Nhà nước không còn độc quyền sản xuất vàng miếng: Giá có hạ từ đỉnh cao lịch sử?

Theo chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Minh Phong, việc Chính phủ ban hành Nghị định 232/2025, sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012 đã đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong tiến trình quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Điểm nhấn then chốt là bãi bỏ khoản 3 Điều 4 - vốn quy định Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

Thay vào đó, hoạt động sản xuất vàng miếng được xếp vào nhóm kinh doanh có điều kiện và chỉ được phép triển khai khi được Ngân hàng Nhà nước cấp phép.

“Việc sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012 đã được đề nghị từ lâu và Chính phủ cũng có dự kiến sửa đổi từ lâu. Vì thế, việc Chính phủ ban hành Nghị định 232/2025 là việc rất tốt cho doanh nghiệp và cho cả thị trường vàng miếng Việt Nam. Bởi về nguyên tắc Nghị định mới sẽ làm đa dạng hóa nguồn cung và làm cho cân đối cung cầu tốt hơn, đồng thời sẽ hạn chế được tình trạng đầu cơ và làm cho tâm lý của nhà đầu tư, người mua vàng bớt áp lực”, TS Nguyễn Minh Phong nói.

Vì thế, ông Phong dự báo giá vàng sẽ giảm bởi "Nghị định 232 giống như một thùng nước lạnh dội trực tiếp vào lò than hồng đang bốc lửa rực cháy như giá vàng hiện nay".

“Giá vàng trong nước chắc chắn sẽ giảm sau Nghị định 232 và khoảng cách giữa vàng trong nước với vàng thế giới sẽ được rút ngắn lại trong khoảng trên dưới 1 triệu đồng/lượng”, TS Nguyễn Minh Phong nhận định.

Đồng ý kiến, ông Đinh Nho Bảng, Chủ tịch Hiệp hội vàng Việt Nam cho biết, việc Chính phủ sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012 chắc chắn sẽ tác động tích cực tới thị trường vàng.

“Việc bỏ độc quyền sẽ giúp thị trường vàng cạnh tranh lành mạnh, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng về vàng miếng”, ông Bảng nói.

Nhà nước chính thức bỏ độc quyền kinh doanh vàng miếng. (Ảnh minh họa).

Tuy nhiên, theo ông Bảng, điều này cũng chưa ngay lập tức làm giảm nhiệt thị trường vàng vì giá vàng trong nước, nhất là vàng miếng muốn giảm còn phải phụ thuộc vào việc quản lý xuất, nhập khẩu.

“Ngoài việc cho phép doanh nghiệp được sản xuất vàng miếng, cần tiếp tục sửa đổi cho phép doanh nghiệp nhập khẩu vàng để gắn kết thị trường trong nước và thế giới. Khi có nguồn nguyên liệu thì mới có thể sản xuất vàng, mới bán vàng ra thế giới để thu ngoại tệ về”, ông Đinh Nho Bảng nói.

Còn ông Nguyễn Quang Huy - CEO Khoa Tài chính Ngân hàng trường Đại học Nguyễn Trãi nhấn mạnh, Nhà nước bỏ độc quyền sản xuất vàng không đồng nghĩa thả nổi.

Đây là sự chuyển đổi từ cơ chế “một trung tâm chi phối” sang mô hình đa chủ thể nhưng trong khuôn khổ quản lý tập trung. Tác động lớn nhất là tạo điều kiện để nhiều doanh nghiệp đủ năng lực tham gia thị trường, góp phần đa dạng hóa nguồn cung, giảm áp lực khan hiếm, đồng thời khuyến khích cạnh tranh về giá, dịch vụ và uy tín thương hiệu.

Sự xuất hiện của nhiều đơn vị có tiềm lực vốn và hệ thống quản trị hiện đại sẽ giúp thị trường vàng minh bạch hơn, phản ánh sát hơn diễn biến quốc tế, qua đó giảm dần tình trạng chênh lệch giá nội - ngoại quá lớn.

Tuy nhiên, theo ông Huy, do điều kiện cấp phép cao, khả năng chỉ một số doanh nghiệp lớn tham gia. Thị trường vì vậy sẽ vận hành theo cơ chế cạnh tranh có chọn lọc, khác với độc quyền tuyệt đối nhưng cũng tránh được sự phân tán quá mức.

“Đây chính là cách tiếp cận cân bằng, mở cửa nhưng vẫn đảm bảo sự ổn định, bảo vệ hệ thống tài chính - tiền tệ quốc gia”, ông Huy nói.

Ông Huy cũng cho rằng, giá vàng luôn chịu tác động kép từ những yếu tố quốc tế như: biến động về lãi suất, giá cả của đồng USD và căng thẳng địa chính trị. Cùng với đó là những yếu tố trong nước, trong đó có tâm lý nắm giữ vàng như một tích sản và chỉ có mua vào nhưng hạn chế bán ra, nguồn cung trong nước hạn chế.

Vì thế, để “ghìm cương” giá vàng, cần một tổ hợp giải pháp đồng bộ bao gồm:

Điều tiết cung - cầu: Ngân hàng Nhà nước cần chủ động phân bổ hạn ngạch nhập khẩu hợp lý, linh hoạt theo biến động thị trường, nhằm kịp thời bổ sung nguồn cung khi chênh lệch giá trong – ngoài nới rộng.

Thứ hai là minh bạch hóa giao dịch. Theo đó, quy định thanh toán qua ngân hàng với giao dịch giá trị lớn sẽ vừa giảm cơ hội đầu cơ tiền mặt, vừa giúp cơ quan quản lý giám sát dòng chảy vàng - tiền một cách hiệu quả.

Thứ ba là sử dụng công cụ tài chính hiện đại bằng cách từng bước xây dựng thị trường phái sinh vàng (hợp đồng tương lai, hoán đổi) để doanh nghiệp và nhà đầu tư có lựa chọn phòng ngừa rủi ro thay vì chỉ dựa vào vàng vật chất.

Thứ tư là định hướng kỳ vọng. Thông qua thông tin minh bạch và truyền thông chính thống, góp phần ổn định tâm lý, giảm thiểu hiện tượng “sốt vàng” do tin đồn.

“Khi chính sách vận hành minh bạch, thị trường sẽ phát triển theo hướng hiện đại, gắn kết hơn với thông lệ quốc tế, đồng thời vẫn đảm bảo mục tiêu tối thượng đó là ổn định kinh tế vĩ mô và an toàn hệ thống tài chính - tiền tệ quốc gia”, ông Huy nói.