Rửa tiền, đánh bạc bùng nổ khi vốn ngoại thống lĩnh ví điện tử?

Hẹp cửa đầu tư vào ngân hàng, nhưng các nhà đầu tư ngoại không mấy khó khăn khi tấn công vào thị trường thanh toán trị giá hàng tỷ USD của Việt Nam, thông qua mua cổ phần của trung gian thanh toán.

Sẵn sàng “bán mình” cho đối tác ngoại?

Ngày 11.9 vừa qua, Công ty TNHH Grab và CTCP Công nghệ và Dịch vụ Moca đã công bố hợp tác chiến lược nhằm thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt trên nền tảng Grab tại Việt Nam. Dù từ chối trả lời về việc đổ vốn mua lại hơn 3,5% cổ phần của Access Venture Capital tại Moca, song việc lãnh đạo chủ chốt của Grab có mặt trong HĐQT của Moca đã chứng thực điều này.

Moca là nhà cung cấp dịch vụ thanh toán điện tử được ngân hàng nhà nước cấp giấy phép từ đầu năm 2016 và hiện đang liên kết với 11 ngân hàng trong nước. Hai bên kỳ vọng sẽ tận dụng công nghệ và mạng lưới các đối tác của nhau để triển khai các dịch vụ thanh toán tới người dùng cũng như các doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Việt Nam.

Grab "bước chân" vào lĩnh vực thanh toán khi mua cổ phần của Moca

Các đơn vị chấp nhận thanh toán qua Moca sẽ được hưởng lợi nhờ vào hàng triệu đối tác tài xế và hành khách trên khắp Việt Nam. Bên cạnh đó, người dùng ứng dụng Grab sẽ tiếp cận các dịch vụ thanh toán do Moca phát triển bao gồm thanh toán hóa đơn, nạp tiền điện thoại, thanh toán tại các cửa hàng bán lẻ.

Moca không phải là trung gian thanh toán đầu tiên “bán mình” cho vốn ngoại. Trước đó, hàng loạt ví điện tử khác cũng đã “bán mình” ngay khi được đối tác ngoại có tiềm lực “ngỏ lời”. Cho đến nay, hầu hết trung gian thanh toán đình đám tại Việt Nam đều có sự tham gia của vốn ngoại.

Đơn cử, 1Pay bán 90% cổ phần cho TrueMoney - một doanh nghiệp Thái Lan có cổ đông lớn là Tập đoàn Alibaba (Trung Quốc); VNPT Epay bán 65% vốn cho 2 nhà đầu tư Hàn Quốc là Global Payment Service (64,99%) và UTC Investment Co., Ltd (0,83%); MOL Accessportal mua 50% vốn của Ngân Lượng, NTT Data mua 64% cổ phần Payoo, một nhóm nhà đầu tư ngoại khác cũng mua 25% cổ phần của Bảo Kim…

Giám đốc sáng lập một trung gian thanh toán cho hay: “Chủ sáng lập các ví điện tử thường là start-up mỏng vốn, trong khi đó, để cạnh tranh với ngân hàng, các ví điện tử khác và các trung gian thanh toán vẫn phải mất rất nhiều tiền để khuyến mãi nhằm khuyến khích người dân thanh toán qua ví điện tử. Để đi đường dài, buộc phải tìm nhà đầu tư có tiềm lực tài chính, nhưng do các ngân hàng và nhà đầu tư trong nước không mấy mặn mà, việc trung gian thanh toán tìm đến nhà đầu tư ngoại là tất yếu”.

Về phía nhà đầu tư ngoại, việc tìm cách sở hữu cổ phần của các trung gian thanh toán Việt không có gì khó hiểu. Họ đã nhận thấy miếng “mồi ngon” ở thị trường thanh toán phi tiền mặt trị giá hàng tỷ USD của Việt Nam, đang tăng trưởng với tốc độ 50%/năm.

Khó kiểm soát “đánh bạc, rửa tiền”

Trung gian thanh toán là hoạt động có liên quan đến hoạt động ngân hàng, tác động trực tiếp đến quyền lợi của người tham gia dịch vụ, cũng như ảnh hưởng đến an ninh trong chính sách tiền tệ quốc gia. Thế nhưng, đến nay vẫn chưa có các quy định về điều kiện góp vốn của nhà đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực thanh toán qua ví điện tử.

Thực tế, nhiều lỗ hổng trong hoạt động của các trung gian thanh toán đã được phát hiện trong thời gian qua. Đơn cử như việc các cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều cửa hàng ở Đà Nẵng, Quảng Ninh, Nha Trang chấp nhận cho khách thanh toán bằng WeChat Pay, Alipay, tiền chảy thẳng ra nước ngoài mà không hề thông qua hệ thống ngân hàng trong nước.

Tương tự, việc một số cổng thanh toán như VNPT Epay tiếp tay cho các đường dây đánh bạc nghìn tỷ của 2 ông “trùm” Phan Sào Nam và Nguyễn Văn Nam đến nay vẫn là bài học “đắng" và là cảnh báo về những lỗ hổng trong hoạt động thanh toán qua ví điện tử.

Đường dây đánh bạc nghìn tỷ nhận được sự "tiếp tay" của 1 số cổng thanh toán

Riêng đối với hành vi rửa tiền qua kênh thanh toán, Giáo sư Michael McGuire, giáo sư tội phạm học tại Đại học Surrey, tác giả của một nghiên cứu mới về tội phạm mạng chia sẻ: "Theo dõi những cách bọn tội phạm mạng khéo léo sử dụng các công cụ kĩ thuật số để rửa tiền là một trong những thách thức lớn trong chính trị hiện nay."

Các giao dịch rửa tiền đã trở thành một điểm mù tài chính lớn mà nhà nước không thể nắm bắt kịp.Vào năm 2020, lượng tiền được rửa qua mạng thông qua các ví thanh toán so với lượng tiền được rửa bằng tiền mặt theo cách truyền thống sẽ tăng gấp đôi, do các nền kinh tế đang ngày càng hướng tới xu hướng không dùng tiền mặt.

Giáo sư McGuire cho biết: "Khi phải đối mặt với cảnh quan thay đổi nhanh chóng, với những cách thức rửa tiền qua mạng mới và những nhóm tội phạm mạng đang ngày càng giàu có, các cơ quan chính sách có nguồn quỹ hạn hẹp và nguồn lực hạn chế đang ngày càng cảm thấy khó khăn trong việc đối phó với bọn chúng."

Rửa tiền đã trở thành một điểm mù tài chính lớn mà nhà nước không thể nắm bắt kịp

Tại Việt Nam, dù chưa có thống kê chính thức nào về hành vi rửa tiền thông qua hình thức thanh toán điện tử nhưng các chuyên gia kinh tế đều cho rằng, cần có giải pháp quản lý chặt chẽ các trung gian thanh toán, nhất là hoạt động thanh toán, chuyển tiền ra nước ngoài qua ví điện tử…Nếu các doanh nghiệp nước ngoài được sở hữu chi phối các công ty trung gian thanh toán, dần dần làm chủ thị trường ngách này, NHNN sẽ khó kiểm soát, dẫn đến các rủi ro chuyển tiền chui, đánh bạc, rửa tiền.

Cũng phải nói thêm rằng, khi nhà đầu tư nước ngoài “nuốt trọn” các trung gian thanh toán của Việt Nam như Moca, 1Pay nguy cơ mất thị phần trong thanh toán của các định chế tài chính là các ngân hàng thương mại (NHTM) của Việt Nam là rất lớn.

Việc giành lấy khách hàng sẽ là việc vô cùng khó đối với các ngân hàng thương mại nếu như không nhanh chóng có chiến lược phù hợp thay vì nhăm nhăm thu phí hay tăng phí như hiện nay.

Các chuyên gia đưa ra khuyến cáo, NHTM cũng cần nhanh chóng bắt tay với trung gian thanh toán trong nước, thiết lập liên minh để làm đối trọng với nước ngoài, nếu không muốn thị trường Việt Nam giống như Trung Quốc, nơi mà thị phần thanh toán của nhiều ngân hàng đã bị các ví điện tử như Alipay, WeChat Pay “nuốt trọn”

Siết quản lý hoạt động thanh toán qua POS, ví điện tử Văn phòng Chính phủ vừa có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó thủ tướng về việc rà soát nội dung phản ...

Kính hiển vi điện tử sẽ giúp khôi phục bài thi trắc nghiệm bị tẩy xóa Theo tiến sĩ Hoàng Mạnh Hùng, giám định khoa học kết hợp điều tra có thể tìm ra dấu vết sửa bài thi so với ...

Khuyến mại 50% lần cuối, đại lý cháy hàng, ví điện tử nghẽn mạng Nhiều người dùng các loại ví điện tử hay các ứng dụng mobile banking của các ngân hàng buộc phải chuyển sang sử dụng các ...

Ăn mày Trung Quốc dùng ví điện tử để xin tiền Ăn mày xin tiền qua mã QR đã thành minh chứng cho sự phát triển của cách mạng 4.0 ở Trung Quốc.