Luật Đất đai năm 2024 xác lập rõ ràng trách nhiệm quản lý theo từng cấp chính quyền. Khi mô hình chính quyền 2 cấp chính thức vận hành từ ngày 1-7 tới, việc hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành trở nên cấp thiết, nhằm bảo đảm thông suốt, hiệu quả trong tổ chức thực hiện.
Đáp ứng yêu cầu đó, ngày 12-6, Chính phủ ban hành Nghị định số 151/2025/NĐ-CP, quy định cụ thể việc phân định thẩm quyền trong lĩnh vực đất đai. Đây là bước đi quan trọng nhằm tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục về đất đai.
Phân cấp mạnh về xãTheo quy định tại Nghị định số 151/2025/NĐ-CP, một số thẩm quyền quản lý đất đai được điều chỉnh giữa các cấp chính quyền nhằm bảo đảm tinh gọn, rõ ràng, thuận tiện hơn trong thực hiện; nhiều thủ tục hành chính trước đây thuộc thẩm quyền của cấp huyện nay được phân cấp về xã. Ví dụ là: Phê duyệt phương án sử dụng đất nông nghiệp, đất lúa; quyết định thu hồi đất trong các trường hợp cụ thể theo luật định; ban hành thông báo thu hồi đất và phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất; xác định lại diện tích đất ở; quyết định giao đất, cho thuê đất, chuyển mục đích sử dụng đất...
Nghị định số 151/2025/NĐ-CP tiếp tục cụ thể hóa tinh thần phân cấp, phân quyền sâu rộng theo Luật Đất đai 2024 khi chuyển giao nhiều thẩm quyền từ cấp huyện về cấp xã, nhất là đối với Chủ tịch UBND cấp xã. Theo đó, Chủ tịch UBND cấp xã đảm trách thành lập hội đồng bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với từng dự án; ban hành quyết định kiểm đếm bắt buộc, cưỡng chế kiểm đếm, cưỡng chế thu hồi đất; quyết định trưng dụng, gia hạn trưng dụng, xác định mức bồi thường thiệt hại do trưng dụng đất gây ra; giải quyết tranh chấp đất đai giữa hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư...Nghị định số 151/2025/NĐ-CP cũng quy định rõ việc chuyển giao thẩm quyền cho cấp xã như: Thành lập hội đồng thẩm định giá đất; phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư; quyết định giao đất cho cá nhân đủ điều kiện; phê duyệt phương án đấu giá quyền sử dụng đất; chấp thuận phương án sử dụng đất nông nghiệp hoặc đất kết hợp; phê duyệt phương án góp quyền sử dụng đất và phương án cưỡng chế giải quyết tranh chấp. Cơ quan quản lý đất đai cấp xã cũng được giao nhiệm vụ: Tổ chức xác định giá đất cụ thể, xác định mức bồi thường thiệt hại do trưng dụng đất, thành lập ban cưỡng chế kiểm đếm, cưỡng chế giải quyết tranh chấp, lập kế hoạch kiểm tra, kiểm tra đất đai trên địa bàn...
Nghị định tiếp tục cụ thể hóa chủ trương phân cấp mạnh mẽ theo mô hình chính quyền 2 cấp tại địa phương bằng việc trao thêm quyền từ cấp tỉnh về cấp xã, đặc biệt đối với Chủ tịch UBND cấp xã trong lĩnh vực đất đai. Nội dung liên quan đến quy hoạch sử dụng đất cấp xã, bao gồm lập, thẩm định, điều chỉnh quy hoạch cũng được giao về chính quyền cấp xã chủ trì thực hiện, tăng tính sát thực, linh hoạt trong quy hoạch phát triển địa phương.Theo Bộ Nông nghiệp và Môi trường, việc phân cấp cụ thể hóa bằng Nghị định số 151/2025/NĐ-CP với quy trình hành chính đơn giản, dễ thực hiện. Phó Cục trưởng Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) Đoàn Thị Thanh Mỹ nhấn mạnh, đất đai là lĩnh vực nhạy cảm, liên quan trực tiếp đến quyền lợi kinh tế và pháp lý của người dân, doanh nghiệp. Nếu không chuẩn bị kỹ, mô hình chính quyền 2 cấp có thể gặp vướng mắc ngay từ khâu vận hành. Do đó, trước khi tham mưu ban hành nghị định mới, Bộ Nông nghiệp và Môi trường yêu cầu các địa phương rà soát quy trình, chuẩn bị cơ sở dữ liệu, xây dựng kế hoạch đào tạo nhân lực phù hợp, không để xảy ra "khoảng trống" quản lý khi cấp xã được giao thêm thẩm quyền. Bộ Nông nghiệp và Môi trường cũng chủ động chỉ đạo các địa phương rà soát chính sách, chuẩn hóa quy trình, bảo đảm tính liên thông, minh bạch, dễ tiếp cận, lấy người dân và doanh nghiệp làm trung tâm.Cơ hội và thách thức khi “gần dân, sát việc”Trưởng phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Phú Xuyên Vũ Văn Hữu nhận xét, việc điều chỉnh phân cấp không chỉ làm rõ vai trò, trách nhiệm của từng cấp chính quyền mà còn rút ngắn quy trình, tạo thuận lợi tối đa cho người dân, doanh nghiệp khi thực hiện thủ tục về đất đai. Tuy nhiên, liên quan đến nội dung quan trọng như cưỡng chế thu hồi đất, giải quyết tranh chấp đất đai... rất cần sự hỗ trợ, phối hợp ở cấp cao hơn để việc triển khai các dự án quan trọng trên địa bàn đạt hiệu quả cao về chất lượng và tiến độ.
Trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện Ba Vì Nguyễn Thị Nam cũng cho rằng, dù lượng công việc khá lớn nhưng việc mở rộng quyền hạn cho cấp xã để chính quyền cơ sở chủ động hơn trong xử lý tình huống, tăng sự tiếp cận và giám sát của người dân đối với hoạt động quản lý đất đai ngay từ cơ sở. Do đó, đội ngũ nhân lực cấp xã cần được sắp xếp, đào tạo nhằm đáp ứng nhiệm vụ này.Đồng quan điểm, Luật sư Nguyễn Anh Tuấn (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội) chia sẻ, người dân kỳ vọng mô hình chính quyền 2 cấp sẽ cải cách thực chất. Tuy nhiên, chính quyền cần có cơ chế kiểm tra, giám sát, tăng cường năng lực cán bộ. Về phía doanh nghiệp, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam Nguyễn Văn Đính nhận định, việc tinh gọn bộ máy, sáp nhập địa giới hành chính sẽ giúp doanh nghiệp bất động sản và người dân giảm thủ tục, bớt phiền hà...Tới đây, mô hình chính quyền 2 cấp với sự phân quyền sâu rộng trong lĩnh vực đất đai sẽ không chỉ giảm thủ tục, rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ mà còn thể hiện thước đo của nền hành chính phục vụ, hiệu quả, minh bạch, sát thực tiễn như tinh thần cải cách của Luật Đất đai năm 2024 và các nghị định mới. Ngay sau Nghị định số 151/2025/NĐ-CP có hiệu lực, Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội sẽ cùng chính quyền cấp cơ sở đẩy mạnh tuyên truyền, đào tạo, tập huấn... để việc thực thi phân cấp, phân quyền được thuận lợi theo tinh thần "khó đâu gỡ đó", không bị gián đoạn trong quá trình thực hiện.
Phó Chủ tịch UBND thị xã Sơn Tây Lê Đại Thăng: Bảo đảm tính liên tục, không làm gián đoạn quyền lợi người dân
Việc Chính phủ quy định chi tiết các điều khoản chuyển tiếp trong Nghị định 151/2025/NĐ-CP rất kịp thời, cần thiết, giúp các địa phương chủ động xử lý những hồ sơ, thủ tục triển khai dở dang trước thời điểm mô hình chính quyền hai cấp chính thức vận hành từ ngày 1-7-2025. Quy định này không chỉ tránh tình trạng gián đoạn, chồng chéo trong tổ chức thực hiện mà còn tạo cơ sở pháp lý rõ ràng cho chính quyền cấp xã mới được phân quyền thực hiện thủ tục về đất đai một cách thuận lợi, đúng quy trình. Đặc biệt, quy định chuyển tiếp đối với việc thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đã giải quyết được vướng mắc thực tiễn. Ví dụ, trường hợp phương án bồi thường đã được phê duyệt nhưng chưa ban hành quyết định thu hồi đất hoặc đang tổ chức cưỡng chế nhưng chưa thực hiện… thì giờ đây đều có hướng xử lý cụ thể. Điều này thể hiện tinh thần kế thừa nhưng linh hoạt, bảo đảm quyền lợi người dân và tiến độ triển khai các dự án. Chúng tôi tin rằng, nếu được tổ chức thực hiện nghiêm túc, đồng bộ, quy định chuyển tiếp này sẽ bảo đảm tính liên tục, thống nhất, hiệu quả trong công tác quản lý đất đai ở địa phương.
Phó Chủ tịch UBND huyện Phú Xuyên Nguyễn Trọng Vĩnh: Phân quyền rõ, đào tạo kỹ, dữ liệu đất đai phải liên thông
Lĩnh vực đất đai liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người dân. Do đó, để mô hình chính quyền hai cấp vận hành thông suốt, hiệu quả, việc sửa đổi, hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành Luật Đất đai năm 2024, trong đó có Nghị định 151/2025/NĐ-CP cần được triển khai đồng bộ, sát thực tiễn. Một trong những nội dung quan trọng là bảo đảm phân quyền rõ ràng đi liền với đào tạo, tập huấn bài bản cho đội ngũ cán bộ cấp xã, những người trực tiếp tổ chức thực hiện. Nghị định 151/2025/NĐ-CP xác định cụ thể nội dung thuộc thẩm quyền từng cấp chính quyền địa phương. Tuy nhiên, để không xảy ra gián đoạn trong quá trình giải quyết hồ sơ, thủ tục đất đai, yêu cầu cấp thiết là sớm đồng bộ hệ thống phần mềm, cơ sở dữ liệu đất đai giữa các cấp, bảo đảm quy trình xử lý thủ tục được liên thông, nhất quán, tránh tình trạng chồng chéo, “nghẽn” ở khâu tiếp nhận, giải quyết hồ sơ...
Trưởng thôn Mít Mái, xã Yên Bài (huyện Ba Vì) Phùng Văn Long: Người dân mong giải quyết thủ tục đất đai nhanh gọn, rõ ràng
Trước đây, tôi từng nhiều lần làm thủ tục liên quan đến đất đai như đăng ký giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, chuyển nhượng đất, xin xác nhận đất không tranh chấp, lần nào cũng tốn thời gian, công sức, phiền hà... Kỳ vọng mô hình chính quyền hai cấp có thể xử lý thủ tục đất đai ngay tại xã khiến người dân chúng tôi rất vui. Tuy nhiên, để làm được điều đó, các nghị định hướng dẫn thi hành cần cụ thể, rõ trách nhiệm. Ngoài ra, cũng cần có quy định về thời hạn giải quyết thủ tục đất đai công khai, minh bạch để người dân dễ theo dõi. Ví dụ như làm giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mất bao lâu, ai chịu trách nhiệm nếu chậm trễ... Hơn nữa, cũng cần có cơ chế giám sát, xử lý nếu cán bộ xã nhũng nhiễu người dân. Tôi tin rằng, nếu thực hiện nghiêm Nghị định 151/2025/NĐ-CP, người dân sẽ yên tâm hơn trong thực hiện thủ tục liên quan đến đất đai.
Ngày đăng: 17:05 | 16/06/2025
Bạch Thanh / HNM