Nguy cơ Trump "ngáng đường" Biden cuối nhiệm kỳ

Bất chấp nỗ lực đấu tranh pháp lý quy mô lớn nhằm thách thức kết quả bầu cử, cơ hội lật ngược thế cờ của Tổng thống Mỹ Donald Trump gần như đã lâm vào ngõ cụt, sau một loạt vụ kiện thất bại. Ông chủ Nhà Trắng cũng không còn tích cực lên truyền hình và đăng tweet ít hơn bình thường.

Tuy nhiên, bình luận viên Timothy O'Brien của Bloomberg cho rằng việc Trump im lặng không đồng nghĩa với "án binh bất động" chờ đến ngày chuyển giao Nhà Trắng cho Tổng thống đắc cử Joe Biden. "Với quyền lực trong tay, Trump có nhiều cơ hội trong hai tháng tới để rải cát vào cỗ máy liên bang mà Biden sẽ tiếp quản", O'Brien nhận định.

Ý kiến này dường như có cơ sở, bởi nhiều thân tín của Trump vẫn nắm các vị trí chủ chốt trong chính quyền, gồm Bộ trưởng Tư pháp William Barr, Ngoại trưởng Mike Pompeo, quyền Bộ trưởng Quốc phòng Christopher Miller, Bộ trưởng Tài chính Steven Mnuchin hay Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Alex Azar.

Tổng thống Mỹ Donald Trump tại cuộc họp qua video với các thành viên quân đội Mỹ ở nước ngoài tại Nhà Trắng hôm 26/11. Ảnh: AFP.

Đầu tiên, quyền ân xá giúp Trump có thể giải cứu một loạt đồng minh vướng vào vòng lao lý kể từ khi ông tranh cử tổng thống hồi năm 2016. Cựu cố vấn an ninh quốc gia Michael Flynn, người từng thừa nhận khai man với FBI về mối liên hệ với một nhà ngoại giao Nga, là đồng minh đầu tiên được Trump ân xá khi quá trình chuyển giao quyền lực đã bắt đầu. Năm 2001, chỉ hai giờ trước khi rời Nhà Trắng, cựu tổng thống Bill Clinton đã ban hành tới 176 lệnh ân xá.

Giới quan sát còn nêu khả năng Trump tự ân xá cho chính mình và các thành viên gia đình, bởi bản thân ông và tập đoàn Trump Organization đang bị điều tra về những cáo buộc liên quan đến tài chính.

Brian Kalt, giáo sư luật tại Đại học Michigan, cho biết hiến pháp không quy định rõ về việc một tổng thống Mỹ có thể tự ân xá cho chính mình hay không. Tuy nhiên, quyền hạn của Trump chỉ áp dụng cho vụ án cấp liên bang, tức là ông không thể tránh được khả năng bị kiện tụng ở các bang như New York, nơi các công tố viên đang mở cuộc điều tra hình sự với Trump và tập đoàn Trump Organization.

Trump còn có thể ký một loạt sắc lệnh hành pháp, "quân bài" mà ông đã sử dụng để thay đổi các quy định quản lý môi trường và điều kiện nhập cư vào Mỹ.

Hồi tháng 6, Trump ký sắc lệnh yêu cầu các cơ quan liên bang bãi bỏ những điều luật về môi trường vốn trì hoãn quá trình phê duyệt các dự án đường ống dẫn dầu, khai thác mỏ, đường cao tốc trong các khu bảo tồn. Cũng trong tháng đó, ông ban hành lệnh đình chỉ cấp visa lao động mới cho người nước ngoài và những người phụ thuộc vào họ, khiến các công ty Mỹ không thể tuyển dụng lao động nhập cư tay nghề cao.

Chính quyền Trump được cho là còn đang xem xét một sắc lệnh hành pháp nhằm chấm dứt chế độ cấp quốc tịch cho trẻ em sinh ra tại Mỹ, dù quyền này được quy định trong tu chính án thứ 14 của hiến pháp.

Tuần trước, Bộ Tài chính Mỹ đã thu hồi thành công 455 tỷ USD thuộc quỹ cứu trợ Covid-19 trong Cục Dữ trữ Liên bang, động thái họ tuyên bố nhằm chấm dứt các chương trình cứu trợ chưa được sử dụng. Tuy nhiên, điều này cũng làm hạn chế sự linh hoạt của chính quyền Biden trong tương lai, giảm bớt nguồn lực đối phó với bất kỳ đợt suy thoái kinh tế nào do đại dịch.

Hôm 24/11, Bộ trưởng Tài chính Mnuchin chuyển số tiền trên vào một tài khoản mà người kế nhiệm, có khả năng là Janet Yellen, không thể tiếp cận nếu không được quốc hội thông qua. Trong khi đó, đảng Dân chủ được cho là khó có thể giành quyền kiểm soát Thượng viện từ phe Cộng hòa.

Trong hai tháng cuối nhiệm kỳ, Trump vẫn là tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang Mỹ, nắm giữ mã hạt nhân và đủ quyền lực để ra lệnh cho Lầu Năm Góc tiến hành các chiến dịch quân sự ở nước ngoài. Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Miller, người vừa được Trump bổ nhiệm gần đây, đang gấp rút thay đổi nhiều chính sách được cho là sẽ gây khó khăn cho Biden khi tiếp quản quyền lực, bao gồm kế hoạch rút quân khỏi Afghanistan vào tháng một. Các nguồn tin cho biết Trump hôm 12/11 thậm chí tính tới phương án tấn công cơ sở hạt nhân của Iran, và chỉ dừng lại khi các cố vấn phản đối.

Trong vấn đề tư pháp, dựa vào việc Bộ trưởng Barr từng can thiệp vào cuộc điều tra cáo buộc Nga thông đồng với chiến dịch tranh cử của Trump do công tố viên đặc biệt Robert Mueller tiến hành, cùng một số vấn đề khác, bình luận viên O'Brien nghi ngờ Barr có thể ra lệnh cho Văn phòng Cố vấn Pháp lý soạn các bản ghi nhớ để bảo vệ Trump khỏi nguy cơ bị chính quyền Biden điều tra.

O'Brien thậm chí tưởng tượng ra viễn cảnh Barr cùng những quan chức khác trong nhánh hành pháp có thể gợi ý cho các nhân viên Nhà Trắng rằng bất chấp rủi ro pháp lý, Tổng thống có quyền hủy hoặc giữ lại một số tài liệu mà những người ngoài, như quan chức thực thi pháp luật, nhà báo hay nhà sử học, có thể muốn tiếp cận.

Tất nhiên, các sắc lệnh hành pháp của Trump có thể bị Biden đảo ngược cũng bằng sắc lệnh, và đội ngũ của Biden có thể sửa đổi các chính sách cũ, nhưng cách chính quyền Trump bố trí đội ngũ nhân viên liên bang có thể sẽ để lại ảnh hưởng lâu dài. Những cơ quan như Bộ Ngoại giao và Tư pháp Mỹ, cùng các tòa án, giờ đây tràn ngập những người trung thành với Tổng thống Trump. Biden được cho là không thể loại bỏ tất cả, khi một số người có nhiệm kỳ còn dài hơn ông.

Hồi tháng 10, Trump ban hành một sắc lệnh giúp việc sa thải các công chức chỉ trích Tổng thống dễ dàng hơn, tước bỏ sự bảo vệ giúp họ không phải chịu ảnh hưởng của tính đảng phái.

Hạ viện đã tạm thời chặn sắc lệnh này, khiến Trump không thể tùy ý sa thải các nhân viên trong bộ máy. Tuy nhiên, theo O'Brien, Trump vẫn có thể làm bất cứ điều gì để cản trở Biden, người mà ông từng thừa nhận rằng nếu để thua "sẽ rất cay đắng".

Ánh Ngọc (Theo Bloomberg)

Luật sư cũ của Trump kiện gian lận bầu cử ở Michigan, Georgia

Trump nêu điều kiện rời Nhà Trắng

Time đề cử Trump, Biden là Nhân vật của năm 2020

Trump "âm thầm" thừa nhận thất bại bầu cử