Sớm có khung pháp lý cho tài sản mã hóa

Giao dịch hàng trăm tỷ USD

Ước tính có hơn 20 triệu người Việt Nam sở hữu tài sản mã hóa. Tổng giá trị tài sản mã hóa người Việt Nam nắm giữ trong các năm 2022, 2023 và 2024 lần lượt là 100, 120 và 105 tỷ USD. Người dân chủ yếu giao dịch qua các sàn quốc tế, như: Binance, OKX, Gate.io…

Cũng theo báo cáo về tiền mã hóa năm 2024 của Chainalysis (một công ty phân tích blockchain, trụ sở tại Mỹ), Việt Nam đứng thứ 5 về mức độ chấp thuận tiền mã hóa toàn cầu, đứng thứ 3 về mức độ sử dụng sàn tập trung và thứ 6 về giao dịch qua các nền tảng phi tập trung. Đáng chú ý, nhà đầu tư Việt Nam đã thu lợi khoảng 1,18 tỷ USD từ đầu tư tài sản mã hóa trong năm 2023, đứng thứ 3 trên thế giới sau Mỹ, Anh.

Như vậy, đầu tư tài sản mã hóa với dòng tiền trên thị trường Việt Nam là rất lớn, đòi hỏi sớm có các giải pháp quản lý, làm chủ dòng tiền này. Bởi nếu không có cơ chế quản lý thì dòng tiền trăm tỷ USD này vẫn chảy qua các công ty nước ngoài và Việt Nam bị thất thu thuế. Trong khi đó, người dân vẫn mua, bán tiền số và do không có quy định pháp lý, dễ bị rủi ro, rơi vào các đường dây lừa đảo về tiền ảo tại các sàn giao dịch không rõ nguồn gốc.

Trước thực tế này, Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước trình khung pháp lý quản lý, thúc đẩy phát triển tài sản số, tiền kỹ thuật số ngay tháng 3-2025. Thủ tướng cũng giao Bộ Tài chính, Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng chính sách, quy định về tài sản số, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) và yêu cầu các cơ quan này phải hoàn thành chậm nhất trong quý II-2025…

Chuyên gia trong lĩnh vực blockchain Phạm Thị Thanh Quý khẳng định, khi có khung pháp lý rõ ràng, không những giữ chân và phát triển doanh nghiệp nội địa (hiện có không ít doanh nghiệp đăng ký đầu tư tại Singapore) mà còn có thể thu hút vốn đầu tư quốc tế để các quỹ đầu tư lớn an tâm hơn khi rót vốn vào các dự án blockchain tại Việt Nam, giúp thúc đẩy phát triển kinh tế số.

Trao đổi với phóng viên Báo Hànộimới, Giám đốc quốc gia Binance Lynn Hoàng cho biết, việc Chính phủ Việt Nam đang gấp rút hoàn thiện khung pháp lý về tài sản số và có lộ trình trong vận hành thí điểm sàn giao dịch tài sản số nhận được quan tâm từ cộng đồng. Điều này cũng đồng nghĩa sự nhạy bén và sâu sát của cơ quan chức năng với những xu hướng công nghệ mới. Việc có một môi trường pháp lý rõ ràng sẽ giúp nâng cao niềm tin thị trường và thu hút các công ty blockchain, nhà đầu tư toàn cầu và là động lực quan trọng để thị trường phát triển nhanh chóng và lành mạnh.

Xây dựng thí điểm thị trường tài sản mã hóa

Cũng theo bà Lynn Hoàng, việc xây dựng khung pháp lý cho thị trường tài sản số không chỉ là thử thách của riêng Việt Nam, phần lớn quốc gia trên thế giới cũng đang tìm kiếm một mô hình phù hợp cho lĩnh vực giàu tiềm năng này. Vì vậy, đại diện Binance cho rằng, trong quá trình soạn thảo khung pháp lý, Việt Nam nên chú trọng cân bằng các yếu tố về bảo mật, minh bạch và các biện pháp bảo vệ người dùng. Cụ thể, các biện pháp chống rửa tiền (AML) và xác minh danh tính khách hàng (KYC), cơ chế kiểm toán như Proof of Reserves (POR - bằng chứng dự trữ) giúp duy trì thị trường an toàn và là các yếu tố quan trọng của bất kỳ khung pháp lý nào. Cùng với đó, Chính phủ có thể xem xét một cơ chế sandbox cho phép các dự án sáng tạo được thử nghiệm trong môi trường kiểm soát, giảm thiểu rủi ro thị trường.

Chuyên gia blockchain Phạm Thị Thanh Quý đề xuất, Chính phủ xây dựng khung pháp lý công nhận tiền điện tử là tài sản hợp pháp, có quy định rõ ràng về quyền sở hữu và giao dịch. Cùng với đó là các quy định về hệ thống thuế hợp lý, có thể tham khảo mô hình Singapore (ưu đãi thuế cho startup, quỹ đầu tư tiền điện tử); tạo sandbox cho các doanh nghiệp blockchain, giúp họ phát triển và thử nghiệm sản phẩm trong môi trường kiểm soát; hỗ trợ startup blockchain thông qua các chương trình vườn ươm, quỹ đầu tư từ nhà nước và doanh nghiệp tư nhân.

“Với số lượng người dùng tiền mã hóa thuộc tốp đầu thế giới và cơ cấu dân số trẻ, yêu thích công nghệ, Việt Nam có cơ hội lớn để trở thành trung tâm blockchain của khu vực. Do vậy, Chính phủ nên chú trọng chiến lược dài hạn khuyến khích doanh nghiệp phát triển, thu hút vốn và công nghệ, từ đó thúc đẩy nền kinh tế số quốc gia”, bà Phạm Thị Thanh Quý phân tích.

Trong Tờ trình gửi Chính phủ ngày 2-3-2025, Bộ Tài chính đã đề xuất xây dựng Nghị định thí điểm cho thị trường tài sản mã hóa bao gồm thị trường sơ cấp (phát hành) và thị trường thứ cấp (giao dịch).

Với thị trường sơ cấp, có thể cân nhắc thí điểm việc phát hành tài sản mã hóa gắn với tài sản thực ra thị trường quốc tế. Đối với thị trường thứ cấp, trước mắt, có thể thí điểm giao dịch một số tài sản mã hóa phổ biến trên thị trường, có mức vốn hóa lớn, được người dân sở hữu và tính thanh khoản cao, như: Bitcoin, Ethereum, Tether... Đây cũng là cách tiếp cận hiện nay của một số quốc gia. Cùng với đó, Bộ Tài chính đề xuất thí điểm cấp phép cho một số doanh nghiệp Việt Nam có đủ năng lực, công nghệ, vốn, khả năng chống chịu rủi ro và phòng, chống rửa tiền để triển khai giao dịch, thanh toán, lưu ký, xác thực danh tính của nhà đầu tư, thu thuế...