Tăng cường “hậu kiểm”, xử lý nghiêm vi phạm về chất lượng hàng hóa

Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch nước Lương Cường tham dự; Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì phiên họp.

“Hậu kiểm” gắn với kiểm tra, giám sát

Thảo luận tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Thị Hà (Đoàn Bắc Ninh) cho rằng cần đẩy mạnh thực hiện chuyển từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” gắn với kiểm tra, giám sát, quy định rõ lĩnh vực nào phải “tiền kiểm” và lĩnh vực nào phải “hậu kiểm”. Nguyên tắc quản lý trong dự thảo Luật vẫn thiên về biện pháp quản lý “tiền kiểm”. Đại biểu cho rằng thử nghiệm sản phẩm cuối cùng không phải là biện pháp quản lý có hiệu quả chất lượng sản phẩm, hàng hóa.

“Vụ việc 600 sản phẩm sữa giả vừa qua, mặc dù đã được lấy mẫu thử nghiệm, đánh giá phù hợp với tiêu chuẩn và quy chuẩn trước khi lưu hành nhưng sau đó người sản xuất đã không sản xuất theo đúng như mẫu ban đầu, còn cơ quan quản lý nhà nước thì không kiểm tra, giám sát đầy đủ”, đại biểu Đoàn Bắc Ninh nói.

Về phân loại hàng hóa theo cấp độ rủi ro (thấp, trung bình, cao), đại biểu Nguyễn Duy Thanh (Đoàn Cà Mau) nhận định đây là căn cứ để người sản xuất lựa chọn biện pháp kiểm soát chất lượng và an toàn sản phẩm phù hợp và nhà nước đưa ra chế độ kiểm tra (tần suất kiểm tra) tương thích, chủ yếu trong khâu “hậu kiểm” là cần thiết. Tuy nhiên, đại biểu cho rằng dự thảo Luật lại quá tập trung ở khâu “tiền kiểm” bằng các biện pháp công bố hợp quy cho từng nhóm sản phẩm, vấn đề đang còn nhiều tranh cãi là không phù hợp và còn xem nhẹ các biện pháp “hậu kiểm”. “Công tác hậu kiểm mới là biện pháp quan trọng của nhà nước nhằm bảo đảm chỉ các sản phẩm có chất lượng và an toàn mới được phép lưu hành”, đại biểu nói.

Cùng quan tâm đến phân loại hàng hóa theo cấp độ rủi ro, đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Đoàn Hà Nội) đề nghị cần ban hành danh mục hàng hóa có mức độ rủi ro trung bình và cao ngay sau Luật có hiệu lực, bảo đảm tính đồng bộ và khả thi. Đại biểu cho rằng, toàn bộ các quy định về kiểm tra, thanh tra, xử lý vi phạm lại chưa sửa đổi tương xứng với đòi hỏi cấp thiết của thực tế với cơ chế “hậu kiểm” chủ động, hiệu quả, khả thi.

“Hiện nay số lượng sản phẩm, hàng hóa thực hiện công bố hoặc tự công bố hợp quy chất lượng ngày càng tăng, trong khi đội ngũ làm công tác hậu kiểm còn mỏng, phương tiện kỹ thuật hạn chế. Công tác hậu kiểm còn mang tính hình thức, bị động; thiếu cơ chế phân tích rủi ro, kết nối dữ liệu, giám sát cảnh báo; chưa có cơ chế huy động xã hội hóa vào công tác này”, đại biểu nói.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) nêu quan điểm, thực tế có tình trạng “tiền kiểm không kiểm soát nổi mà hậu kiểm lại lơ là”, dẫn đến thời gian qua người tiêu dùng sử dụng các hàng hóa kém chất lượng. “Nhiều bộ, ngành ngoài công tác quản lý nhà nước cũng phải chịu trách nhiệm kiểm tra chất lượng sản phẩm hàng hóa, đặc biệt là hậu kiểm nhằm lấy lại niềm tin của người tiêu dùng”, đại biểu nói.

Hàng hóa nội địa cần được kiểm soát chặt chẽ

Quan tâm đến chất lượng hàng hóa lưu thông trên thị trường nội địa, đại biểu Nguyễn Thị Sửu (Đoàn thành phố Huế) cho rằng quy định như dự thảo Luật tiềm ẩn nhiều rủi ro. Đại biểu đặt vấn đề, hàng hóa sản xuất để xuất khẩu có “vấn đề” bị trả về, họ chỉ cần thỏa mãn tiêu chuẩn kỹ thuật là được phép bán ra thị trường nội địa. Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng lợi dụng các “lỗ hổng” trong hệ thống kiểm nghiệm, giám sát chất lượng chưa đồng bộ, nhà sản xuất đưa hàng xuất khẩu tồn, bị trả về, hàng kém chất lượng vào lưu thông nội địa.

“Những vấn đề này sẽ tác động xấu đến niềm tin và sức cạnh tranh của hàng hóa nội địa”, đại biểu lo ngại và đề xuất chỉ cho phép lưu thông trên thị trường nội địa nếu hàng hóa đáp ứng đủ quy chuẩn kỹ thuật tương ứng với các yêu cầu quản lý của pháp luật chuyên ngành và các quy định pháp luật có liên quan của Việt Nam đối với hàng hóa lưu thông trong nước.

Đại biểu Dương Tấn Quân (Đoàn Bà Rịa – Vũng Tàu) đề nghị cần cân nhắc bổ sung quy định về hoạt động khảo sát chất lượng hàng hóa trên thị trường. “Đây là một trong những cơ chế giám sát “mềm”, cho phép kịp thời phát hiện rủi ro, điều chỉnh các chính sách quản lý, đồng thời không tạo áp lực thanh tra diện rộng”, đại biểu nói và cho rằng cần tăng cường chế tài xử lý các hành vi gian dối về chất lượng - cân nhắc đến các biện pháp mạnh hơn như thu hồi sản phẩm - đối với các hành vi làm giả chứng nhận, giả nhãn mác.

Bên cạnh đó, một số đại biểu Quốc hội đề nghị cần tăng cường công tác quản lý chất lượng sản phẩm, hàng hóa trong thương mại điện tử; xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hàng hóa vi phạm trong môi trường số; triển khai kết nối dữ liệu giữa các sàn thương mại điện tử và cơ quan quản lý nhà nước nhằm bảo đảm khả năng giám sát, phát hiện sớm rủi ro và truy xuất trách nhiệm rõ ràng đối với từng sản phẩm lưu hành trực tuyến.

Tiếp thu, giải trình một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, lần đầu tiên khái niệm hạ tầng chất lượng quốc gia được đề cập trong dự thảo Luật bao gồm hệ sinh thái tiêu chuẩn, quy chuẩn đo lường, thử nghiệm, chứng nhận và công nhận. Đây là nền tảng thiết yếu để bảo đảm chất lượng hàng hóa, bảo đảm an toàn cho người dân, nâng cao năng lực quản lý nhà nước.

“Đây là một bước tiến lớn về quản lý chất lượng, coi quản lý chất lượng là hạ tầng quốc gia giống như hạ tầng giao thông, điện, nước. Nhà nước có trách nhiệm đầu tư xây dựng hạ tầng quản lý chất lượng sẽ làm nền tảng cho doanh nghiệp, tổ chức chủ động tham gia khai thác và phát triển sản phẩm”, Bộ trưởng nói.

https://hanoimoi.vn/tang-cuong-hau-kiem-xu-ly-nghiem-vi-pham-ve-chat-luong-hang-hoa-702553.html