Nhà hát 1.500 tỷ - ước vọng thoát "nghèo" của văn hóa Việt

Dự án đầu tư xây dựng nhà hát tại khu đô thị Thủ Thiêm vừa được Hội đồng Nhân dâu TP HCM thông qua, với kinh phí dự kiến 1.508 tỷ đồng. Quyết định này thu hút quan tâm lớn của dư luận, nảy sinh nhiều ý kiến tranh cãi việc có cần xây nhà hát quy mô nghìn tỷ trong bối cảnh kinh tế, xã hội còn nhiều khó khăn, còn loại hình nghệ thuật hàn lâm vẫn xa lạ với đại bộ phận khán giả.

Nhà hát Giao hưởng TP HCM hiện phải thuê Nhà hát Thành phố để biểu diễn.

Sáng 10/10, Giám đốc Nhà hát Giao hưởng Nhạc Vũ kịch TP HCM (HBSO) - ông Trần Vương Thạch - chia sẻ với VnExpress nhà hát đối mặt áp lực khi quyết định này rơi vào lúc quy hoạch đất ở Thủ Thiêm là tâm điểm của dư luận. "Tôi luôn khẳng định cần nhà hát cho sự nghiệp văn hóa của TP HCM. Còn xây ở đâu, lúc nào, thế nào là việc của nhà hoạch định chính sách. Lỗi xảy ra ở Thủ Thiêm, Ủy Ban Nhân dân TP HCM phải sửa, đền bù là một câu chuyện khác, chứ không phải vì dự án nhà hát này", ông Thạch nói.

Nhà hát 1.500 tỷ này là quy mô được dự kiến xây dựng ở Công viên 23 Tháng 9 (trung tâm quận 1, TP HCM) từ năm 2012, chứ không phải là quy mô đề án ở Thủ Thiêm hiện tại. Nhà hát khi đó được lên ý tưởng có hai khán phòng. Một khu có sức chứa 1.200 chỗ ngồi, dành biểu diễn các chương trình giao hưởng, nhạc, vũ kịch lớn, cần sân khấu cảnh trí. Khán phòng còn lại có 500 chỗ, phục vụ cho bộ môn thính phòng, dùng để thu âm theo chuẩn quốc tế hoặc diễn các vở kịch, cải lương, tuồng chèo và nhiều loại hình văn hóa nghệ thuật khác. Bên cạnh đó, nhà hát còn có một sân khấu ngoài trời cùng hệ thống phòng tập cá nhân lẫn tập thể, phòng nghỉ dành cho nghệ sĩ, khu ăn uống, phòng triển lãm.

Kế hoạch sử dụng nhà hát, về mặt nghệ thuật lẫn kinh doanh, sẽ có sự phối hợp chặt chẽ giữa các đơn vị.

Dù vậy, quy mô nói trên được xây dựng cho đề án với diện tích 10.000 mét vuông ở công viên 23/9.

Với diện tích 5.000 mét vuông ở Thủ Thiêm, quy mô này cần được bàn bạc, xây dựng lại từ đầu.

"Đơn vị chúng tôi đã đề nghị phía nhà hát phải có người nằm trong ban quản lý dự án, đó là chuyện bắt buộc. nhưng điều này chưa được quyết định. Chúng tôi chưa tiếp xúc với nhóm tư vấn thiết kế đề án này", ông Trần Vương Thạch cho biết.

Việc Hội đồng Nhân dân TP HCM thông qua quyết định xây dựng chỉ là bước đầu. Theo tiến trình, còn phải thi tuyển quốc tế, kêu gọi đấu thầu. "Quy trình này theo tôi mất ít nhất hai năm mới có thể khởi công xây nhà hát. Tôi nghĩ để hoàn thành công trình, ngắn nhất phải là 5 năm và dài nhất là 10 năm vì còn tùy thuộc vào nguồn vốn, tiến độ", ông Trần Vương Thạch chia sẻ thêm.

HBSO được thành lập từ năm 1993. 25 năm qua, đơn vị này gắn với biệt danh "nhà hát không nhà". Họ không có trụ sở, không điểm tập, các chương trình, tiết mục biểu diễn từ lớn đến nhỏ đều phải thuê Nhà hát TP HCM hoặc Nhạc viện TP HCM - hai địa điểm vốn cũ kỹ về mặt kiến trúc, yếu tố kỹ thuật không đủ so với tiêu chuẩn. Dù vậy, hàng trăm nghệ sĩ thuộc nhiều thế hệ của thể loại nghệ thuật hàn lâm đã định hình trong đời sống văn hóa ba bộ môn nhạc, giao hưởng, vũ kịch - vốn chưa từng có trước khi nhà hát thành lập. Vì thế,

một nhà hát giao hưởng với đủ cơ sở hạ tầng, kỹ thuật là nhu cầu cấp thiết để HBSO tồn tại, các hoạt động phát triển nghệ thuật hàn lâm không bị mai một.

HBSO đã đầu tư nhiều loại nhạc cụ giá trị, có bộ 40 tỷ đồng nhưng chưa bao giờ được lên sân khấu biểu diễn vì thiếu nhà hát để bảo quản và sử dụng đúng chức năng. Các nghệ sĩ được đào tạo ở nước ngoài nhưng về nước lại thiếu "mái nhà nghệ thuật" đúng nghĩa để hoạt động. Những chương trình được dàn dựng công phu, thậm chí đầu tư tiền tỷ, thu hút khán giả, nhưng không thể duy trì lịch diễn do không có điểm diễn.

Những điểm diễn thuê không đủ tiêu chuẩn về cơ sở vật chất, điều kiện kỹ thuật của loại hình nghệ thuật này. Trung bình mỗi dàn nhạc giao hưởng thường khoảng 70-80 người, các đoàn quốc tế có thể lên đến hơn 100 người. Nhiều dàn nhạc nước ngoài - như dàn NHK của Tokyo, Nhật Bản - khi đến Việt Nam thậm chí không có chỗ ngồi trên sân khấu, nhiều nghệ sĩ phải đứng biểu diễn.

Các nghệ sĩ phải chia năm xẻ bảy, chỉ tập trung khi có lịch diễn và thuê được địa điểm. Do điều kiện kỹ thuật của khán phòng không được bảo đảm, họ thường hồi hộp cho chất lượng chương trình. Giới biểu diễn nhận xét hầu hết nhà hát tại thành phố xuống cấp, chưa đáp ứng tốt cho các chương trình nghệ thuật đại chúng, chứ chưa nói đến thể loại hàn lâm.

Dàn nhạc giao hưởng của nhà hát HBSO trình diễn ở Nhà hát TP HCM. Ảnh: Trần Vương Thạch.

Giới chuyên môn của dòng nghệ thuật hàn lâm phấn khởi trước quyết định xây dựng nhà hát 1.500 tỷ đồng.

Trước nhiều ý kiến cho rằng TP HCM nói riêng và đất nước nói chung còn nhiều công trình cần đầu tư hơn là một nhà hát giao hưởng, nghệ sĩ violon Tăng Thành Nam chia sẻ Việt Nam là một đất nước vừa thoát nghèo, nhưng không nên để cái nghèo làm giảm đi bộ mặt văn hóa. Nhìn rộng ra, Singapore, Hong Kong... dù là quốc gia, vùng lãnh thổ với diện tích nhỏ, vẫn có nhà hát giao hưởng rất lớn, đạt tiêu chuẩn quốc tế.

"Một nhà hát có thể không phục vụ cho toàn bộ người dân, nhưng nó đánh dấu cột mốc về văn hóa của một khu dân cư, một thành phố. Có thể hiểu, thành phố giống như một khách sạn đánh sao, nhà hát là một trong những hạng mục cần có để đạt đủ sao. Thiếu một nơi trình diễn, tiếp cận văn hóa là đáng tiếc", nghệ sĩ nói.

Nghệ sĩ Tăng Thành Nam.

Gắn với HBSO từ năm 1994, Phó giám đốc Nguyễn Tấn Anh cho biết quyết định vừa qua làm thỏa lòng chờ mong của anh chị em nghệ sĩ và giới mộ điệu âm nhạc hàn lâm. Hiện HBSO tăng lên ba chương trình mỗi tháng. Buổi nào họ không đăng ký diễn sẽ lập tức bị thay bằng À ố Show tại Nhà hát Thành phố. Sang năm, họ dự định diễn kín lịch cuối tuần, nâng số lượng lên bốn chương trình mỗi tháng. "Đó là tần suất diễn rất cao với một đơn vị nhạc hàn lâm và ballet", ông Tấn Anh nói.

Nghệ sĩ violin Bùi Công Duy nhận định sau nhiều năm hội nhập, đất nước chưa có công trình tổ hợp nghệ thuật hoạt động đúng với chức năng, nhiệm vụ. Hiện tại, hai Nhà hát Lớn ở Hà Nội và TP HCM cho diễn chung nhạc giao hưởng, opera, nhạc nhẹ... Việc xây dựng Nhà hát Giao hưởng, nhạc và vũ kịch là tín hiệu đáng mừng đối với ngành văn hóa, nghệ thuật.

Từng đạo diễn kiêm dàn dựng âm nhạc vở opera Lá đỏ ở Nhà hát Lớn TP HCM và phòng hòa nhạc của Học viện Âm nhạc Quốc gia TP HCM, nhạc sĩ Đỗ Hồng Quân nhận xét cơ sở vật chất của cả hai địa điểm trên đều thiếu thốn, chưa đáp ứng được nhu cầu biểu diễn, thưởng thức âm nhạc thính phòng. Theo nhạc sĩ, các nhà quản lý cần tính toán cách vận hành, lực lượng biểu diễn, lực lượng khán giả khi nhà hát đi vào hoạt động. Cụ thể, nhà hát cần thu hút các nghệ sĩ giỏi ở trong, ngoài nước như Bích Trà, Đặng Thái Sơn, các dàn nhạc tầm cỡ như dàn nhạc giao hưởng Anh, Mỹ, Nhật Bản... "Nhà hát sẽ mang ý nghĩa là ngôi nhà chung của giới yêu nghệ thuật cả nước chứ không phải địa điểm của một đơn vị tại TP HCM", Đỗ Hồng Quân nói.

Góc nhìn \'triệu đô\' của khu đất vàng dự kiến xây nhà hát 1.500 tỷ Công trình Nhà hát Giao hưởng Nhạc Vũ kịch hơn 1.500 tỷ đồng nằm ở trung tâm khu đô thị mới Thủ Thiêm. Hình dáng, ...

Đất vàng đấu giá lấy 1.500 tỷ đồng xây nhà hát Thủ Thiêm vẫn bất động Khu đất 23 Lê Duẩn cũng là vị trí đầu tiên được đề xuất xây dựng nhà hát nhưng không thành. Đến nay đất đã ...

‘Quá nóng vội thông qua chủ trương đầu tư nhà hát 1.500 tỷ đồng Chuyên gia quy hoạch và kiến trúc Ngô Viết Nam Sơn cho rằng TP đã quá nóng vội khi thông qua chủ trường đầu tư ...