Hướng tới phát triển thị trường vàng lành mạnh

Theo thông tin mà bà Lê Thúy Hằng - TGĐ Công ty SJC cho biết, hiện nay, số lượng vàng trên thị trường còn rất ít, bởi có những năm, những thời điểm, giá nguyên liệu và giá vàng SJC thấp hơn hoặc bằng, các thương hiệu trong nước nấu vàng miếng của SJC để sản xuất nhẫn và nữ trang. "Đặc biệt, năm 2019, thị trường vàng xuất đi nước ngoài rất nhiều cho nên lượng vàng SJC trên thị trường hiện nay còn rất ít. Nguồn cung hiện tại không có trong khi nhu cầu thị trường có, do vậy tạo ra độ chênh về giá so với vàng thế giới", bà Hằng lý giải.

Dù ước lượng là "còn rất ít", song hiện nay chưa có con số định lượng cụ thể nào về số vàng miếng SJC lưu thông trên thị trường. Theo số liệu thống kê, cao điểm trong lịch sử, vào năm 2012, thị trường Việt Nam từng ghi nhận có khoảng 20 triệu lượng vàng miếng SJC đã được đưa ra thị trường. Từ đó đến nay, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) độc quyền sản xuất vàng miếng với thương hiệu SJC; SJC chục năm qua cũng không được dập một miếng vàng nào từ nguyên liệu.

Còn theo số liệu của Tổng cục Hải quan, trong năm 2019, Việt Nam đã xuất khẩu một lượng vàng lớn. Quy mô xuất khẩu này tiếp tục đột biến sang năm 2020. Cụ thể, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng đá quý, kim loại quý và sản phẩm từ 627,4 triệu USD năm 2018 đã tăng vọt tới 2,1 tỷ USD năm 2019; trong đó có lượng vàng miếng SJC được nấu, rồi chế tác thành sản phẩm vàng nữ trang, mỹ nghệ cho xuất khẩu. Năm 2020, quy mô xuất khẩu những mặt hàng này tiếp tục tăng lên tới 2,6 tỷ USD.

Nhiều chuyên gia cho biết, hiện thị trường vàng vẫn đang được quản lý theo Nghị định 24, tức là Nhà nước vẫn độc quyền nhập khẩu vàng. Vì thế, để có vàng trang sức mỹ nghệ xuất khẩu, ngoài việc "nấu chảy SJC", vàng nguyên liệu vào Việt Nam thời gian qua được phát hiện qua nhiều vụ quy mô lớn bằng nhập lậu. Ông Nguyễn Thành Long, Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam (VGTA) nhìn nhận nguyên lý tất yếu của thị trường là có cầu thì tất có cung. Các doanh nghiệp thời gian qua không được phép nhập khẩu vàng nguyên liệu nên phải mua hàng trôi nổi trên thị trường hoặc mua vàng miếng SJC để sản xuất nữ trang. Nhưng mua vàng SJC để sản xuất nữ trang thì đắt nên hàng lậu càng có cơ hội tuồn vào kênh này.

Cùng chung quan điểm, nhiều chuyên gia cho rằng đã đến lúc sửa Nghị định 24. Vàng trang sức cần được xem như một mặt hàng thông thường, được phép xuất nhập khẩu trong sự kiểm soát, quản lý của cơ quan quản lý. Nếu cứ để chênh lệch lớn như hiện nay sẽ kích thích việc nhập lậu vàng nhiều hơn, việc gom USD để nhập lậu vàng gia tăng càng làm méo mó thị trường và ảnh hưởng đến tỷ giá. Đấy là chưa kể, việc chênh lệch giữa giá vàng SJC với giá vàng thế giới có thời điểm lên tới 20 triệu đồng/lượng đang khiến cho thị trường vàng bị méo mó. Điều kỳ lạ là việc SJC bị đẩy lên cao so với giá vàng thế giới cũng như các thương hiệu vàng khác, đại diện SJC cho rằng mình không hề được hưởng lợi, và người dân cũng không bị thiệt hại gì.

Tuy nhiên, theo phân tích của ông Huỳnh Trung Khánh, Phó Chủ tịch VGTA, chỉ có người dân có nhu cầu mua vàng chịu thiệt vì giá quá cao so với thế giới. Còn doanh nghiệp mua giá cao nên phải bán cao; ở những thời điểm thị trường biến động, họ kéo giãn biên độ chênh lệch giá mua - bán để phòng ngừa rủi ro.

Dù các bất cập được chỉ ra, và thời gian qua cho đến nay vẫn thường có đề xuất Nhà nước mở cơ chế cho doanh nghiệp được nhập khẩu vàng nguyên liệu, phục vụ cho sản xuất vàng nữ trang, mỹ nghệ, đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước cũng như để xuất khẩu, song tại cuộc họp về Quản lý thị trường vàng mới đây giữa NHNN với các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp kinh doanh vàng, thông tin được đưa ra là hầu hết mọi người chỉ đánh giá những tác động tích cực của Nghị định 24.

Không thể phủ nhận, từ khi có Nghị định 24 thị trường vàng trong nước đã được tổ chức, sắp xếp lại một cách chặt chẽ; không còn cơn sốt giá vàng miếng; ngăn chặn được tình trạng vàng hóa... Nhưng nhược điểm của việc hạn chế nhập khẩu vàng là không thể can thiệp nhanh khi giá vàng trong nước và thế giới chênh nhau. Chính vì thế, nhiều chuyên gia cho rằng, NHNN cần tiến tới tự do hóa thị trường vàng miếng. Ở thời điểm hiện tại, một số quy định của Nghị định 24 đã không còn phù hợp và cần sửa đổi để cả người dân, doanh nghiệp, thị trường và nền kinh tế cùng hưởng lợi.

Còn phía NHNN, Thống đốc Nguyễn Thị Hồng cho rằng việc sửa đổi Nghị định 24 cần đánh giá, xem xét kỹ các ý kiến, cần có sự tham gia của nhiều bên liên quan và có sự đồng thuận trong xã hội. Còn, để hạn chế vàng hóa, đô la hóa nền kinh tế, cần hướng tới phát triển một thị trường lành mạnh và hạn chế đầu cơ vàng. Việc khuyến khích thị trường vàng trang sức mỹ nghệ như một ngành sản xuất hàng hóa, có cạnh tranh lành mạnh cũng là một vấn đề cần nghiên cứu kỹ.

https://cand.com.vn/Thi-truong/huong-toi-phat-trien-thi-truong-vang-lanh-manh-i662504/