Lợi ích của Nga trong ván cờ chiến lược với Mỹ ở Venezuela

Tổng thống Nga Vladimir Putin (phải) bắt tay người đồng cấp Venezuela Nicolas Maduro ở Moskva năm 2015. Ảnh: AFP.

Trong mắt người Nga, Venezuela đang trở thành một "chiến trường ủy nhiệm" giữa Moskva và Washington trên các lĩnh vực chính trị, kinh tế và ngoại giao. Dù họ không tin rằng một cuộc xung đột quân sự sẽ nổ ra ở quốc gia Nam Mỹ này, ngày càng có nhiều thông tin về nguy cơ leo thang xung đột, chẳng hạn dòng chữ "5.000 quân tới Colombia" của Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ John Bolton hay thông tin về việc lính đánh thuê Nga xuất hiện ở Caracas để bảo vệ Tổng thống Nicolas Maduro.

Trong khi Tổng thống Mỹ Donald Trump luôn ám chỉ rằng "mọi phương án đều được tính đến", Điện Kremlin không xác nhận cũng không bác bỏ hoàn toàn về sự hiện diện của các nhân viên an ninh tư nhân tại Venezuela. Theo bình luận viên Anna Nemtsova của Daily Beast, sự "mập mờ" trong tuyên bố của cả hai bên khiến cuộc khủng hoảng ở Venezuela càng căng thẳng hơn.

Mối lo ngại lớn nhất của Moskva lúc này là phong trào đối lập ủng hộ tổng thống tự phong Juan Guaido với sự hậu thuẫn của Mỹ sẽ có các động thái chống lại lợi ích và công dân Nga ở Venezuela. Trong khi đó, Mỹ lại cảnh báo về nguy cơ nhân viên ngoại giao của họ ở Venezuela và thủ lĩnh đối lập Guaido bị chính quyền của Tổng thống Nicolas Maduro tấn công.

Điện Kremlin kêu gọi phe Guaido không "tự biến mình thành quân cờ trong trò chơi bẩn thỉu của ngoại bang", đồng thời khẳng định Nga mới là người bạn đích thực của nhân dân Venezuela. "Sự can thiệp của Trump bằng cách ủng hộ Guaido là hành vi mang tính phá hoại", Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov tuyên bố hôm 28/1.

Để củng cố cho tuyên bố này, Nga phối hợp cùng Iran phát cảnh báo rằng Mỹ cần tránh can thiệp vào tình hình nội bộ của Venezuela và khẳng định hai nước này sẵn sàng đứng ra làm trung gian để giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế, chính trị hiện nay ở Venezuela.

Nemtsova cho rằng "trò chơi" hiện nay ở Venezuela mà Tổng thống Nga Vladimir Putin đang bày ra với Trump không khác nhiều so với những gì ông áp dụng với chính quyền Obama ở Syria trước đây. Nga đầu tiên sẽ đề nghị góp sức giải quyết cuộc khủng hoảng, sau đó sẽ phối hợp cùng Iran nhằm ủng hộ lãnh đạo đồng minh trong chiến dịch nghiền nát kẻ thù của ông này.

Giới phân tích nhận định Nga có rất nhiều động lực để tham gia sâu vào "ván cờ" với Mỹ ở Venezuela. "Nếu đánh mất quan hệ với Caracas, đó sẽ là đòn giáng nặng nề với Moskva. Putin sẽ làm tất cả những gì có thể để ngăn âm mưu thay đổi chế độ ở Venezuela", Pete Duncan, giáo sư chính trị tại Đại học London, nhận định với Al Jazeera.

Tổng thống tự phong Venezuela Juan Guaido. Ảnh: Reuters.

Nga từ giữa thập niên 1990 đã tìm cách tiếp cận khu vực Mỹ Latin để tìm kiếm cơ hội kinh doanh và trở thành một trong những đồng minh thân cận nhất của Venezuela từ thời tổng thống Hugo Chavez, với các hợp đồng dầu mỏ, vũ khí trị giá hàng chục tỷ USD. Theo Duncan, Putin coi các đồng minh, đối tác ở Mỹ Latin là vũ khí quan trọng để đối trọng với ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực và tăng cường vị thế cường quốc của Nga trên toàn cầu.

"Một lý do quan trọng khiến Nga ủng hộ Maduro, giống như những gì họ làm với Tổng thống Syria Bashar al-Assad, là Moskva tin rằng không thế lực nước ngoài nào được phép can thiệp vào công việc nội bộ của một quốc gia có chủ quyền", Anton Barbashin, chuyên gia phân tích chính trị tại Trung tâm Wilson, nhận xét.

Vladimir Rouvinski, chuyên gia về chính sách đối ngoại tại Đại học Icesi ở Colombia, thì khẳng định rằng Venezuela là "tài sản cuối cùng" ở Mỹ Latin mà Nga không thể đánh mất, tương tự đồng minh Syria ở Trung Đông. Nếu để mất "tài sản" này, uy tín trong vấn đề đối ngoại của Tổng thống Putin chắc chắn sẽ chịu ảnh hưởng lớn.

Ngoài ra, Nga cũng có rất nhiều lợi ích kinh tế ở Venezuela. Hai nước đã ký thỏa thuận cho phép Nga kiểm soát 49,9% Citgo, công ty vận hành ba nhà máy lọc dầu lớn thuộc sở hữu tập đoàn dầu khí quốc gia Venezuela. Maduro tháng trước thăm Moskva và thông báo về các hợp đồng trị giá hơn 5 tỷ USD nhằm tăng sản lượng khai thác dầu.

Nga cũng đã bán cho Venezuela nhiều vũ khí hiện đại với tổng giá trị lên tới 17 tỷ USD, trong đó có pháo hạng nặng, xe thiết giáp, tên lửa phòng không S-300 và cả tiêm kích Su-30. Bộ Quốc phòng Nga coi Venezuela là một căn cứ đầy tiềm năng để phát huy ảnh hưởng ở Nam Mỹ và quảng bá vũ khí tới các quốc gia láng giềng như Bolivia, Nicaragua và Ecuador.

Tuy nhiên, khi Venezuela bắt đầu lâm vào khủng hoảng kinh tế trầm trọng từ vài năm trước, nhiều người chỉ trích rằng Nga đã hành động quá trễ và kém hiệu quả để bảo vệ đồng minh. "Chúng tôi luôn chậm chân và chỉ đến khi các vị thế chính trị mạnh đều đã bị các thế lực thân phương Tây chiếm lấy", Georgy Bovy, tổng biên tập tạp chí Russkiymir.ru, nhận định.

Moskva năm ngoái cử một nhóm chuyên gia từ Bộ Phát triển Kinh tế tới làm việc với các cố vấn của Tổng thống Maduro nằm tìm giải pháp chống lại nạn lạm phát phi mã ở quốc gia này. Họ đã đề xuất tạo ra một đồng tiền ảo gọi là "Petro", nhưng không mấy hiệu quả trong việc kìm hãm tốc độ lạm phát lên tới 1 triệu % ở Venezuela.

Nhưng khi hàng chục nghìn người Venezuela đổ xuống đường thể hiện sự ủng hộ "tổng thống tự phong" Juan Guaido hôm 23/1 và đòi lật đổ Maduro, Nga dường như đã phải tính toán lại chiến lược của mình.

Putin (trái) và Trump trong cuộc gặp bên lề hội nghị G20 ở Đức. Ảnh: Reuters.

Sergei Markov, một chuyên gia phân tích chính trị có quan hệ thân cận với Điện Kremlin, khẳng định Moskva đã triển khai một số nhân viên an ninh tư nhân để đảm bảo an toàn cho công dân Nga ở Venezuela cũng như bảo vệ một số cơ sở chiến lược của chính quyền Maduro. "Chúng tôi có một sân bay có đường băng hạ cánh khẩn cấp cho máy bay quân sự Nga ở Venezuela, quốc gia chúng tôi đã đầu tư khoảng 17 tỷ USD", Markov nói.

Chuyên gia này khẳng định những biện pháp đề phòng của Moskva là cần thiết, sau bài học kinh nghiệm từ Ukraine, khi tổng thống thân Moskva Viktor Yanukovych bị người biểu tình được Mỹ hậu thuẫn lật đổ. "Hành trình tử thần của Mỹ chuyên lật đổ các lãnh đạo được bầu là một mối đe dọa nghiêm trọng với Nga", Markov nói. "Trump là đối thủ của Putin trong cuộc chiến bảo vệ lợi ích ở Venezuela"

Theo bình luận viên Nemtsova, "ván cờ chính trị" giữa Trump và Putin ở Venezuela mới chỉ dừng lại ở các hoạt động chính trị và ngoại giao, nhưng tiềm ẩn nhiều nguy cơ về xung đột quân sự. "Nếu coi Syria là một mô hình, cuộc khủng hoảng Venezuela vẫn có nguy cơ vượt tầm kiểm soát của các bên. Khi đó, máu mới bắt đầu thực sự đổ", Nemtsova viết.

Nga bác tin chuyển 20 tấn vàng khỏi Venezuela Phát ngôn viên Điện Kremlin Dimitry Peskov nói cần cảnh giác trước các thông tin giả mạo liên quan đến cuộc khủng hoảng tại Venezuela.

Can thiệp quân sự vào Venezuela - viễn cảnh lợi bất cập hại của Mỹ Can thiệp vào Venezuela không mang lại lợi ích cho Mỹ, Washington cũng không duy trì lực lượng tác chiến đủ mạnh ở khu vực ...

Maduro đề nghị Putin giúp đỡ Venezuela Tổng thống Venezuela Nicolas Maduro cho biết ông lấy làm biết ơn trước sự giúp đỡ nhiệt thành của nước Nga và Tổng thống Vladimir ...