Mỹ có thể đánh đổi gì để Triều Tiên phi hạt nhân hóa

Tổng thống Mỹ Donald Trump (trái) và lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un. Ảnh: Reuters.

Khi chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump gấp gáp chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh sắp diễn ra với lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un, câu hỏi mà giới phân tích đặt ra là Bình Nhưỡng muốn gì để đổi lấy lời hứa từ bỏ hạt nhân và Washington sẵn sàng trao đi điều gì, theo Washington Post.

Ông Trump từng khoe rằng Triều Tiên đã có những nhượng bộ đáng kể, trong đó có việc thả ba tù nhân Mỹ mà không đưa ra đòi hỏi gì. Tuy nhiên, các nhà phân tích đánh giá chỉ riêng việc Kim Jong-un ngồi đối diện với Trump trên bàn đàm phán đã giúp Triều Tiên nâng cao đáng kể vị thế toàn cầu.

Các chuyên gia nhận định chìa khóa để Triều Tiên sẵn sàng từ bỏ chương trình hạt nhân là việc Mỹ có thể giúp Kim Jong-un có cảm giác an toàn, ngoài những ưu đãi về kinh tế và chính trị hay không.

Phát biểu trước các phóng viên tuần trước, Trump đã hứa sẽ "đảm bảo" sự an toàn cho Kim Jong-un khi tuyên bố "đất nước của ông ấy sẽ giàu có, họ sẽ làm việc chăm chỉ và rất thịnh vượng".

Theo các cựu quan chức Mỹ, mục tiêu của Kim là đạt được những gì mà cha và ông mình không thể: Phá vỡ điều mà họ coi là "chính sách thù địch" của Mỹ được duy trì từ sau chiến tranh Triều Tiên 1950-1953.

"Tham vọng hàng đầu của Triều Tiên là được tôn trọng thông qua bình thường hóa ngoại giao, chấm dứt chiến lược gây áp lực chính trị và kinh tế và chấp nhận họ tham gia vào hệ thống quốc tế", Frank Jannuzi, chủ tịch Quỹ Maureen và Mike Mansfield, nói.

Các chuyên gia nhận xét hội nghị thượng đỉnh Trump - Kim có thể dẫn tới nỗ lực thúc đẩy một hiệp ước hòa bình, chính thức chấm dứt chiến tranh và thiết lập quan hệ ngoại giao dưới hình thức một văn phòng liên lạc tại thủ đô hai nước.

Kim Jong-un cũng có khả năng yêu cầu Mỹ loại Triều Tiên khỏi danh sách các nước tài trợ khủng bố. Động thái như thế chủ yếu mang tính biểu tượng, các lệnh trừng phạt kinh tế vẫn sẽ tồn tại cho tới khi Triều Tiên thực hiện các bước giải trừ vũ khí hạt nhân có thể kiểm chứng.

Nhưng các cựu quan chức cũng bày tỏ sự thất vọng bởi trước đây, những biện pháp xây dựng lòng tin như vậy lại không được người dân Triều Tiên quan tâm. Christopher Hill, người dẫn đầu phái đoàn Mỹ trong các cuộc đàm phán thời tổng thống George W. Bush, cho biết Nhà Trắng, sau những hoài nghi ban đầu, đã đồng ý chấp nhận mở văn phòng liên lạc. Nhưng khi Hill đề xuất, phía Triều Tiên lại bác bỏ ý tưởng này.

"Vấn đề ở đây là người Triều Tiên nói họ muốn, nhưng tới khi họ có được thì họ lại không quan tâm", Hill nói.

Các chuyên gia cho biết áp lực kinh tế từ lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc - chìa khóa cho chiến lược "áp lực tối đa" của Trump - có thể yếu đi khi Kim tiếp cận Bắc Kinh và Seoul.

Phó tổng thống Mỹ Mike Pence và cố vấn an ninh quốc gia John Bolton cho rằng Triều Tiên không nên mong đợi những lợi ích về kinh tế có qua có lại cho tới khi họ hoàn toàn loại bỏ chương trình hạt nhân. Điều này đã khiến các phụ tá của ông Kim phản ứng gay gắt, dọa hủy cuộc họp thượng đỉnh.

Quan trọng hơn cả những ưu đãi kinh tế cho Triều Tiên chính là sự đảm bảo an ninh cho Kim Jong-un, đảm bảo chế độ của ông sẽ tồn tại trong nhiều thập kỷ.

Mặc dù 28.000 quân Mỹ tại Hàn Quốc từ lâu đã là cái gai trong mắt Triều Tiên, các chuyên gia nhận định những nhà đàm phán của họ hiện nay sẽ tập trung vào hiệp ước hòa bình. "Một khi có hiệp ước, họ sẽ có lý do chính đáng để yêu cầu Mỹ giảm hiện diện ở bán đảo", Sue Mi Terry, chuyên gia về Triều Tiên tại CIA, nói.

Trump có thể muốn điều này vì Tổng thống Mỹ từng nói ông sẽ rút quân Mỹ khỏi các căn cứ ở các nước đồng minh, kể cả Hàn Quốc và Nhật Bản, vì vấn đề chi phí. Triều Tiên cũng có thể yêu cầu Mỹ và Hàn Quốc ngừng tập trận vì họ thường cho rằng đó là hoạt động tập dượt cho việc xâm lược.

Daniel Russel, phụ tá phụ trách chính sách châu Á thời chính quyền Obama, cho rằng việc chuẩn bị cho hội nghị thượng đỉnh gấp gáp cho thấy hai bên sẽ cố đạt được các thỏa thuận mang tính biểu tượng về giải trừ hạt nhân và hòa bình, còn chi tiết sẽ do các phụ tá làm việc.

"Họ sẽ tuyên bố là đã nhìn vào mắt nhau và tìm thấy sự tin tưởng lẫn nhau. Họ sẽ thông báo về quyết định chỉ đạo người đại diện bắt đầu quá trình đàm phán. Nhưng khi bạn cạo lớp sơn vàng bên ngoài và nhìn vào trong thì chẳng có gì nhiều".

Hai kịch bản kết quả cuộc gặp Trump - Kim Tổng thống Mỹ và lãnh đạo Triều Tiên có thể tạo nên bước ngoặt trên bán đảo Triều Tiên hoặc có thể khiến hai bên ...