“Nhân tố bí ẩn” của kế hoạch tiếp quản Gaza

Dải Gaza và vùng biển xung quanh sở hữu một trong những trữ lượng khí đốt tiềm năng đáng kể nhất khu vực Đông Địa Trung Hải. Trong khi Israel đã khai thác một số mỏ như Leviathan và Tamar, Gaza vẫn chưa thể khai thác nguồn tài nguyên này vì bất ổn an ninh và chính trị.

Trước khi xung đột nổ ra vào ngày 7/10/2023, Hamas đã đạt được một thỏa thuận do Mỹ làm trung gian để phát triển một mỏ khí đốt ngoài khơi Gaza. Tuy nhiên, sau khi xung đột leo thang, Israel đã nhanh chóng cấp quyền thăm dò cho các công ty quốc tế, bao gồm Eni (Italy) và Dana Energy (Anh).

Quyết định này đã gây phản ứng mạnh mẽ từ phía Palestine và các nước láng giềng. Palestine cáo buộc đây là hành động vi phạm chủ quyền lãnh thổ, trong khi Jordan và Ai Cập lo ngại rằng động thái này sẽ làm gia tăng căng thẳng khu vực và làm phức tạp thêm tiến trình hòa bình.

Ngoài ra, một số chuyên gia cảnh báo rằng việc Israel kiểm soát khai thác khí đốt tại đây có thể củng cố vị thế kinh tế và ngoại giao của nước này, đồng thời tạo thêm rạn nứt giữa các quốc gia trong khu vực.

Theo nhận định của chuyên gia năng lượng Michael T. Klare, những mỏ khí đốt ở Gaza không chỉ là nguồn tài nguyên giá trị mà còn là yếu tố chiến lược trong cuộc cạnh tranh giữa các cường quốc khu vực. Ông cho rằng nếu Israel kiểm soát hoàn toàn hoạt động khai thác khí đốt tại đây, họ có thể sử dụng nó như một công cụ đàm phán với các quốc gia Arab, đồng thời củng cố vị thế kinh tế và chính trị trong khu vực.

Trong bối cảnh khu vực, các quốc gia Trung Đông đang đẩy mạnh các dự án khí đốt nhằm giành thị phần tại châu Âu, trong khi Nga, một trong những nhà cung cấp năng lượng chính của khu vực này, theo dõi chặt chẽ diễn biến. Moscow lo ngại nguồn cung từ Trung Đông sẽ làm suy yếu vị thế của họ, nhất là trong bối cảnh căng thẳng với phương Tây leo thang. Trung Quốc cũng gia tăng đầu tư vào hạ tầng năng lượng khu vực để đảm bảo nguồn cung dài hạn cho nền kinh tế. Cùng lúc đó, Mỹ củng cố liên minh với Israel và các đối tác nhằm kiềm chế ảnh hưởng của Nga và Iran trong ngành năng lượng.

Sự cạnh tranh này khiến khu vực trở thành điểm nóng địa chính trị, nơi các quốc gia tìm cách kiểm soát các tuyến cung cấp năng lượng quan trọng. Một ví dụ là dự án đường ống Qatar - Thổ Nhĩ Kỳ, bị đình trệ từ 2009 do sự phản đối của Syria, nhưng nay có khả năng khôi phục. Trong khi đó, Iran vẫn gặp khó khăn trong kế hoạch kết nối với châu Âu qua Iraq và Syria, còn Libya đang nỗ lực trở lại thị trường năng lượng sau nhiều năm bất ổn.

Chuyên gia địa chính trị Robert Kaplan cho rằng, với một châu Âu đang muốn giảm phụ thuộc vào năng lượng Nga, cuộc đua tranh khí đốt trở thành một trận chiến kinh tế và chính trị quan trọng. Ông nhấn mạnh, việc kiểm soát các nguồn cung cấp năng lượng thay thế không chỉ là vấn đề lợi ích kinh tế mà còn ảnh hưởng đến cán cân quyền lực toàn cầu.

Trong bối cảnh đó, quyết định di dời người Palestine khỏi Gaza không chỉ là một chiến lược an ninh, mà còn mở đường cho việc khai thác khí đốt. Trước hết, nó loại bỏ rào cản chính trị khi xung đột Israel - Palestine từ lâu đã là trở ngại cho các dự án kinh tế trong khu vực. Ngoài ra, khi không còn Hamas, các cơ sở khai thác khí đốt sẽ không phải đối mặt với nguy cơ bị tấn công.

Bên cạnh đó, kế hoạch tái thiết Gaza được dự báo có thể tiêu tốn hơn 80 tỷ USD, và doanh thu từ khí đốt chính là giải pháp tài chính rõ ràng nhất. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là ai sẽ kiểm soát nguồn thu này và liệu có sự phân bổ công bằng hay không? Nếu Israel và các công ty phương Tây chiếm ưu thế trong khai thác, lợi ích kinh tế có thể không đến tay người Palestine. Trong khi đó, một số quốc gia Arab bày tỏ lo ngại rằng việc Israel kiểm soát nguồn tài nguyên này sẽ củng cố vị thế của nước này trên bàn cờ chính trị khu vực, đồng thời làm gia tăng căng thẳng giữa các bên liên quan.

Nhà phân tích chính trị David Hearst của Middle East Eye đánh giá rằng, quyết định này không chỉ có tác động trực tiếp đến tình hình Trung Đông mà còn định hình chiến lược năng lượng toàn cầu. Ông lưu ý rằng, dù mục tiêu ban đầu có thể là kinh tế, nhưng những hệ lụy chính trị và nhân đạo đi kèm sẽ là thách thức lớn mà Mỹ và Israel cần phải đối mặt.

Nhìn qua lăng kính năng lượng, quyết định về Gaza không chỉ là chiến lược chính trị mà còn là một phần trong cuộc cạnh tranh quyền lực năng lượng toàn cầu. Việc kiểm soát nguồn tài nguyên tại khu vực này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn có thể định hình cán cân quyền lực tại Trung Đông và xa hơn nữa.

Một số chuyên gia cho rằng động thái này có thể củng cố vị thế của Israel và các đồng minh trong các cuộc đàm phán khu vực, trong khi làm suy yếu ảnh hưởng của các quốc gia khác như Iran và Nga. Sự thay đổi này có thể làm biến chuyển cục diện địa chính trị, đồng thời tạo ra những cơ hội và thách thức mới cho các bên liên quan.

Theo nhà nghiên cứu Richard Haass, những biến động ở Gaza sẽ không chỉ giới hạn trong khu vực mà còn có tác động sâu rộng đến các chiến lược ngoại giao và năng lượng toàn cầu. Ông nhấn mạnh rằng việc kiểm soát nguồn tài nguyên tại đây có thể là một đòn bẩy quan trọng trong các cuộc đàm phán giữa phương Tây và Trung Đông, đồng thời ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh năng lượng của châu Âu.

Ngoài ra, nhiều chuyên gia cũng lưu ý rằng các quyết định liên quan đến khai thác năng lượng tại Gaza có thể dẫn đến các hệ quả nhân đạo và chính trị khó lường. Nếu không có sự phân bổ công bằng, nguồn lợi từ khí đốt có thể làm trầm trọng thêm căng thẳng khu vực thay vì thúc đẩy hòa bình và phát triển. Trong bối cảnh này, các cường quốc lớn như Mỹ, Trung Quốc và EU sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng cách tiếp cận của mình để đảm bảo ổn định khu vực mà vẫn bảo vệ lợi ích chiến lược của họ.

https://cand.com.vn/the-gioi-24h/nhan-to-bi-an-cua-ke-hoach-tiep-quan-gaza-i758489/