Khi các vành đai đều cấm xe xăng, phần lớn người Hà Nội sẽ dùng xe điện; cần phát triển mô hình đổi pin để tránh ùn tắc, số trạm đổi nhiều như số cây xăng hiện tại.
Với những người đi làm hằng ngày bằng xe máy như tôi, những chuyện liên quan đến việc đổi sang xe điện theo lộ trình của thành phố Hà Nội là chủ đề bàn luận thường xuyên mỗi khi có thời gian rảnh rỗi. Sau khi phân tích và so sánh, chúng tôi đều thấy ngoài mục tiêu "xanh hóa" thì so với xe xăng, xe điện còn có ưu thế lớn về chi phí vận hành, lại rất phù hợp với việc đi lại ở nội đô.
Xe máy điện chạy 100km sẽ chỉ tốn khoảng 15.000 đồng cho năng lượng, trong khi cùng quãng đường, xe máy xăng tốn đến 50.000 đồng tiền xăng. Điều làm người dùng ngán ngại nhất là thời gian sạc điện. Một chiếc xe điện có thể mất 4-6 tiếng để sạc đầy, trong khi xe xăng thì đổ đầy bình chỉ mất vài chục giây. Vì không "một phát ăn ngay" được như đổ xăng nên đương nhiên sẽ phải chờ nhau rất lâu.
Nếu chẳng may xe hết điện giữa đường mà phải ngồi chờ đến lượt rồi chờ sạc, thời gian lãng phí thật khủng khiếp, chưa kể có thể đổ vỡ những kế hoạch quan trọng. Đây là chi phí ẩn thất thoát rất lớn trong bối cảnh xã hội cần nhanh như bây giờ. Nếu chỉ trông chờ vào trạm sạc, viễn cảnh hàng dài xe máy chờ đợi trong bất lực sẽ xảy ra. Do đó, chúng ta cần chú trọng cả giải pháp nhanh tương tự đổ xăng, đó là lập thật nhiều trạm đổi pin, mọi người chỉ mất chưa đầy 2 phút để giao pin hết điện và nhận pin đầy năng lượng.
Khi Hà Nội bước vào lộ trình cấm xe máy xăng từ 1/7/2026 tại Vành đai 1 và mở rộng đến Vành đai 2 từ 1/1/2028, không chỉ người dân khu vực đó mà tất cả những người thường xuyên hay có khả năng sẽ phải di chuyển qua đó đều cần đổi xe. Đến khi cả Vành đai 3 cũng cấm xe xăng thì có thể nói phần lớn xe máy ở nội thành sẽ chuyển thành xe điện. Nếu hệ thống trạm sạc và điểm đổi pin không được triển khai với mật độ gấp đôi số cây xăng hiện nay thì người dân sẽ luôn mang theo một nỗi lo hết điện giữa đường.
Khi hạ tầng trạm sạc và đổi pin xe được phủ sóng rộng rãi, người dân sẽ dễ dàng chuyển đổi phương tiện hơn. (Ảnh minh họa: Chí Hiếu)
Báo cáo của Hội đồng Giao thông Sạch Quốc tế (ICCT) năm 2022 ghi nhận rằng, tại các đô thị Đông Nam Á, thiếu trạm sạc điện công cộng và trạm đổi pin là rào cản lớn nhất khiến tỷ lệ chuyển đổi sang xe điện thấp. Trong khảo sát tại Indonesia và Philippines, 60–70% người dân cho biết họ sẽ cân nhắc sử dụng xe điện nếu trạm đổi pin phổ biến như cây xăng.
Indonesia cũng có nhiều điểm tương đồng với Việt Nam khi đang mong muốn người dân chuyển sang dùng xe máy điện. Hiện Indonesia có 439 trạm sạc điện công cộng và 961 trạm đổi pin. Thủ đô Jakarta chỉ có 130 trạm sạc công cộng và 112 trạm đổi pin. Hiện xe máy điện chỉ chiếm khoảng 7% tổng số phương tiện, trong khi xe máy có tới 132 triệu chiếc.
Chúng ta có thể tham khảo mô hình chuyển đổi xe máy xăng sang xe máy điện của Đài Loan (Trung Quốc). Đài Loan - nơi có diện tích lớn gấp 10 lần Hà Nội - đang vận hành 4.865 trạm sạc công cộng và khoảng 12.000 trạm đổi pin để phục vụ khoảng 100.000 ô tô điện, 500.000 xe máy điện.
Hà Nội có hơn 492 cây xăng (số liệu của Sở Công Thương năm 2022), tức trung bình 6km² có một cây xăng. Các điểm sạc pin và đổi pin hiện nay chủ yếu nằm trong các bãi gửi xe, tầng hầm chung cư, thậm chí là các cửa hàng tiện lợi với số lượng rất ít.
Chưa có số liệu chính thức về số trạm sạc và đổi pin tại Hà Nội. Theo cập nhật vào năm 2024 của bản đồ trạm sạc Vinfast, trên địa bàn thành phố có 260 trạm sạc. Theo dữ liệu của hãng Selex Motors, đến cuối năm 2024, tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng chỉ có khoảng 80 điểm đổi pin.
Thực tế, không phải ai cũng có điều kiện sạc pin ở nhà. Người sống trong chung cư, nhà trọ hoặc không có chỗ đỗ xe riêng sẽ phụ thuộc hoàn toàn vào trạm sạc công cộng và trạm đổi pin.
Hà Nội đã đưa ra nhiều kế hoạch để có thêm 1.000 trạm sạc pin công cộng vào năm 2035. Tuy nhiên, trạm đổi pin vẫn còn chưa được đề cập tới trong công cuộc thay đổi này. Thời gian là vàng, trong rất nhiều tình huống, người dân không thể chờ quá lâu ở điểm sạc xe điện, mong rằng Hà Nội phát triển mạnh cả hình thức này khi xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ "xanh hóa" giao thông.
Ngày đăng: 14:15 | 31/07/2025
Hoàng Hà / VTC News