Năm 2024 đang trở thành năm nóng nhất lịch sử

Năm 2024 đang trở thành năm nóng nhất trong lịch sử với liên tiếp những kỷ lục nhiệt bị phá vỡ

Trải qua những ngày nắng nóng cực độ

Cơ quan Giám sát Khí hậu Copernicus (C3S) của Liên minh châu Âu (EU) ngày 8-7 công bố số liệu cho biết, tháng 6-2024 đã trở thành tháng nóng nhất trên thế giới được ghi nhận từ trước tới nay. Với nhiệt độ trung bình trên thế giới tiếp tục kéo dài chuỗi nhiệt độ cao đặc biệt từ đầu năm tới nay, giới khoa học khí hậu cho rằng, điều này sẽ khiến năm 2024 trở thành năm nóng nhất toàn cầu từng được ghi nhận.

Theo số liệu thống kê của C3S, kể từ tháng 6-2023 tới nay, đã 13 tháng liên tiếp nhiệt độ trung bình hằng tháng trên thế giới đều được ghi nhận là cao nhất lịch sử. Trong đó, riêng tháng 6 vừa qua ghi nhận nhiệt độ trung bình bề mặt không khí Trái đất là 16,66 độ C.

Cũng theo C3S, nhiệt độ trung bình toàn cầu trong 12 tháng qua, từ tháng 7-2023 đến tháng 6-2024, đạt mức cao nhất từ trước đến nay, cao hơn 0,76 độ C so với mức trung bình giai đoạn 1991-2020 và cao hơn 1,64 độ C so với mức trung bình thời kỳ tiền công nghiệp 1850-1900. Tuy nhiên, cơ quan giám sát khí hậu của EU cũng trấn an rằng, điều này không có nghĩa là giới hạn mức tăng nhiệt không quá 1,5 độ C được 196 quốc gia nhất trí tại Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu tại Paris (Pháp) năm 2015 đã bị phá vỡ, bởi mục tiêu đó được đo lường trong vài thập kỷ, không phải theo từng năm riêng lẻ nào đó. 

Trước C3S, báo cáo của Trung tâm Khí hậu thuộc Liên đoàn Chữ thập đỏ và Trăng lưỡi liềm đỏ quốc tế (IFRC) công bố cuối tháng 5-2024 cho thấy, biến đổi khí hậu đã gây ra trung bình thêm 26 ngày nắng nóng cực độ trên khắp thế giới trong 12 tháng qua. Để xác định số ngày nắng nóng cực độ do phát thải khí nhà kính trên thế giới, báo cáo tính từ ngày 15-5-2023 đến 15-5-2024, những ngày mà các khu vực có nhiệt độ cao hơn 90% nhiệt độ được ghi nhận trong giai đoạn 1991-2020. 

Mạng lưới khoa học World Weather

Attribution (WWA) và tổ chức phi chính phủ Climate Central sau đó đã phân tích về ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đối với mỗi ngày nóng quá mức trên đây. WWA kết luận rằng, tính trung bình trên toàn thế giới, 26 ngày trong số này ghi nhận nhiệt độ cực cao có khả năng tăng gấp đôi, do ảnh hưởng của sự nóng lên toàn cầu.

Đại đa số dân số thế giới đã phải hứng chịu các đợt nắng nóng trong thời gian 12 tháng qua, theo đó, khoảng 6,3 tỷ người, tương đương khoảng 78% nhân loại, đã trải qua ít nhất 31 ngày nắng nóng cực độ trong một năm qua. Các nhà khoa học ước tính, tổng cộng có 76 đợt nắng nóng cực độ được ghi nhận ở 90 quốc gia khác nhau, trên mọi châu lục, ngoại trừ Nam Cực. 5 quốc gia bị ảnh hưởng nặng nề nhất đều ở Mỹ Latinh:

Suriname trải qua 182 ngày nắng nóng cực độ so với 24 ngày ước tính nếu không có biến đổi khí hậu, Ecuador (180 ngày thay vì 10), Guyana (174 so với 33), El Salvador (163). so với 15) và Panama (149 thay vì 12). Tình hình tương tự tại khu vực châu Á khi thời tiết nắng nóng bất thường liên tục tiếp diễn từ tháng 4 đến nay.

Nhiều khu vực của Philippines chứng kiến mức nhiệt tăng lên đến 47-48 độ C; Thái Lan ghi nhận nhiệt độ ở tỉnh Lampang phía Bắc ở mức 44,6 độ C. Ấn Độ cũng trải qua một trong những đợt nắng nóng gay gắt nhất trong lịch sử, với nhiệt độ duy trì ở mức cao trong những ngày qua tại nhiều khu vực, trong đó trạm đo thời tiết tự động ở khu vực Mungeshpur (phía Bắc Delhi) ghi nhận nhiệt độ trong ngày 29-5 vừa qua lên đến 52,9 độ C.

Cấp bách hợp tác toàn cầu chống biến đổi khí hậu 

Giám đốc C3S Carlo Buontempo nhấn mạnh, những số liệu về nhiệt độ mà cơ quan này ghi nhận không chỉ là một hiện tượng thống kê đơn thuần mà còn là lời cảnh báo về sự biến đổi khí hậu sâu rộng và đang diễn ra trên toàn cầu. Ngay cả khi chuỗi hiện tượng thời tiết cực đoan này kết thúc vào một thời điểm nào đó, thế giới chắc chắn sẽ chứng kiến những kỷ lục nhiệt độ mới bị phá vỡ khi Trái đất tiếp tục nóng lên, trừ khi con người hành động ngay lập tức để giảm thiểu khí thải nhà kính.

Nửa đầu năm nay, Trái đất đã ghi nhận nhiệt độ cao kỷ lục bao trùm nhiều khu vực trên thế giới, từ Ấn Độ và Saudi Arabia đến Mỹ và Mexico. Nắng nóng gay gắt gây ra những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống và sức khỏe con người cũng như sản xuất nông nghiệp.

Biến đổi khí hậu khiến thời thời tiết cực đoan hơn khi gây nắng nóng ở khu vực này, song lại là mưa bão ở các khu vực khác. Việc mưa lớn kéo dài - một hiện tượng mà các nhà khoa học cho rằng có liên quan đến hành tinh ấm hơn - đã gây ra lũ lụt diện rộng ở nhiều quốc gia như Kenya, Trung Quốc, Brazil, Afghanistan, Nga và Pháp. Tuần trước, bão Beryl đã trở thành cơn bão Đại Tây Dương cấp 5 sớm nhất, đồng thời kéo dài lâu nhất từng được ghi nhận khi quét qua một số đảo ở khu vực Caribe.

Nhà khoa học Julien Nicolas tại C3S cho biết, nhiệt độ tăng cao xảy ra trùng với El Nino, một hiện tượng tự nhiên góp phần làm tăng nhiệt độ toàn cầu. Tuy nhiên, nhà khí hậu học này cho rằng, đây chỉ là một trong nhiều yếu tố dẫn tới chuỗi nhiệt độ cao kỷ lục.

Nhiệt độ bề mặt biển cao kỷ lục ở Đại Tây Dương, Bắc Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương cũng góp phần vào sự nóng lên toàn cầu. Nhiệt độ bề mặt biển đạt một cột mốc riêng biệt vào tháng 6-2024, đánh dấu tháng thứ 15 liên tiếp đạt mức cao mới - điều mà ông Julien Nicolas mô tả là "đáng kinh ngạc". Các đại dương bao phủ 70% bề mặt Trái đất và hấp thụ 90% lượng nhiệt dư thừa liên quan đến việc phát thải khí nhà kính ngày càng tăng, ảnh hưởng đáng kể đến nhiệt độ không khí toàn cầu.

Nhà khí hậu học Julien Nicolas giải thích rằng, những gì xảy ra với bề mặt đại dương có tác động quan trọng đến nhiệt độ không khí phía trên bề mặt và nhiệt độ trung bình toàn cầu. Tuy nhiên, Trái đất sắp chuyển sang giai đoạn La Nina có xu hướng giúp hạ nhiệt, qua đó có thể làm giảm nhiệt độ không khí toàn cầu trong những tháng tới. Mặc dù vậy, nếu nhiệt độ bề mặt nước biển vẫn duy trì ở mức cao kỷ lục, 2024 có thể vượt qua năm 2023 để trở thành năm nóng nhất kể từ khi có các thống kê về nhiệt độ.

Nắng nóng đang đe dọa ngày càng nghiêm trọng tới sức khỏe con người và sản xuất trên thế giới. Theo IFRC, nắng nóng cực độ đã cướp đi sinh mạng của hàng chục nghìn người trong 12 tháng qua, nhưng con số thực tế có thể lên tới hàng trăm nghìn hoặc thậm chí hàng triệu người. Giám đốc Trung tâm Khí hậu IFRC Aditya Bahadur nhấn mạnh, nắng nóng cực độ đang gây ra sự tàn phá đối với sức khỏe con người, cơ sở hạ tầng quan trọng, nền kinh tế, nông nghiệp và môi trường cũng như sự an toàn của người lao động trên toàn thế giới.

Cộng đồng quốc tế ngày càng nhận thức rõ hơn tính cấp bách của tình trạng nóng lên toàn cầu. Chính vì vậy, hơn lúc nào hết, các quốc gia trên thế giới cần luôn đặt vấn đề ứng phó với biến đổi khí hậu là ưu tiên trong phát triển kinh tế - xã hội, chủ động, tích cực trong ứng phó với biến đổi khí hậu, định hướng phát triển nền kinh tế theo hướng carbon thấp, tăng trưởng xanh và tăng cường thực hiện các biện pháp giảm nhẹ phát thải khí nhà kính có tiềm năng trong các lĩnh vực năng lượng, công nghiệp, giao thông vận tải, nông nghiệp, chất thải cũng như tăng cường khả năng hấp thụ carbon trong lĩnh vực sử dụng đất… Tất cả các quốc gia cần tham gia hợp tác trong chống biến đổi khí hậu, đặc biệt thực hiện cam kết của mình trong việc đưa phát thải ròng về "0" trong thời gian tới.

https://www.anninhthudo.vn/nam-2024-dang-tro-thanh-nam-nong-nhat-lich-su-post582398.antd