Sông Tô Lịch, sông Kim Ngưu chỉ có thể hồi sinh khi không còn xả thải trực tiếp

Ngày 9/9, tại đoạn sông Tô Lịch trên phố Nguyễn Đình Hoàn (phường Nghĩa Đô), người dân háo hức ra xem đàn cá, rùa tung tăng trong làn nước đã trở nên trong xanh nhờ được dẫn từ Hồ Tây vào. Nhìn con sông bao năm qua được xem là "biểu tượng ô nhiễm", luôn gắn với hình ảnh dòng nước đen kịt, hôi thối nay như lột xác, một ông lão cảm khái ngâm nga: “Nước sông Tô vừa trong vừa mát/ Em ghé thuyền đỗ sát thuyền anh”.

Câu thơ xưa này khiến người ta nhớ ra rằng, trong quá khứ rất xa xôi, Tô Lịch từng là niềm tự hào của vùng đất kinh kỳ Thăng Long, tuyến giao thương sầm uất, là vành đai qua khu kẻ chợ, gắn với truyền thuyết về vị thần linh thiêng. Những thập kỷ qua, người Thủ đô đau lòng nhìn dòng sông chết mòn trong ô nhiễm và nhiều lần mừng hụt với những nỗ lực hồi sinh bất thành.

Trên dòng sông Tô Lịch trong xanh khi "hồi sinh" vẫn còn không ít rác thải trôi nổi. (Ảnh: Minh Đức)

Trong nỗ lực mới nhất, sau khi sông Tô Lịch được nạo vét, người ta dẫn nước từ Hồ Tây vào. Giải pháp này rất tuyệt vời, nhưng vẫn chỉ là giải quyết phần ngọn.

Ai cũng biết những dòng sông như Tô Lịch, Kim Ngưu trở thành "sông chết" là do chúng bị biến thành nơi xả thải. Chừng nào rác bẩn, nước thải vẫn được đổ vào thì các công nghệ làm sạch nước dù có hiện đại, thông minh đến đâu cũng chỉ mãi mãi chạy theo sau để giải quyết hậu quả; dòng sông được hồi sinh sẽ nhanh chóng bị "bức tử" trở lại, thành vòng quẩn quẩn không có hồi kết.

Nguồn ô nhiễm đổ vào các sông Tô Lịch, Kim Ngưu bao gồm các ống nước thải xả trực tiếp, và nguồn rác do những người dân vô ý thức ném vào. Sắp tới, nguồn thứ nhất sẽ được kiểm soát. Hiện 245 cửa xả trên sông Tô Lịch đã được dẫn về Nhà máy Xử lý nước thải Yên Xá để xử lý làm sạch; dự kiến trước ngày 20/9, dòng nước sau xử lý sẽ được bổ cập cho dòng sông này.

Cơ quan chức năng cho biết, trong tương lai gần, cách này cũng sẽ được áp dụng cho các sông nội đô khác là Kim Ngưu, Lừ, Sét (trong đề án được triển khai từ năm 2025 đến 2030).

Tuy nhiên, vẫn còn một nguồn gây ô nhiễm quan trọng khác đe dọa làm cho hai dòng sông này chết thêm nhiều lần nữa, đó là thói xả rác bừa bãi, tùy tiện của những người vô ý thức. Loạt hình ảnh sông Tô Lịch “hồi sinh” nhờ nước Hồ Tây được đăng tải trên các phương tiện truyền thông cho thấy, bên cạnh cảnh những chú cá bơi lội tung tăng trong dòng nước xanh là cảnh công nhân vệ sinh chèo thuyền vớt những đám rác nổi lênh phềnh.

Chỉ cần đi dọc theo tuyến đường dài 4km từ phố Nguyễn Đình Hoàn sang Nguyễn Khang (phường Yên Hòa), bạn sẽ thấy rác thải sinh hoạt, phế liệu xây dựng ngổn ngang ven sông. Đoạn ga Láng (phường Đống Đa), tình trạng xả rác bừa bãi vẫn tệ như bao lâu nay, với những túi đồ ăn thừa, phế liệu, hộp xốp, vỏ chai lọ chen chúc ven bờ và mép nước.

Có những đoạn, dòng chảy của sông Tô Lịch bị rác chắn lấp. (Ảnh: Viên Minh)

Không thể trở lại thời “nước sông Tô vừa trong vừa mát” nếu tình trạng trên vẫn tiếp diễn. Vì vậy không chỉ dòng nước, mà cả ý thức người dân cũng cần được “lọc sạch”, trước hết bằng việc liên tục kiểm tra, giám sát để xử phạt thật nghiêm những người xả rác. Nếu không đủ lực lượng, hãy bổ sung bằng hệ thống camera và tai mắt nhân dân, với việc khen thưởng những ai phản ánh, tố cáo vi phạm.

Mức phạt cho hành vi vứt rác không đúng nơi quy định tại nơi công cộng hiện nay còn quá nhẹ, chỉ 750 nghìn đồng (theo Nghị định 45/2022/NĐ-CP). Con số này cần được tăng lên 3 – 5 lần. Người xưa có câu “đòn đau nhớ đời”, khi số tiền phạt đủ lớn, khả năng bị phát hiện nếu vi phạm rất cao, chắc chắn người ta sẽ gom rác đúng nơi quy định.

Việc hồi sinh các dòng sông đen không thể chỉ trông chờ vào các dự án cải tạo. Ý thức người dân mới là yếu tố then chốt để viễn cảnh “đạp vịt”, thư giãn trên du thuyền trôi theo dòng Tô Lịch, Kim Ngưu trở thành hiện thực.

https://vtcnews.vn/song-to-lich-song-kim-nguu-chi-co-the-hoi-sinh-khi-khong-con-xa-thai-truc-tiep-ar964870.html