Quan hệ giữa Mỹ và Ấn Độ có dấu hiệu gia tăng căng thẳng sau khi Washington tuyên bố tăng thuế từ 25% lên 50%, viện dẫn lý do New Delhi tăng cường mua dầu của Nga bắt đầu từ ngày 27-8.
Cùng với đó, chuyến thăm theo dự kiến của các nhà đàm phán thương mại Mỹ tới Ấn Độ từ ngày 25 đến 29-8 đã bị hủy bỏ, làm dấy lên lo ngại rằng, các mức thuế khó có khả năng được giảm hoặc hoãn lại.
25 năm qua, nhờ vào mối quan hệ kinh tế và chiến lược vững chắc, Ấn Độ và Mỹ đã trở nên gắn bó hơn. Nhưng những bất đồng liên quan tới chính sách thuế đang đe dọa làm tiêu tan những thành tựu đã xây dựng suốt 1/4 thế kỷ.
Theo truyền thống, các Chính phủ Ấn Độ từ trước tới nay thường duy trì một cấu trúc thuế quan cao để bảo vệ sản xuất và nông nghiệp trong nước, tạo doanh thu và quản lý cán cân thương mại.
New Delhi biện minh, điều này là cần thiết cho nền kinh tế đang phát triển của mình. Nhưng Tổng thống Mỹ Donald Trump không chấp nhận tình trạng thâm hụt thương mại hàng hóa kéo dài với Ấn Độ, đồng thời cáo buộc rằng, các khoản trợ cấp nông nghiệp đã hạn chế Mỹ tiếp cận thị trường quốc gia Nam Á này.
Thời gian gần đây, Washington liên tục gây sức ép để New Delhi mở cửa thị trường nông nghiệp và công nghiệp sữa song chưa được đáp ứng. Việc Ấn Độ tiếp tục mua dầu của Nga bất chấp lệnh cấm của Mỹ là một động thái khiến người đứng đầu Nhà Trắng càng thêm không hài lòng.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã chỉ trích Ấn Độ về việc mua dầu của Nga với giá rẻ, tinh chế rồi bán lại trên thị trường toàn cầu. Đây là hoạt động mà ông gọi "chỉ đơn thuần là kiếm lời và là hành vi không thể chấp nhận".
Theo Bộ trưởng Scott Bessent, Ấn Độ đã thu về tới 16 tỷ USD lợi nhuận từ hoạt động này. Mặc dù Trung Quốc cũng nhập dầu từ Nga, song Mỹ không áp dụng các biện pháp tương tự vì Bắc Kinh mua chủ yếu để phục vụ nhu cầu trong nước.
Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar khẳng định dù Mỹ có phản đối, New Delhi sẽ tiếp tục theo đuổi các chính sách phù hợp cho lợi ích quốc gia, đặc biệt là bảo đảm an ninh năng lượng.
Ấn Độ gọi các biện pháp của Mỹ là "không công bằng, vô lý và thiếu tính chính đáng", đồng thời nhắc lại rằng một số thành viên Liên minh châu Âu (EU) vẫn tiếp tục giao dịch với Nga mà không chịu áp lực tương tự.
Ông Subrahmanyam Jaishankar cho biết, nước này có một số "lằn ranh đỏ" trong các cuộc đàm phán cần được duy trì và bảo vệ, đồng thời nhấn mạnh quyền lợi của nông dân và các nhà sản xuất nhỏ trong nước.
Do thương mại song phương giữa nền kinh tế lớn nhất và lớn thứ 5 thế giới trị giá hơn 190 tỷ USD có diễn biến căng thẳng, các chuyên gia lo ngại, mức thuế 50% sẽ làm giảm sức cạnh tranh của hàng hóa Ấn Độ tại thị trường Mỹ.
Theo dự báo từ Capital Economics, tăng trưởng kinh tế Ấn Độ có thể giảm 0,8% mỗi năm trong năm 2025 và 2026. Những ảnh hưởng lâu dài có thể còn lớn hơn, vì mức thuế quan cao có thể làm giảm sức hấp dẫn của Ấn Độ với tư cách là trung tâm sản xuất toàn cầu. Ước tính cũng cho thấy nếu Ấn Độ buộc phải ngừng nhập dầu từ Nga, chi phí nhập khẩu năng lượng có thể tăng thêm từ 9 đến 11 tỷ USD mỗi năm, làm tăng giá các sản phẩm nội địa.
Để đối phó với chính sách thuế quan của Mỹ, Ấn Độ đã ban hành nhiều chính sách nhằm cố gắng kích thích nhu cầu tiêu dùng nội địa, trong đó có quyết định miễn thuế đối với những khoản thu nhập hằng năm lên tới 1,2 triệu rupee Ấn Độ (tương đương 13.800 USD). Ngân hàng Trung ương Ấn Độ đã cắt giảm lãi suất 100 điểm cơ bản trong năm nay, giúp giảm chi phí vay. Thủ tướng Narendra Modi cũng đã công bố chương trình việc làm cho thanh niên trị giá 1.000 tỷ rupee, với mục tiêu tạo ra 35 triệu việc làm.
Tuy nhiên, điều khiến tình hình phức tạp hơn là mối quan hệ Mỹ - Ấn không chỉ thuần túy dừng ở hợp tác thương mại. Hai quốc gia này ngày càng xích lại gần nhau trong khuôn khổ chiến lược "Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và rộng mở" nhằm kiềm chế ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc. Hiện, Ấn Độ là một đối tác quốc phòng quan trọng của Mỹ, từng mua hàng tỷ USD vũ khí và tham gia vào các cuộc tập trận chung.
Giới phân tích nhận định, có thể cả Washington và New Delhi đều không muốn để cuộc tranh chấp thuế quan leo thang đến mức làm hỏng mối quan hệ chiến lược tổng thể. Tuy nhiên, vấn đề này đụng chạm đến lợi ích kinh tế cốt lõi của cả hai bên. Bởi vậy, các cuộc đàm phán trong thời gian tới có nguy cơ sẽ rơi vào tình trạng bế tắc kéo dài.
Ngày đăng: 11:01 | 25/08/2025
Quỳnh Dương / HNM