Ngày 10-9, theo Iran International, Pháp, Đức và Vương quốc Anh (nhóm E3) bày tỏ lo ngại về sự thiếu rõ ràng đối với kho dự trữ uranium của Iran và cho rằng Tehran phải đáp ứng các nghĩa vụ hạt nhân nếu muốn tránh các lệnh trừng phạt.
"Nói một cách thẳng thắn, cho đến thời điểm này, cơ quan Năng lượng Nguyên tử quốc tế (IAEA) gần như không giám sát chương trình hạt nhân của Iran, và có hàng nghìn kg uranium làm giàu ở Iran mà IAEA đã không thể xác minh trong gần ba tháng", bộ ba châu Âu cho biết.
"Iran chỉ đưa ra lời hứa cho ngày mai là chưa đủ, chúng ta cần thấy bằng chứng từ Iran ngay hôm nay cho thấy nước này sẵn sàng cho một giải pháp ngoại giao giải quyết được mối quan ngại của cộng đồng quốc tế. Điều này bắt đầu bằng việc chứng minh, chứ không phải tuyên bố, rằng nó đáp ứng các điều kiện công bằng và hợp lý do E3 đặt ra để gia hạn cơ chế Snapback (kế hoạch tái áp đặt trừng phạt của Liên hợp quốc)”, tuyên bố của E3 nêu rõ.
Những phát biểu của E3 được đưa ra dưới hình thức một bức thư ngỏ gửi tới IAEA, cơ quan có nhiệm vụ thanh tra các địa điểm hạt nhân của Iran. "Iran đang che giấu tình trạng và vị trí của uranium với cộng đồng quốc tế cũng như từ chối cho phép IAEA xác minh kho dự trữ này", tuyên bố cho biết thêm.
Tháng trước, nhóm E3 đã kích hoạt cơ chế "phục hồi nhanh" trong thỏa thuận hạt nhân quốc tế năm 2015 mà các nước này tham gia cùng với Iran, cho Tehran 30 ngày để tuân thủ thỏa thuận hoặc phải đối mặt với các lệnh trừng phạt quốc tế được khôi phục.
Ngày 10-9, tại thủ đô Cairo của Ai Cập, Tổng Giám đốc IAEA Raphael Grossi và Bộ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi đã ký một thỏa thuận mở đường cho việc nối lại hợp tác giữa cơ quan này với Tehran.
Người đứng đầu IAEA cho biết thỏa thuận mới bao gồm các cuộc thanh tra tại tất cả các địa điểm hạt nhân mà Iran công bố, bao gồm cả những địa điểm bị Israel và Mỹ tấn công vào tháng 6. Trước đó, các thanh tra viên của IAEA đã rời khỏi Iran vì lý do an toàn trong cuộc xung đột nhưng sau đó đã quay trở lại.
Tuy nhiên, cùng ngày, Bộ trưởng Ngoại giao Iran tuyên bố thỏa thuận hiện không cho phép thanh tra viên vào các địa điểm hạt nhân và quyền tiếp cận sẽ được thảo luận trong các cuộc đàm phán trong tương lai, đồng thời lưu ý sự tồn tại của thỏa thuận phụ thuộc vào việc các nước phương Tây kiềm chế khôi phục các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc.
Các nhà quan sát nhận định thỏa thuận giữa IAEA và Iran dường như không đưa ra nhiều đảm bảo cụ thể về thời điểm cơ quan giám sát này có thể tiếp tục hoạt động và có thể không tạo nhiều động lực để các cường quốc châu Âu áp dụng lập trường mềm mỏng hơn.
Ngày đăng: 13:45 | 11/09/2025
Kim Phượng / HNM