Người mở đường đưa kỹ thuật 'vừa mổ não vừa trò chuyện với bác sĩ' về Việt Nam

10 năm chuẩn bị kỹ thuật mổ mới 

Lúc này, nghe PGS Hệ trao đổi về phương pháp phẫu thuật mới - mổ não thức tỉnh, người đàn ông đồng ý đặt trọn niềm tin vào trình độ chuyên môn của y bác sĩ Việt Nam. Mổ não thức tỉnh là phương pháp thực hiện trên não khi bệnh nhân còn tỉnh táo và có ý thức. Kỹ thuật này giúp cho phép bác sĩ theo dõi các chức năng quan trọng khi phẫu thuật, kiểm soát thao tác mổ, tránh phạm vào các bó sợi thần kinh và mô não lành xung quanh khối tổn thương, giúp bảo tồn tối đa chức năng thần kinh cho người bệnh.

Ca mổ diễn ra trong 3 giờ đồng hồ, bác sĩ lấy được trọn vẹn khối u não cho bệnh nhân. Điều đặc biệt, quá trình phẫu thuật, bệnh nhân trò chuyện, cử động tay chân theo yêu cầu của y bác sĩ. Ông còn hát bài “Quảng Bình quê ta ơi” cho bác sĩ nghe. Sau mổ, bệnh nhân tỉnh táo, sức khỏe ổn định, không có di chứng, đặc biệt tay không còn tê bì. 

Không chỉ lần này, PGS.TS Đồng Văn Hệ và đồng nghiệp từng thực hiện nhiều ca mổ não thức tỉnh thành công. Để làm được điều đó, ông và đồng nghiệp mất 10 năm nghiên cứu, chuẩn bị từ chuyên môn đến trang thiết bị kỹ thuật. Ông cũng chính là người “mở đường” đưa kỹ thuật mổ não thức tỉnh về Việt Nam mang lại cơ hội sống cho nhiều người bệnh.

PGS.TS Đồng Văn Hệ (sinh năm 1966, quê ở xã Liên Hòa, Kim Thành, Hải Dương). Tuổi thơ của ông bị ám ảnh khi phải chứng kiến người mẹ chiến đấu từng ngày với căn bệnh phổi mạn tính. Học xong phổ thông, được gia đình động viên, ông thi vào Đại học Y Hà Nội. Năm 1989-1990, ông đỗ thủ khoa kỳ thi nội trú và trở thành cái tên được nhiều giảng viên nhà trường nhắc đến như một tấm gương sáng cho các thế hệ sinh viên noi theo.

Tốt nghiệp, ông sang Pháp học tập. Thời gian tu nghiệp ở nước ngoài, ông biết đến phương pháp mổ não thức tỉnh. Về Việt Nam công tác tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, ông mang theo ấp ủ về phẫu thuật não thức tỉnh cho bệnh nhân trong nước.

“Tôi luôn nung nấu kế hoạch có thể thực hiện phẫu thuật não thức tỉnh trên những người bệnh ở đất nước mình, vừa có thể phát triển kỹ thuật, vừa mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho họ”, PGS Hệ nói.

Suốt nhiều năm công tác tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức, bác sĩ Hệ nhiều lần liên lạc mời các chuyên gia ở châu Âu về mổ thị phạm. Song cả hai lần mời đều thất bại. Trong một lần tham dự Hội nghị phẫu thuật thần kinh châu Á, ông gặp vị giáo sư người Nhật trình bày bài giảng về mổ não thức tỉnh. Đúng kỹ thuật bản thân đang ấp ủ, ông chăm chú lắng nghe để hiểu sâu hơn nữa.

Sau lần đó, PGS.TS Hệ cùng y bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức “khăn gói” sang Nhật Bản để học hỏi. Các chuyên gia của Nhật Bản cũng sang Việt Nam 3 lần. Lần đầu, một chuyên gia người Nhật sang, ông chỉ thăm cơ sở bệnh viện, trang thiết bị và dụng cụ phòng mổ. Lần thứ hai, đoàn chuyên gia tiếp tục khảo sát cơ sở vật chất phòng mổ. Đến lần thứ ba sang Việt Nam, họ mới bắt tay vào mổ thị phạm.

Đến nay, từ một kỹ thuật mới và khó, PGS.TS Đồng Văn Hệ cùng các bác sĩ Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức làm chủ kỹ thuật, thực hiện thành công trên 40 trường hợp mắc bệnh u não phức tạp. Các bệnh nhân đều phục hồi tốt, không có di chứng. Đây là kết quả ấn tượng, mở ra triển vọng lớn, góp phần vào thành công chung trong lĩnh vực phẫu thuật thần kinh của Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

PGS.TS Đồng Văn Hệ trong một ca mổ u não. (Ảnh: BSCC)

Ca phẫu thuật 19 tiếng

Nữ bệnh nhân bị đau đầu, vận động kém, đi khám phát hiện u màng não ở xương nền sọ. Nếu không mổ người bệnh sẽ tử vong hoặc di chứng suốt đời.

“Bạn cứ tưởng tượng dây thần kinh như rễ tre, u như cục đất nằm giữa rễ tre, muốn lấy cục đất nhưng bảo tồn rễ thì rất cần tỉ mỉ. Chưa kể, vùng sọ xương rất dày, các bác sĩ phải khoan, mài, mất 2 giờ đồng hồ mới tiếp cận được khối u”, bác sĩ Hệ nói. Không cẩn thận bệnh nhân có thể tử vong và gặp di chứng cả đời. 

Đi nhiều nơi, quen biết nhiều đồng nghiệp trên thế giới nên PGS.TS Hệ thường mời chuyên gia nước ngoài về Việt Nam cùng tham gia những ca phẫu thuật khó. Những lần đó đều được phát trực tiếp ra ngoài phòng mổ để nhiều y, bác sĩ khác học hỏi.

Ông ấn tượng nhất với lần phẫu thuật cho cháu bé nhập viện ngày 3/6/2017 bị phình động mạch cảnh trong với kích thước tới 10 x 12 cm trong khi hơn 1,5 cm đã là lớn, hơn 2,5 cm là khổng lồ.

Đây là trường hợp hiếm gặp trong y học. Để cứu cháu bé, PGS Hệ mời GS Kasumi Takizawa, Giám đốc Trung tâm Ngoại thần kinh Bệnh viện Red Cross Asakikawa (Nhật Bản), chuyên gia hàng đầu về phẫu thuật mạch máu thần kinh sang phẫu thuật.

Ngày 8/6/2017, ê kíp mổ gồm 6 người do PGS.TS Đồng Văn Hệ và GS Kasumi Takizawa trực tiếp thực hiện. Ca phẫu thuật phức tạp kéo dài hơn 12 giờ.

“Thơn gian mổ dài, các bác sĩ thường thay phiên ra ngoài ăn uống nhẹ, thay quần áo mổ để đảm bảo vô trùng. Ca mổ kết thúc, gần như ai cũng mệt nhoài", PGS Hệ nói. Ca phẫu thuật thành công. Sức khỏe bệnh nhân tiến triển tốt.

Đến nay, PGS Hệ cùng các đồng nghiệp thực hiện thành công kỹ thuật mổ não thức tỉnh trên 40 trường hợp. (Ảnh: BSCC)

Bác sĩ Việt có trình độ ngang tầm thế giới

Việc này không chỉ khiến đất nước mất đi nguồn ngoại tệ lớn, mà còn mất đi cơ hội nâng cao tay nghề và uy tín của ngành Y tế Việt Nam. "Tại trung tâm chúng tôi mỗi năm ghi nhận hàng chục trường hợp chữa bệnh ở nước ngoài nhưng lại quay về đây để cầu cứu”, PGS Hệ nói.

Không phải bệnh nhân nào ra nước ngoài điều trị cũng nhận được kết quả tốt đẹp. Có không ít bệnh nhân trở về trong tình trạng “tiền mất tật mang”.

PGS Hệ kể một bệnh nhân phát hiện u não từ tháng 3/2023, đi khám tại phòng khám tư nhân, sau đó gia đình đưa sang nước ngoài điều trị. Kết quả, người bệnh được cho xạ phẫu hết 500 triệu đồng. “Đây là cách chữa “buồn cười”, vừa tốn kém lại không đúng chỉ định”, PGS Hệ nói.

Một số trường hợp khác cũng mắc bệnh về não, ra nước ngoài mổ theo phương pháp cổ điển, không nội soi như ở Bệnh viện Việt Đức. Người này mổ ở nước ngoài xong tai điếc, mồm méo, mất khoảng 2 tỷ đồng.

Về chuyên môn, kỹ thuật mổ, các bác sĩ Việt không thua kém bất cứ ai, bất kỳ quốc gia nào, chúng ta chỉ không bằng họ về điều kiện vật chất.

PGS.TS Đồng Văn Hệ