Nghệ thuật nude trên lằn ranh dục vọng

Hồi tháng 5, làng mẫu xôn xao việc một người mẫu tố một họa sĩ chuyên vẽ body painting hiếp dâm cô trong lúc làm việc. Điều này làm dấy lên mối quan tâm về quan hệ giữa nghệ sĩ và mẫu nude, ranh giới giữa nghệ thuật với dục vọng.

Phần đông người trong nghề nhận định môi trường nghệ thuật nude nhiều cám dỗ, dễ xảy ra tai tiếng. Chị Lan (26 tuổi) quê ở Nam Định, sau khi tốt nghiệp một trường nghệ thuật ở Hà Nội chuyển sang làm mẫu khỏa thân. Chị cho biết từng làm việc với họa sĩ chuyên nghiệp lẫn nghiệp dư. “Những người chuyên nghiệp, họ tôn trọng mình và thái độ làm việc nghiêm túc. Tuy nhiên, cũng có nghệ sĩ cố tình đụng chạm cơ thể, rồi mời mọc gạ gẫm. Về sau, tôi dừng hợp tác với những người như vậy”, chị bộc bạch.

Một mẫu nữ khác chia sẻ thuở mới vào nghề, chị bị người trong êkíp chụp ảnh khỏa thân sờ soạng, ôm hôn. Một số bị dọa tung ảnh nude lên trang mạng xã hội nếu không đáp ứng nhu cầu tình dục. Ngoài ra, do đặc thù công việc, mẫu nude và nghệ sĩ dễ nảy sinh tình cảm. Trong lần nói chuyện phiếm, các đồng nghiệp trẻ của anh thường rỉ tai nhau chuyện quan hệ sau khi hoàn tất công việc, hay chia sẻ ảnh khỏa thân của mẫu nữ. Theo nghệ sĩ Dũng Art, đó là góc khuất trong môi trường làm việc. "Chúng ta chẳng thể ngăn cấm hay kiểm soát chuyện tình cảm nghệ sĩ và người mẫu. Họ đến với nhau có thể chân thật hoặc dựa trên thỏa thuận, tự nguyện hai bên", anh nói.

Một người mẫu dưới ống kính của nhiếp ảnh gia Dũng Art.

Theo phần đông họa sĩ, nhiếp ảnh hoạt động trong lĩnh vực này, muốn tạo tác phẩm đẹp, có hồn thì không thể thiếu yếu tố sắc dục. Sắc dục ở đây là cảm xúc của nghệ sĩ thể hiện qua góc chụp, nét vẽ hay tư thế của người mẫu. Nhiếp ảnh gia Dũng Art chia sẻ: “Mỗi bức ảnh nude phải có sự giao hòa của nghệ thuật và sự lẳng lơ”. Họa sĩ Lê Thiết Cương cho rằng khi sáng tạo dứt khoát phải có khoái cảm, hưng phấn. “Giữa nghệ sĩ và người mẫu phải phối hợp ăn ý, tương tác cảm xúc mới đạt đến sự thăng hoa”, Lê Thiết Cương nói.

Tuy nhiên, công việc sáng tác trong lĩnh vực nghệ thuật nude rất cần sự rạch ròi và ý thức kiểm soát hành vi.

Họa sĩ Lê Thiết Cương, từng vẽ tranh nude, nhấn mạnh: "Tư cách làm nghề không cho phép họa sĩ vượt qua chuẩn mực đạo đức".

Nhiếp ảnh gia Dũng Art.

Trong quá trình vẽ nude, giữa người mẫu và họa sĩ luôn có quy tắc ngầm để kiểm soát hành vi. Theo Lê Thiết Cương, họa sĩ vẽ body painting chỉ được phép chạm lưng bàn tay vào cơ thể người mẫu. Đối với vẽ tranh khỏa thân, họa sĩ chỉ ngồi thị phạm tư thế để mẫu làm theo chứ không nhất thiết phải đụng chạm. Người mẫu tuyệt đối không có thái độ đưa đẩy, cử chỉ thân thiết. Họa sĩ Phương Vũ Mạnh chia sẻ luôn tránh giao lưu tình cảm bên ngoài với người mẫu. Nguyên tắc làm việc của nhiếp ảnh gia Dũng Art lại dựa trên tiêu chí chọn mẫu. Trước khi chọn đối tượng để chụp, anh thường hỏi kỹ về xuất thân. “Tôi thường chọn mẫu là single mom (mẹ đơn thân) hoặc những cô đã lập gia đình, được chồng đồng ý. Nếu nghệ sĩ không áp dụng nguyên tắc chặt chẽ, rất dễ phá hoại hạnh phúc gia đình mẫu nude”, anh nói.

Họa sĩ Lê Thiết Cương.

Địa điểm vẽ, chụp hình mẫu khỏa thân không nhất thiết ở khách sạn. Họa sĩ Lê Thiết Cương nói: "Tôi không đồng tình các họa sĩ sáng tác ở khách sạn vì không gian không phù hợp với nghệ thuật. Hơn nữa, vẽ chuyên môn thì không cần thiết một mình phải vẽ một mẫu trong phòng”. Nguyễn Đình Hợp cho rằng không gian phù hợp nhất để vẽ mẫu nude là studio. Ở đó đầy đủ ánh sáng, thiết bị. Riêng với họa sĩ body painting, cần đến sự hỗ trợ của nhiều người chứ không thể một mình vẽ mẫu.

Ngoài ra, giữa họa sĩ và mẫu nude phải có hợp đồng làm việc. Tuy nhiên, ở Việt Nam, đa phần họa sĩ không làm hợp đồng hoặc chỉ là “hợp đồng miệng” nên khi sự việc hy hữu xảy ra, khó giải quyết. Một người mẫu chia sẻ: "Khi nhận lời chụp ảnh khỏa thân, nhiều bạn trẻ không có hợp đồng rõ ràng với nghệ sĩ về bản quyền hình ảnh. Sau này, một số cô bị người ta lấy hình tung lên web đen hoặc sử dụng với mục đích xấu".

Đến với nghề này, cả người mẫu lẫn nghệ sĩ đều áp lực trước điều tiếng. Chị Hải làm mẫu khỏa thân lúc 20 tuổi. Chị cho biết từng bị hàng xóm dò xét, bạn bè dị nghị. "Có những người không hiểu rõ công việc chúng tôi đang làm, họ gièm pha, thậm chí đánh đồng việc làm mẫu nude với gái bán dâm. Tôi rất buồn bởi điều tiếng đó ảnh hưởng đến người thân, gia đình mình", chị nói.

Giới nghệ sĩ cũng gặp phải sự kỳ thị, khó khăn trong công việc. Thường xuyên làm việc, chuyện trò qua lại với mẫu khỏa thân, nhiếp ảnh gia Dũng Art từng bị vợ phản đối, nổi cơn ghen. Anh phải nhờ hai con thuyết phục và dần nhận được sự cảm thông của vợ. Họa sĩ Nguyễn Đình Hợp chia sẻ kỷ niệm khiến anh cay mũi: “Cách đây hai năm, tôi bị hàng xóm gửi đơn tố cáo lên cơ quan chức năng. Họ thấy trong nhà có cô gái trần truồng và nghĩ tôi giở trò đồi bại. Cuối cùng, tôi phải giải thích rất nhiều để mọi người hiểu”.

Trọng Trường

Người mẫu nude và nguyên tắc "ngầm" tránh bị sàm sỡ, lạm dụng tình dục Trước khi thực hiện ảnh nude, người mẫu cần chủ động tìm hiểu thông tin về nhiếp ảnh gia cũng như giao kèo hợp đồng ...

Thỏa thuận ngầm của họa sĩ body painting với người mẫu khỏa thân Luật bất thành văn đầu tiên khi bắt đầu học vẽ mẫu nude đó là một hoạ sĩ chỉ được phép đụng chạm bằng 1 ...