công của thỏa thuận phụ thuộc rất nhiều vào sự tuân thủ của cả hai bên. Tuy nhiên, sự ngờ vực lịch sử giữa Israel và Hamas vẫn chưa được khỏa lấp. Trong khi Israel sẵn sàng tiếp nhận tất cả con tin, bao gồm cả những người đã chết, Hamas vẫn kêu gọi các quốc gia trung gian bảo đảm Chính phủ Israel rút quân về ranh giới đã thỏa thuận và thực hiện đầy đủ lệnh ngừng bắn. Nhà phân tích chính trị Mustafa Ibrahim ở Gaza cảnh báo rằng, thử thách lớn sẽ đến sau cuộc trao đổi tù nhân, vì Hamas sẽ mất đi một quân bài đàm phán quan trọng, trong khi vấn đề vũ khí và quyền quản lý Gaza vẫn chưa được giải quyết.

Một ủy ban Palestine phi chính trị, mang tính kỹ trị, được giám sát bởi một cơ quan chuyển tiếp quốc tế là Hội đồng Hòa bình, như Tổng thống Mỹ đã đề xuất trong “Kế hoạch hòa bình 20 điểm cho Gaza”, đã vấp phải sự hoài nghi. Lực lượng Hamas và các phe phái Palestine khác vẫn chưa chấp nhận mô hình này.

Mặt khác, theo giới phân tích, kế hoạch hòa bình của Tổng thống Donald Trump đã tránh đề cập tới việc thực hiện giải pháp hai nhà nước - được công nhận rộng rãi và là con đường khả thi duy nhất dẫn đến hòa bình lâu dài trong khu vực. Về vấn đề này, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị cho rằng, phải thúc đẩy lệnh ngừng bắn toàn diện ở Gaza với tinh thần cấp bách nhất để giảm bớt thảm họa nhân đạo hiện nay; đồng thời, thực sự thực hiện nguyên tắc "người Palestine quản lý Palestine" và kiên quyết ủng hộ giải pháp hai nhà nước, huy động sự đồng thuận quốc tế lớn hơn và hình thành lập trường thống nhất hơn.

Một lệnh ngừng bắn thành công là cần thiết, nhưng không phải là bước cuối cùng. Bước tiếp theo phải chuyển từ ngừng bắn sang hòa bình với sự tham gia của các cường quốc khu vực, các bên liên quan. Và quan trọng nhất là hiện thực hóa khát vọng chính đáng của người Palestine và Israel về an ninh cũng như sự chung sống hòa bình. Bất kỳ thỏa thuận quản trị hay tái thiết nào sau chiến tranh cũng cần tôn trọng ý chí của người dân Palestine, bảo vệ các quyền hợp pháp của dân tộc Palestine. Nếu có sự tham gia toàn diện như vậy, cộng đồng quốc tế mới có thể hy vọng chấm dứt vòng xoáy bạo lực và đau khổ ở Gaza.