Người vô tội mang vạ vì mẫu ADN

Harinder Kumra chưa kịp định thần thì đã bị nhóm người khống chế, bị bịt mắt và miệng. Hôm đó, ngày 29/11/2012, chờ những kẻ đột nhập đi khỏi, Harinder mò tới chỗ để điện thoại và gọi cảnh sát. Harinder đã sống sót qua nguy hiểm lần này, nhưng chồng bà, Raveesh Kumra (66 tuổi) không chờ được cảnh sát và xe cấp cứu tới nơi. Ông tắc thở vì bị băng dính bít chặt miệng và mũi.

Xem xét hiện trường, cảnh sát thành phố Monte Sereno, bang California (Mỹ) ghi nhận kẻ cướp đã lấy đi tiền mặt, trang sức và tiền xu quý từ căn biệt thự rộng 650 m2 thuộc khu vực dành cho giới thượng lưu của hai vợ chồng Harinder. Sau khi hành sự, kẻ cướp vứt lại số găng tay cao su ướt nước xà phòng trong bồn rửa bát, có vẻ như định rửa sạch ADN. Hung thủ có vẻ biết chút kiến thức về pháp y nhưng vẫn còn vụng về.

Từ số găng tay và băng dính, giám định viên pháp y tách mẫu ADN và xác định nghi phạm là DeAngelo Austin (22 tuổi) và Javier Garcia (21 tuổi). Ngoài ra, dưới móng tay nạn nhân còn có ADN của Lukis Anderson (26 tuổi).

Kẻ đột nhập vứt lại găng tay trong bồn rửa bát. Ảnh: Monte Sereno Police Department.

Cảnh sát thu thập được nhiều bằng chứng buộc tội DeAngelo và Javier. Lịch sử định vị cho thấy điện thoại của hai tên này ở gần hiện trường vào tối xảy ra án mạng. DeAngelo là thành viên băng đảng có liên quan tới một chuỗi vụ đột nhập. Chị gái hành nghề mại dâm của DeAngelo có quan hệ tình cảm với Raveesh trong 12 năm, điện thoại của chị ta còn được sao lưu dữ liệu trên máy tính nạn nhân. Người chị cũng thừa nhận mình đưa bản thiết kế ngôi nhà cho em trai và Javier.

Tuy vậy, cảnh sát gặp khó khăn khi tìm bằng chứng buộc tội Lukis. Theo tìm hiểu, họ biết rằng tên này là người vô gia cư, từng có tiền án đột nhập tư gia mức độ nghiêm trọng. Cảnh sát tin rằng Lukis bị nạn nhân cào trong lúc vật lộn nên để lại ADN dưới móng tay người chết, nhưng điện thoại Lukis không có bằng chứng cho thấy hắn ở gần hiện trường tối xảy ra vụ án. Lukis cũng không phải thành viên băng đảng tội phạm nào.

Tiếp tục điều tra, cảnh sát cuối cùng tìm ra điểm liên kết. Một năm trước, Lukis từng là bạn tù với một người bạn của DeAngelo. Người bạn này hai ngày trước án mạng đã dừng lại gần khu vực Lukis hay qua lại. Từ đó, cảnh sát suy luận DeAngelo muốn thuê kẻ có kinh nghiệm đột nhập ở địa phương nên được người bạn kia giới thiệu tới gặp Lukis. Có bằng chứng trong tay, cảnh sát lần lượt bắt giữ và khởi tố bốn nghi phạm trong 3,5 tuần sau khi vụ án xảy ra.

Vì là người vô gia cư, Lukis được tòa án phân cho luật sư công miễn phí. Luật sư kể Lukis từng tiết lộ không biết nạn nhân là ai, nhưng chính anh ta cũng không chắc mình có phạm tội hay không vì thường uống rượu say bí tỉ.

Lukis Anderson. Ảnh: Carlos Chavarría/The Marshall Project.

Tin rằng thân chủ đối diện án tử hình, luật sư bào chữa thu thập mọi tài liệu về tiền sử bệnh của Lukis để có căn cứ xin giảm nhẹ hình phạt. Càng nghiên cứu, vị luật sư càng thấy khó tin trước lời cáo buộc của công tố viên. Theo hồ sơ, Lukis bị nghiện rượu nên thường xuyên say xỉn nhưng chưa bao giờ phạm tội bạo lực. Tiền án đột nhập khi trước là do trong lúc say, Lukis đập vỡ cửa kính của một cửa tiệm và cố bò qua nhưng không ăn trộm thứ gì.

Cuối cùng, luật sư bào chữa phát hiện vào lúc 22h45 tối xảy ra án mạng, Lukis được xe cứu thương đưa vào viện vì say bí tỉ gần như bất tỉnh. Xét nghiệm nồng độ cồn trong máu cho thấy Lukis uống khoảng 21 cốc bia và phải ở bệnh viện cả tối để giải độc rượu. Bác sĩ trực hôm đó cũng xác nhận Lukis nằm viện cả tối và chỉ xuất viện vào sáng hôm sau nên không có thời gian phạm tội.

Nhận được bằng chứng mới, cảnh sát ban đầu không thể lý giải được tại sao mẫu ADN của Lukis xuất hiện dưới móng tay của nạn nhân. Họ đặt giả thuyết có thể Lukis và nạn nhân đã chạm mặt nhau nhiều tiếng hoặc nhiều ngày trước khi án mạng xảy ra.

Điều tra viên phải rà soát lại từng chi tiết của vụ án để tìm sơ hở, cuối cùng phát hiện hai nhân viên y tế tới hiện trường án mạng cũng chính là người đã đưa Lukis đi cấp cứu ba tiếng trước. Công tố viên, cảnh sát và luật sư bào chữa cùng đồng ý rằng có thể trong lúc cấp cứu, nhân viên y tế đã cho Lukis và nạn nhân dùng chung máy đo nhịp tim đeo ngón tay hoặc truyền ADN qua đồng phục.

Nhà chức trách trả tự do cho Lukis khi vụ án đã xảy ra được nửa năm. Ít lâu sau, cảnh sát tìm thêm được mẫu ADN của một kẻ thứ ba tên Marcellous Drummer từ vật chứng tại hiện trường.

ADN của Lukis được cho là vào móng tay nạn nhân qua máy đo nhịp tim. Ảnh: Dreamstimes.

Ra tòa, luật sư bào chữa của Javier dùng câu chuyện của Lukis để lập luận ADN của thân chủ cũng có thể được ngẫu nhiên đưa tới hiện trường. Tuy nhiên, bồi thẩm đoàn hoàn toàn không bị thuyết phục và kết án ba nghi phạm về tội Giết người, Cướp tài sản, và Giữ người trái phép.

Javier nhận án 37 năm tù, DeAngelo và Marcellous bị phạt tù chung thân không ân xá. Chị gái của DeAngelo được giảm án vì hợp tác với nhà chức trách và ra tù vào năm 2017 chỉ sau bốn năm.

Sau sự việc, luật sư của Lukis cho rằng vụ án này có tác động nhỏ nhưng quan trọng đối với nền tư pháp Mỹ. Theo luật sư, phương thức phá án truyền thống sẽ không bao giờ cho ra kết luận Lukis là thủ phạm, nhưng chính kết quả ADN đã khiến cảnh sát đi tìm bằng chứng buộc tội Lukis, dù họ không có ác ý. Trường hợp của Lukis là lời cảnh báo rằng điều tra viên không nên dựa dẫm hoàn toàn vào bằng chứng ADN để kết tội.

Sự dịch chuyển ADN qua tiếp xúc ("touch ADN") đã được ghi nhận trong nghiên cứu của nhà khoa học pháp y người Australia có tên Roland van Oorschot. Theo Roland, một khi đã ở ngoài môi trường, ADN có thể di chuyển và xuất hiện ở những nơi chủ nhân của nó chưa bao giờ chạm vào.

Trong một thí nghiệm, Roland cho nhiều người ngồi cùng bàn và rót nước uống ra cốc riêng từ một bình chung. Sau khoảng 20 phút trò chuyện uống nước, người nghiên cứu kiểm tra ADN trên tay, bàn ghế, cốc và bình nước.

Kết quả cho thấy dù nhóm người tham gia không chạm vào nhau, một phần ba trong số đó có ADN của người khác trong lòng bàn tay. Một phần ba số cốc nước cũng chứa ADN từ những người không động vào cốc. Các mẫu thử còn xuất hiện những ADN lạ không thuộc về bất cứ người nào tham gia.

Quốc Đạt (Theo The Marshall Project, Wired, Lockyer Campbell Posner)

Bệnh nhân hôn mê 14 năm sinh con: Mỹ bắt nam y tá sau khi lấy mẫu ADN

Bệnh nhân hôn mê 14 năm bỗng sinh con: Lấy mẫu ADN nam điều trị viên để điều tra

Mẫu ADN của thi thể ngoài bãi rác chính là cháu bé 23 ngày tuổi bị “cướp”